Begrippenlijst stress en gezondheid, begrippen uit hoorcolleges, collegejaar 2019/2020.
HC 1
Evidence based Wetenschappelijk bewijs en expert opinie als basis voor de klinische praktijk. Behandelingen die
onderbouwd zijn door wetenschap en praktijkervaring.
Systematic review Bundel van observationele studies.
RCT Randomised control trial. Groep die wel en een groep die geen behandeling krijgt en vervolgens
kijken naar het effect.
Systematic review of RCT's Meerdere trials. Conclusies trekken op basis van resultaten van al die trials. Heeft het grootste
evidence level.
Stress Een conditie of gevoel ervaren wanneer een persoon waarneemt dat eisen de
persoonlijke en sociale middelen overtreffen die het individu kan mobiliseren. Psychologen
geven de voorkeur aan deze definitie.
Een samenstelling van gebeurtenissen, bestaande uit een stimulus (stressor)
die een reactie op de hersenen veroorzaakt (stressperceptie) die fysiologische vecht- of
vluchtsystemen in het lichaam activeert (stressrespons).
Takotsubo Het gebroken hart syndroom. Kan je krijgen door het ervaren van acute stress of angst. Het lijkt
alsof je hart uitzet, minder gaat pompen en zwakker wordt (hartfalen). Het kan ook resulteren
in acute hartdood.
Homeostase De optimale waarden die je nodig hebt zodat je lichaam goed functioneert.
Stressor Alles dat de homeostase verstoort.
Stress-respons De actie die het lichaam uitvoert om de homeostase te herstellen.
Nodige anticiperende stress die ervoor zorgt dat je wegrent van gevaar. Als je het niet hebt, ga je dood. Het is
stressor noodzakelijk als het je voorbereid op iets wat je gaat doen.
Onnodige anticiperende Een stressor die je nergens op voorbereid.
stressor
GAS General Adaptation Syndrome, bedacht door Hans Selye. Bestaat uit 3 fasen: alarm stage,
resistance stage en exhaustion stage.
Alarm stage Acuut reageren op stress. De kans op het krijgen van een hartaanval of hartritmestoornis is heel
groot. In deze fase voel je je sterk om iets te doen. Je bent actief en gefocust. Deze fase bereid
je voor om met stress om te gaan. Veel adrenaline en energie. Fight or flight.
Resistance stage Een aantal hormonen zijn omhoog gegaan, zoals cortisol. Je lichaam is qua metabolisme stil
gelegd. Lichaam begint al een beetje aan herstel. Je zou je lichaam rust willen geven zodat het
goed kan herstellen. Het lijkt alsof je lichaam het aan kan, maar vaak is dat niet zo.
Exhaustion stage Stress is chronisch geworden. Je raakt helemaal uitgeput. Effecten op het immuunsysteem
worden negatief.
Neurotransmitters Geven info snel door op korte afstanden.
Hormonen Geven info door op lange afstanden.
Reactivity hypothesis Een stressor gaat samen met een fysiologische respons.
Prolonged activation Een stressor heeft alleen effect op de gezondheid als het fysiologische effect verlengd is (ver
model voor of na de stressor is nog een hoge fysiologische reactie).
Michigan stress model Je hebt een objectieve stressor -> perceptie (subjectieve stressor) -> reactie (maar dat wordt
bepaald door persoonlijkheid en sociale steun). Het hele proces tussen stressor en gezondheid,
hangt af van persoonlijke en omgevingsfactoren.
Het dichotome model Hoe we met stress omgaan hangt af van hoe we de stressor zien: bedreiging of uitdaging.
(Lazarus)
Transactioneel model van Het gaat om de appraisal. Zie je het als bedreiging of niet? Zie je het niet als bedreiging, dan
, stress (Lazarus) ervaar je het ook niet als stress. Als je het wel ziet als bedreiging ga je nog een keer nadenken
of je wel of niet mee om kan gaan (second appraisal). Als je weet dat je de tools hebt om de
situatie aan te kunnen, dan is het positieve stress.
Autonome/onbewuste Kun je niet aansturen, maar inmiddels weten we dat we dit ook een beetje kunnen trainen,
zenuwstelsel zoals biofeedback. Autonoom zs functioneert voornamelijk op zichzelf.
SAM Geactiveerd door CZS. Sympathetic adrenomedullar system. Maakt epinephrine en
norepinephrine. Snelle stressreactie.
Glucagon Komt vrij bij stress. Gemaakt door alvleesklier. Zorgt dat energie vrijkomt, dat je spieren
voedingsstoffen krijgen, dat opgeslagen vetten vrijkomen om energie van te maken.
Prolactine Komt vrij bij stress. Gemaakt door hypofyse. Zorgt dat reproductie wordt stil gelegd. Je hebt
geen tijd voor en zin in seks, want je moet overleven.
Vassopressine Komt vrij bij stress. Gemaakt door hypofyse. Zorgt dat je hart sneller gaat pompen, hogere
bloeddruk.
Endorfines en enkefalines Komen vrij bij stress. Gemaakt door hypofyse en brein. Zorgen voor minder pijn in de
stresssituatie.
Tend and Befriend Bij vrouwen, vergelijkbaar met fight or flight bij mannen. Je wordt dan zorgzaam, gaat sociale
contacten zoeken. De kans op overleving was dan groter. Bij vrouwen komt meer oxytocine vrij.
HC 2
Omgevingsperspectief Richt zich op de beoordeling van omgevingsgebeurtenissen of ervaringen die normatief
(objectief) worden geassocieerd met substantiële adaptieve eisen.
SRRS Social Readjustment Rating Scale, bedacht door Holmes en Rahe. Dit is een vragenlijst, een hele
lijst aan gebeurtenissen en dan moet jij aangeven of je die wel of niet hebt meegemaakt. Dit
zijn zowel pos als neg gebeurtenissen. Hoe meer punten, hoe groter het risico dat je een
bepaalde ziekte ontwikkelt.
Social readjustment De intensiteit en tijdsduur die nodig is om je aan te passen aan een levensgebeurtenis.
Psychologisch perspectief Een perceptie en evaluatie van een organisme van de potentiële schade veroorzaakt door
stimuli (stressoren of gebeurtenissen). Gaat meer over in hoeverre je een situatie ervaart als
stressvol. Hoe ga je daarmee om?
Biologisch perspectief Focust op de activatie van fysiologische systemen die specifiek responsief zijn op fysieke en
psychologische eisen.
Distress Negatieve ervaringen die leiden tot stress.
Eustress Heel erg blij zijn
Allostase Een proces waarbij fysiologische stabiliteit wordt gehandhaafd door parameters van het interne
milieu te wijzigen door de aan omgevingsvereisten aan te passen.
Allostatic load Term bedacht door McEwen. De slijtage die het lichaam ervaart wanneer herhaalde
allostatische reacties worden geactiveerd tijdens stressvolle situaties.
LEDS Life Events and Difficulties Schedule. Interview als assessment voor omgeving.
SEPRATE Standardized Event Rating System. Interview als assessment voor omgeving.
Gestandaardiseerde versie van LEDS.
SRRS Social Readjustment Rating Scale. Zelf-report als assessment voor omgeving. Meet persoonlijke
groei, tensie, significante veranderingen in het leven.
OSI-R Occupational Stress Inventory-Revised. Zelf-report als assessment voor omgeving. Meet werk,
rol overbelasting en gebrek aan support.
DLE Daily Life Experiences Checklist. Zelf-report als assessment voor omgeving. Meet dagelijkse
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SimoneCosijns. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
