Inleiding in psychologie
Introductie/ Psychologie
Psychologie = wetenschap in menselijk gedrag:
- Voorkomen ‘normaal’ naar abnormaal/afwijkend gedrag
- Behandelen om van abnormaal naar normaal gedrag
Psychologie = wetenschap in mentale processen:
- Ontwikkeling hersenen heeft invloed op mentale processen (bijv. prefrontale cortex niet
ontwikkeld à minder rem)
- Behandelen om van abnormaal naar normaal gedrag (welke processen hebben daar
invloed op?)
Perceptie: verschillende perspectieven, kan verschillend zijn door persoonlijke achtergrond en
kennis à eerste onderzoekslaboratorium was hier op gericht door Wundt
Wetenschap: Verschillende psychologische theorieën spreken elkaar tegen, zoals in jaren 70
over gezin met homoseksuele ouders à leidt tot onderzoek naar de ‘juiste’ manieren van
opvoeding.
Positieve psychologie: het begrijpen van blijdschap, optimisme, menselijke kracht, enz.
Soorten psychologie
- Ontwikkeling
o Bestudeert hoe en waarom gedrag en mentale processen veranderen tijdens de
levenscyclus en de gevolgen daarvan
o Vanaf welke leeftijd is iets geschikt?
- Onderwijs
o Educatie psychologie: bestudeert hoe mensen leren en hoe onderwijs het beste
wordt vormgegeven.
§ Hoe wordt de lesstof uitgewerkt?
o School psychologie: bestudeert mentale activiteiten van een leerling die verband
houden met school, zodat hij/zij beter kan presteren.
- Cognitief
o Bestudeert mentale processen zoals perceptie, geheugen, leren, denken,
bewustzijn, intelligentie en creativiteit.
o We nemen niet alleen informatie op, we kunnen het mentaal veranderen
o Optische illusie: het plaatje blijft hetzelfde, maar we kunnen er meerdere dingen
in zien.
o Engineering psychologie: voorwerpen worden zo ontworpen dat het logisch en
makkelijk te gebruiken is.
- Klinisch
o Bestudeert oorzaken, gevolgen en behandelingen van psychische stoornissen
o Mentale status ouders kan invloed op opvoeding en kinderen hebben à hoe kan
dit behandeld worden om de situatie te verbeteren
o Gemeenschap psychologie: bestudeert relaties binnen gemeenschappen, maar
ook factoren van buitenaf die invloed hebben een gemeenschap.
, Psychologische hulp wordt aangeboden, maar ook psychische stoornissen
voorkomen in bepaalde gemeenschappen, zoals bij arme/dakloze mensen.
- Gezondheid
o Bestudeert hoe gedrag en mentale processen de lichamelijke gezondheid
kunnen beïnvloeden, en andersom
o Hoe kan een ziekte een kind beïnvloeden op een persoon of gehele familie?
o Heeft roken invloed op het verhogen van de kans op een hartaanval?
- Persoonlijkheid
o Bestudeert de stabiele karaktereigenschappen van een individu en hoe de
samenhangen met bijv. psychische problemen (zoals temperament)
o Hoe reageren kinderen op problemen of situaties? (Bijv. huilgedrag)
o Hoe verschilt jou combinatie van karaktereigenschappen met die van andere?
- Sociaal
o Bestudeert hoe mensen elkaars gedrag en mentale processen beïnvloeden,
individueel en in groepen.
o Hoe reageer je op iemand anders emoties, vooral meevoelen of pestgedrag
- Bio en neuro
o Bestudeert hoe het brein en processen in ons lichaam ons gedrag en mentale
processen beïnvloeden
o Hormonen kunnen veel invloed hebben op emoties
o Welke delen van de hersenen hebben invloed op emoties en persoonlijkheid?
o Andersom: stress heeft invloed op mentale processen
- Organisatie
o Bestudeert hoe de eWiciëntie, productiviteit en tevredenheid van werknemers en
werkgevers vergroot kan worden
Bekende psychologen
- Wundt:
o Hield zich vooral bezig met het bewustzijn (cognitief onderzoek), de
bewustwording van externe stimuli (perceptie) en je eigen mentale activiteit.
o Introspection: techniek waarbij mensen getraind worden in zelfreflectie zodat ze,
wanneer ze externe stimuli krijgen, hun gedachten, gevoelens, ervaringen en
gewaarwordingen kunnen verklaren.
§ Kwaliteit en intensiteit waren de belangrijkste elementen van gevoel.
o Richtte het eerst laboratorium op voor psychologisch onderzoek. Daarvoor waren
er alleen psychologische theorieën.
- Titchener:
o Structuralisme: houd zich bezig met de structuur van het bewustzijn: het is een
theorie over bewustzijn die de onderdelen van mentale processen wil
analyseren, zoals sensaties, mentale beelden, en gevoelens, en hoe deze
onderdelen gecombineerd kunnen worden om complexere ervaringen te vormen.
- Gestalt psychologen:
o Bestudeert de organisatie van mentale processen:
o Bewustzijn kan niet in delen worden opgedeeld, zoals Wundt dat deed à het
gehele bewustzijn is anders dan de individuele waarnemingen.
Bijv. film bestaat uit verschillende foto’s, maar die foto’s samen maken een video.
, - Freud:
o Psychoanalyse: theorie over personaliteit en mentale stoornissen en
behandelmethodes. De oorzaak van fout gedrag zouden diepgelegen problemen
zijn die patiënten uit hun bewustzijn hadden ‘geduwd’.
- James
o Functionalisme: het bewustzijn begeleidt het vermogen van mensen om
beslissingen te maken, problemen op te lossen en hun omgeving op te nemen.
- Watson (& Skinner & Pavlov)
o Behaviorisme: het bewustzijn is privé en kan daarom niet onderzocht worden.
Gedrag kan je alleen leren en observeren: je leert dat organismen de omgeving in
zich op kunnen nemen en psychologie kan alleen gebaseerd zijn op reacties en
gebeurtenissen die we kunnen zien.
Nu komen veel van die theorieën, gecombineerd met technologische onderzoeken, bij elkaar en
ontdekken we meer over gedrag en mentale processen.
Soorten psychische aanpakken
Hierboven zijn ideeën van psychologen uitgewerkt. Deze worden gebruikt bij verschillende
psychische aanpakken, oftewel hoe we denken dat mentale processen ons gedrag beïnvloeden:
- Biologisch
o Gedrag en mentale processen zijn grotendeels gevormd door biologische
processen, vooral degene gerelateerd aan de hersenen, hormonen en genen.
- Evolutionair
o Gedrag en mentale processen zijn aanpasbaar om te overleven en veranderen
door natuurlijke selectie.
- Psychodynamisch
o Gedachten, gevoelens, verlangens, motieven en gedrag worden beschouwd in
samenhang met vroegere ervaringen; ze reflecteren onbewuste diepliggende
psychische struggles.
o Het gaat vaak om conflicten tussen de impuls om aan je instincten te voldoen
(zoals seksueel of agressief) en het volgen van de regels van je omgeving.
- Behavioral
o Menselijk gedrag is grotendeels bepaald door wat een mens heeft geleerd d.m.v.
beloningen en straWen.
o Cognitief-behavioral: gedrag wordt aangeleerd door ervaring en manieren van
denken.
- Cognitief
o Hoe we informatie opnemen, mentaal representeren en opslaan, hoe we iets
waarnemen en verwerken en hoe die cognitieve processen ons gedrag
beïnvloeden.
, - Humanistisch
o Elk individu heeft een uniek vermogen om op een manier te denken en handelen.
Keuzes worden niet aangestuurd door instincten, biologische processen of
beloningen en straWen, maar meer door persoonlijke percepties van de
omgeving.
o Bijv. je ziet de wereld als een goeie plek à je bent optimistisch en veilig
Je ziet de wereld als een slechte plek à je bent verdedigend en angstig
Diversiteit en psychologie
Eerst werd gedacht dat mensen hetzelfde waren: zijn “groepsdieren”, geloven ergens in, hebben
dezelfde reacties op zintuigen. Maar gedrag en mentale processen worden beïnvloed door
sociaal-culturele factoren:
- Sociaal: vanuit je omgeving zoals geslacht en sociale klasse
- Cultuur en factoren die over normen, waarden en gebruiken gaan, zoals geloof.
o Culturen hebben grote verschillen, omdat ze verschillende normen, waarden,
gebruiken, religieuze overtuigingen, beroepskeuzes hebben, maar ook omdat ze
een andere taal spreken en andere omgeving vormen.
