Samenvatting tentamen veerkracht en empowerment, Anne Marsman
Bijeenkomst 1
Empowerment: empowerment is een proces van versterking waarbij individuen,
organisaties en gemeenschap greep krijgen op de eigen situatie en hun
omgeving en dit bereiken via het verwerven van controle, het aanscherpen van
kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie (Van Regenmortel, 2002).
Empowerment: praktisch gezien betekent empowerment de opdracht om
voorwaarden te scheppen ten behoeve van mensen die dat nodig hebben zodat
zij kunnen participeren in de samenleving (Linders en Feringa, 2014).
Individualisering: het proces waarin mensen meer als individu in plaats van als
groep in de samenleving komen te staan.
Veerkracht: het vermogen van mensen en gemeenschappen om met
veranderingen om te gaan en het vermogen om daarbij gebruik te maken van
externe psychologische, sociale, culturele en fysieke hulpbronnen (Ungar, 2011).
Neoliberalisme en het meritocratisch ideaal:
Neoliberalisme is een idee dat vrije markten en minimale
overheidsbemoeienis de beste manier zijn om economieën te laten
groeien. Het legt nadruk op privatisering, minder regels voor bedrijven, en
bezuinigingen op publieke uitgaven. Het idee is dat individuen zelf
verantwoordelijk zijn voor hun succes.
Het meritocratisch ideaal is het idee dat mensen hun positie in de
samenleving moeten verdienen op basis van hun talenten, vaardigheden
en inspanningen, in plaats van door afkomst, rijkdom, of andere toevallige
factoren.
Prestatiesamenleving: een prestatiesamenleving is een samenleving waarin
mensen worden beoordeeld en gewaardeerd op basis van hun prestaties en
succes.
Sociale uitsluiting: sociale uitsluiting is een situatie waarin mensen structureel
worden buitengesloten van belangrijke aspecten van het maatschappelijk leven,
wat hun welzijn en deelname aan de samenleving belemmert.
Veerkracht als sociaal construct:
Erkennen van wederzijdse afhankelijkheid van elkaar
Mensen ervaren een verlies van autonomie als zij anderen om hulp moeten
vragen (vraagverlegenheid)
Daarom geven sociaal werkers aan het vaak een lastige opgave te vinden
om het informele netwerk te mobiliseren
Niet een instrument van formele zorg maken, maar mensen inspireren en
enthousiasmeren over toelaten van anderen (verbondenheid)
De (pedagogische) civil society stimuleren (collectief)
,Het paradigma van empowerment:
Dit is een denk- en handelingskader dat kan worden ingezet om de positie van
(groepen) mensen in een kwetsbare positie te versterken.
Halte 1: Empowerment als ‘Kritisch’ concept. Het verschuiven van de balans van
bepaald worden naar zelf bepalen.
Meer subject worden van de eigen levensomstandigheden.
Halte 2: Empowerment geen vrijbrief voor ‘ ontzorging’ van de samenleving.
Zekere mate van afhankelijkheid die onvermijdelijk is, moet juist erkenning
krijgen.
Een empowermentopvatting waarin alleen plaats is voor onafhankelijkheid
(het zelf doen) is juist de weg naar sociaal isolement en machteloosheid.
Het zelf en de ander samen = kern van empowerment.
Halte 3: Empowerment als tweezijdig proces. Strijd aangaan met systemen die
het subject zijn belemmeren. Empowerment is naar binnen en buiten gericht.
Jezelf los zien van de beperking/kwetsbaarheid.
Middels eigen acties en collectieve processen grenzen verleggen.
Niet opgelegd, dat is disempowerment.
Halte 4: De contradicties van empowerment binnen zorg en welzijn. Een proces
dat interactie met gelijkwaardige anderen plaatsvindt.
Het proces van de mens staat centraal, niet de interventie.
Empowerend werken en voorbereiden op empowerment.
Veerkracht vs. empowerment:
Veerkracht: eigenschap/kenmerk en vermogen van een groep, omgeving of
individu.
Empowerment: proces van controle/regie over het leven.
Door empowerment kunnen bepaalde (kwetsbare) doelgroepen
veerkrachtiger worden.
Micro empowerment: power from within > mogelijkheden/kwaliteiten
Meso empowerment: power with > hulpbronnen in de omgeving
Macro empowerment: power to > macht en invloed op politiek/maatschappelijke
processen.
, Bijeenkomst 2
Empowerment vanuit het perspectief van de kwetsbaren doelgroepen > mensen
in een kwetsbare positie: 8 DOMEINEN VAN HET EMPOWERMENTCONCEPT
Boevink et al. (2008), hebben onderzocht wat mensen met een psychische
kwetsbaarheid verstaan onder de term empowerment. Dit resulteerde in 8
domeinen van het empowermentconcept.
1. Verbondenheid
2. Herstelwerk
3. Basisvoorwaarden
4. Een steunende omgeving
5. Goede hulp
6. Ontluikend zelfgevoel
7. Sociale zekerheid
8. Een betrokken leefgemeenschap
Wat verstaan we onder kwetsbaarheid?
WHO (World health organization) is bedoeld voor het beschrijven van het
menselijk functioneren. Verstoring of belemmering op drie niveaus:
1. Persoonlijk niveau
2. Niveau van handelen
3. Maatschappelijk anticiperen
Kwetsbaarheid gaat over:
Gezondheid (lichamelijk en psychisch functioneren)
Woon- en leefomgeving (zelfverzorging, huishouding, algemene taken)
Relaties en sociale contacten (communicatie, interactie en mobiliteit)
Opleiding, beroep en werk, dagbesteding (leren en toepassen van kennis)
Inkomen, sociale zekerheid (economisch leven en zelfstandigheid)
Persoonlijke levensstijl, zingeving en burgerschap (maatschappelijk, sociaal
en burgerlijk leven)
Empowerment als kritische theorie, reflection and action
Het concept empowerment is ontstaan door een Braziliaanse pedagoog: Freire
(1970). Het richt zich op het besef dat mensen hun situatie vaak als
onveranderlijk beschouwen.
Reflectie en actie theorie: volgens Freire is ware educatie niet passief; het
gaat om een constante cyclus van reflectie en actie die mensen in staat
stelt hun eigen realiteit te begrijpen en deze actief te veranderen. Dit
proces is essentieel voor de ontwikkeling van een kritische bewustwording
(conscientização), waarbij individuen zich bewust worden van hun sociale
en politieke context en hun rol daarin.
Onderzoek naar analfabeten
Noodlot leren om onderscheid te maken tussen huidige en mogelijke
situatie
