Ik heb een Nederlandse vertaling gemaakt van de Engelstalige reader van het vak Inleiding in de wetenschappelijke methode. Dit heeft mij zelf enorm geholpen om de stof beter te snappen! :)
Inhoudsopgave
Studietaak 1 Wetenschappelijke revoluties ...................................................................................................... 3
Studietaak 2 van witte, naar zwarte zwanen ................................................................................................. 28
Studietaak 3 Paradigma’s en wetenschappelijke revoluties .......................................................................... 46
Studietaak 4 De Onderzoeksprogramma’s van Lakatos ................................................................................. 57
Studietaak 5 Hypotheses, theorie en voorspellingen...................................................................................... 71
Studietaak 6 Experiment.................................................................................................................................. 92
Studietaak 7 Causaliteit ................................................................................................................................. 119
Studietaak 8 Zuiver denken in de wetenschap.............................................................................................. 145
Studietaak 9 Wetenschappelijke integriteit en Open Science ...................................................................... 172
Vertaling inleiding in de Wetenschappelijke Methode 1
,Inhoud thema 1
Studietaak 1
Wetenschappelijke revoluties
Studietaak 2
Van witte, naar zwarte zwanen
Psychologie als wetenschap begrijpen: een inleiding tot wetenschappelijke en statistieke
gevolgtrekkingen
Studietaak 3
Paradigma’s en wetenschappelijke revoluties
Wetenschapsfilosofie: een zeer korte inleiding
Studietaak 4
De onderzoeksprogramma’s van Lakatos
Psychologie begrijpen als een wetenschap. Een inleiding tot wetenschappelijke en statistieke
gevolgtrekkingen
Vertaling inleiding in de Wetenschappelijke Methode 2
,Studietaak 1 Wetenschappelijke revoluties
J. Eshuis
De vraag hoe wij de wereld kunnen leren kennen, stelt de mens zich al eeuwen, zo niet
millennia. In de Europese geschiedenis duikt die vraag bijvoorbeeld voor het eerst concreet
op bij de oude Grieken rond 600 voor Christus. Dit wil echter niet zeggen dat zij de eersten
of enigen waren. Ook in de antieke Chinese en Indiase denktradities vroegen mensen zich af
hoe ze het beste tot kennis over de wereld konden komen. En oudere mythologieën zijn
weliswaar minder rationeel, maar hebben evengoed het doel een antwoord op deze vraag te
vinden. Zelfs voordat mensen hun gedachten op schrift stelden, zullen zij ongetwijfeld
gelijksoortige vragen hebben gesteld. Hier beperken wij ons echter tot de westerse
denktraditie.
We beginnen in dit hoofdstuk in het oude Griekenland (circa 600-200 v.Chr.) en bekijken hoe
Plato en Aristoteles denken dat we kennis over de wereld moeten vergaren. Daarna maken
we een sprong door de geschiedenis, naar het einde van de middeleeuwen (circa 1500). In
de tussenliggende periode wordt in West-Europa namelijk weinig vooruitgang geboekt in de
ontwikkeling van de wetenschap. In het Romeinse Rijk ligt de nadruk van de filosofie meer
op ethiek, recht en politiek en wordt voor het begrip over de natuurlijke wereld vooral
teruggegrepen op het werk van de oude Grieken. In de daaropvolgende middeleeuwen raakt
de oude Griekse filosofie steeds meer vermengd met de geloofsbeginselen van het in
opkomst zijnde christendom.
Vooral op basis van het werk van Aristoteles formuleert de katholieke kerk het Aristotelisch-
Christelijke wereldbeeld dat beschrijft hoe het universum in een perfecte, goddelijke balans
is, met de aarde als middelpunt. Het enige dat die balans verstoort, is de mens die zich met
de erfzonde de toorn van God op de hals heeft gehaald. Het doel van dit wereldbeeld is dan
ook niet zozeer om de ware aard van de wereld te achterhalen, maar om de zondige mens
voor te schrijven hoe de wereld, en de plaats van de mens daarin, begrepen moet worden.
Kritische vragen over hoe de wereld nu echt is verdwijnen daarmee naar de achtergrond.
Pas in de nadagen van de middeleeuwen komt daar weer verandering in. Kritische denkers
beginnen het juk van het geloof af te werpen en proberen tot een meer wereldlijke filosofie
over de werkelijkheid te komen. Hiermee breekt de zogenaamde wetenschappelijke
revolutie aan. Deze term verwijst naar een periode van grofweg 200 jaar die zich afspeelt
direct na de middeleeuwen. Het betreft een periode waarin men het klassieke Aristotelisch-
Christelijke wereldbeeld begint los te laten en dit inruilt voor een modernere
wetenschappelijke kijk op de wereld zoals wij die tegenwoordig kennen.
Meestal wordt de publicatie De Revolutionibus Orbium Coelestium van Nicolaus Copernicus
(1543) als beginpunt van deze periode aangewezen. Hierin beschrijft Copernicus een
heliocentrisch model van ons zonnestelsel waarmee hij in staat is om de bewegingen van
planeten, maan en zon op een veel eenvoudiger manier te verklaren dan met het algemeen
geaccepteerde, meer dan duizend jaar oude, geocentrische model van Claudius Ptolemaeus.
Deze verschuiving van ons wereldbeeld, waarin niet langer de aarde maar de zon centraal
komt te staan in het universum, en de mens dus naar de kantlijn verdwijnt, wordt gezien als
een belangrijke eerste stap in de demystificatie van de wereld door de moderne mens.
Vertaling inleiding in de Wetenschappelijke Methode 3
, De vertelling over het ontwaken van de mens wordt gewoonlijk vervolgd met verwijzingen
naar onder andere Johannes Kepler en Galileo Galilei – die met verdere mathematische
modelering en uitgebreide observaties het wereldbeeld van Copernicus ondersteunen – en
sluit af met Isaac Newton die in zijn Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1687) het
principe van zwaartekracht omschrijft en laat zien hoe met een drietal eenvoudige
natuurwetten de beweging van alle objecten kan worden beschreven. Het verhaal over deze
genieën die de grondslag leggen voor de mechanisering van ons wereldbeeld is niet
onterecht, maar wel eenzijdig en voor een psycholoog slechts beperkt relevant.
Als Newton in 1687 de klassieke mechanica ontwerpt, is daarmee de mechanisering van het
wereldbeeld in de natuurkunde een feit, maar dat is eerder het begin dan het eind van het
proces. Vergelijkbare revoluties zullen zich in de opvolgende eeuwen voltrekken in de
scheikunde, de biologie en de menswetenschappen. Vanuit dat perspectief kunnen we
bijvoorbeeld met evenveel recht de publicatie van On the Origin of Species door Charles
Darwin (1859) aanwijzen als de voltooiing van de wetenschappelijke revolutie, en voor de
psychologie ligt dat punt nog veel dichterbij. Waarschijnlijk zelfs zo dichtbij dat we nog te
weinig afstand hebben om de revolutie in de psychologie goed te duiden. Die revolutie
voltrekt zich namelijk pas in de afgelopen eeuw.
Onder andere Wilhelm Wundt, William James en Sigmund Freud worden om uiteenlopende
redenen aangewezen als grondleggers van de moderne psychologie. Maar wanneer het gaat
om het systematisch mechaniseren van ons mensbeeld spant Burrhus F. Skinner de kroon
met zijn behavioristische programma. Zijn uitgangspunt dat de mens begrepen moet worden
als een lerende, biologische machine, die wetmatig op de omgeving reageert, roept nog
altijd weerstand op in diverse geledingen van de psychologie. Desondanks zou diens
Vertaling inleiding in de Wetenschappelijke Methode 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sorayathyrzavandongen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,66. Je zit daarna nergens aan vast.
