Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen, van hersenfuncties
tot sociale interacties.
- Psyche: geest.
- Logie: gebied van studie.
Twee belangrijke aspecten van psychologie:
1. Psychologie beslaat interne en externe geestelijke processen.
2. Psychologische wetenschap is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
Soorten psychologen:
Experimenteel psycholoog: doet onderzoek naar elementaire
psychologische processen.
Toegepast psycholoog: door experimenteel psychologen vergaarde
kennis problemen oplossen van mensen.
Soorten toegepaste psychologen: arbeids- en organisatiepsychologen,
sportpsychologen, schoolpsychologen, klinisch psychologen en counselors
(helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied), forensisch
psychologen, omgevingspsychologen (verbeteren interactie met omgeving en het
milieu), gerontopsychologen (helpen ouderen).
Zes belangrijke perspectieven van psychologie:
1. Biologisch perspectief: zoekt oorzaken van gedrag in het functioneren
van de genen, de hersenen, het zenuwstelsel en het hormoonstelsel.
- Geest is een product van de hersenen.
- Psychologie en neurologie neurowetenschap: vakgebied dat
zich richt op begrip van hoe hersenen gedachten, gevoelens,
bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: beschouwt gedrag en mentale
processen op basis van genetische aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
- Natuurlijke selectie (Darwin): individuen met meest adaptieve
psychische en lichamelijke kenmerken werden bevoordeeld.
2. Cognitief perspectief: nadruk ligt op mentale processen, zoals leren,
geheugen, perceptie en denken als vormen van informatieverwerking.
- Introspectie (Wundt): beschrijving van je eigen innerlijke bewuste
ervaringen.
- Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die
basisstructuren van de geest en gedachten trachtte te ontrafelen.
Structuralisten zochten de elementen van de bewuste ervaring.
- Gestaltpsychologen concentreerden zich op onze
bewustzijnservaringen als geheel van alle delen, niet alleen onze
zintuigelijke ervaringen.
, - James’ opvattingen leiden tot functionalisme: psychische
processen konden het beste begrepen worden in het licht van het
nut en functie. Functionalisten ontwikkelden eerste toegepaste
psychologie.
- James stelde dat psychologie zou moeten verklaren op welke wijze
mensen zich aanpassen.
- Dewey grondlegger van ‘het nieuwe leren’ door doen i.p.v. alleen
maar luisteren.
3. Behavioristisch perspectief: invalshoek die de bron van handelingen
zoekt in stimuli vanuit omgeving en de waarneembare reacties daarop,
i.p.v. mentale processen.
- Behaviorisme: historische school die ernaar streefde om van de
psychologie een objectieve wetenschap te maken die zich alleen op
gedrag richtte en niet op mentale processen.
- Voor behavioristen waren gedachten of emoties irrelevant.
- Deden geen subjectieve aannames over interne aanleiding voor
extern gedrag.
4. Whole person perspectief:
Psychodynamische psychologie: benadering die nadruk legt op
begrijpen van menselijk functioneren in termen van onbewuste
behoeften en verlangens.
- Psychoanalyse (systeem van Freud): gebaseerd op
veronderstellingen van Freud, die nadruk legt op onbewuste
processen.
Humanistische psychologie: klinische benadering die nadruk legt
op mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens.
- Mens is geen speelbal van prikkels uit omgeving, maar
innerlijke processen zijn minstens net zo belangrijk.
- Rogers en Maslow zien mensen al vrije organismen.
- Opvattingen over jezelf en fysieke en emotionele behoeften
hebben invloed op je gedachten, emoties en handelingen.
Psychologie van karaktertrekken en temperament: perspectief
dat gedrag en persoonlijkheid ziet als producten van fundamentele
psychologische kenmerken.
- Onderscheid zich omdat: verschillen tussen mensen ontstaan
uit verschillen in stabiele kenmerken en neigingen, die
karaktertrekken en temperamenten worden genoemd.
5. Ontwikkelingsperspectief: onderscheidt zich door nadruk op erfelijkheid
en omgeving, en op voorspelbare veranderingen die zich voordoen tijdens
de levensloop.
- Nature erfelijkheid, nurture omgeving.
- Grote idee: mensen veranderen op voorspelbare wijze
naarmate de invloeden van erfelijkheid en omgeving zich
ontplooien.
6. Socioculturele perspectief: legt nadruk op het belang van sociale
interactie, sociaal leren en een cultureel perspectief.
, - Cultuur: mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en
tradities die wordt ontwikkeld door een groep mensen die
wordt gedeeld met anderen in dezelfde omgeving.
- Crosscultureel psycholoog: is geïnteresseerd in manieren
waarop psychologische processen verschillen tussen mensen
van verschillende culturen.
- Richten zich op aardig vinden, liefhebben, vooroordelen,
gehoorzaamheid etc.
- De kracht van de situatie: sociale en culturele situatie
beïnvloeden gedrag meer dan andere factoren.
Samenvatting H2: Biopsychologie
We gebruiken onze zenuwschakelingen om al onze lichaamsfuncties te
reguleren, ons gedrag aan te sturen, onze emoties en behoeften te genereren en
onze ervaringen te verwerken.
Biopsychologie: bestudeert de interactie tussen biologie, gedrag en de
omgeving.
Evolutie: het geleidelijke proces van biologische verandering van soort als
gevolg van zijn aanpassing aan de omgeving. Bij de mens zijn de hersenen, en
dus de hoofden, groter geworden.
Darwin was verbaasd over gelijkenissen tussen allerlei dieren en planten en
vroeg zich hierdoor af of er mogelijk onderling verwantschap bestond en of zij
misschien dezelfde voorgeschiedenis deelden. Uiteindelijk bracht zijn
evolutietheorie een verandering in de manier waarop mensen over hun relatie
met andere levende wezens gingen denken.
Het viel Darwin op dat variaties voordeel kon opleveren voor overleving ten
opzichte van andere organismen.
Natuurlijke selectie: het overleven en voortplanten van individuen die het best
aangepast zijn aan de omgeving, terwijl slechter aangepasten uitsterven.
Je genen coderen moleculaire informatie die kan worden omgezet in fysieke
kenmerken. Deze informatie is aanwezig in elke cel van je lichaam. Een oorzaak
van jouw eigen uniciteit is ervaring, maar ook willekeurige combinatie van
geërfde eigenschappen, dit is bepalend voor jouw genotype.
Genotype: kenmerken van een organisme
zoals die genetisch vastgelegd zijn. Je
verschilt hierin van alle mensen, maar
99,9% van genetisch materiaal is bij
iedereen hetzelfde.
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen, van hersenfuncties
tot sociale interacties.
- Psyche: geest.
- Logie: gebied van studie.
Twee belangrijke aspecten van psychologie:
1. Psychologie beslaat interne en externe geestelijke processen.
2. Psychologische wetenschap is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
Soorten psychologen:
Experimenteel psycholoog: doet onderzoek naar elementaire
psychologische processen.
Toegepast psycholoog: door experimenteel psychologen vergaarde
kennis problemen oplossen van mensen.
Soorten toegepaste psychologen: arbeids- en organisatiepsychologen,
sportpsychologen, schoolpsychologen, klinisch psychologen en counselors
(helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied), forensisch
psychologen, omgevingspsychologen (verbeteren interactie met omgeving en het
milieu), gerontopsychologen (helpen ouderen).
Zes belangrijke perspectieven van psychologie:
1. Biologisch perspectief: zoekt oorzaken van gedrag in het functioneren
van de genen, de hersenen, het zenuwstelsel en het hormoonstelsel.
- Geest is een product van de hersenen.
- Psychologie en neurologie neurowetenschap: vakgebied dat
zich richt op begrip van hoe hersenen gedachten, gevoelens,
bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: beschouwt gedrag en mentale
processen op basis van genetische aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
- Natuurlijke selectie (Darwin): individuen met meest adaptieve
psychische en lichamelijke kenmerken werden bevoordeeld.
2. Cognitief perspectief: nadruk ligt op mentale processen, zoals leren,
geheugen, perceptie en denken als vormen van informatieverwerking.
- Introspectie (Wundt): beschrijving van je eigen innerlijke bewuste
ervaringen.
- Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die
basisstructuren van de geest en gedachten trachtte te ontrafelen.
Structuralisten zochten de elementen van de bewuste ervaring.
- Gestaltpsychologen concentreerden zich op onze
bewustzijnservaringen als geheel van alle delen, niet alleen onze
zintuigelijke ervaringen.
, - James’ opvattingen leiden tot functionalisme: psychische
processen konden het beste begrepen worden in het licht van het
nut en functie. Functionalisten ontwikkelden eerste toegepaste
psychologie.
- James stelde dat psychologie zou moeten verklaren op welke wijze
mensen zich aanpassen.
- Dewey grondlegger van ‘het nieuwe leren’ door doen i.p.v. alleen
maar luisteren.
3. Behavioristisch perspectief: invalshoek die de bron van handelingen
zoekt in stimuli vanuit omgeving en de waarneembare reacties daarop,
i.p.v. mentale processen.
- Behaviorisme: historische school die ernaar streefde om van de
psychologie een objectieve wetenschap te maken die zich alleen op
gedrag richtte en niet op mentale processen.
- Voor behavioristen waren gedachten of emoties irrelevant.
- Deden geen subjectieve aannames over interne aanleiding voor
extern gedrag.
4. Whole person perspectief:
Psychodynamische psychologie: benadering die nadruk legt op
begrijpen van menselijk functioneren in termen van onbewuste
behoeften en verlangens.
- Psychoanalyse (systeem van Freud): gebaseerd op
veronderstellingen van Freud, die nadruk legt op onbewuste
processen.
Humanistische psychologie: klinische benadering die nadruk legt
op mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens.
- Mens is geen speelbal van prikkels uit omgeving, maar
innerlijke processen zijn minstens net zo belangrijk.
- Rogers en Maslow zien mensen al vrije organismen.
- Opvattingen over jezelf en fysieke en emotionele behoeften
hebben invloed op je gedachten, emoties en handelingen.
Psychologie van karaktertrekken en temperament: perspectief
dat gedrag en persoonlijkheid ziet als producten van fundamentele
psychologische kenmerken.
- Onderscheid zich omdat: verschillen tussen mensen ontstaan
uit verschillen in stabiele kenmerken en neigingen, die
karaktertrekken en temperamenten worden genoemd.
5. Ontwikkelingsperspectief: onderscheidt zich door nadruk op erfelijkheid
en omgeving, en op voorspelbare veranderingen die zich voordoen tijdens
de levensloop.
- Nature erfelijkheid, nurture omgeving.
- Grote idee: mensen veranderen op voorspelbare wijze
naarmate de invloeden van erfelijkheid en omgeving zich
ontplooien.
6. Socioculturele perspectief: legt nadruk op het belang van sociale
interactie, sociaal leren en een cultureel perspectief.
, - Cultuur: mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en
tradities die wordt ontwikkeld door een groep mensen die
wordt gedeeld met anderen in dezelfde omgeving.
- Crosscultureel psycholoog: is geïnteresseerd in manieren
waarop psychologische processen verschillen tussen mensen
van verschillende culturen.
- Richten zich op aardig vinden, liefhebben, vooroordelen,
gehoorzaamheid etc.
- De kracht van de situatie: sociale en culturele situatie
beïnvloeden gedrag meer dan andere factoren.
Samenvatting H2: Biopsychologie
We gebruiken onze zenuwschakelingen om al onze lichaamsfuncties te
reguleren, ons gedrag aan te sturen, onze emoties en behoeften te genereren en
onze ervaringen te verwerken.
Biopsychologie: bestudeert de interactie tussen biologie, gedrag en de
omgeving.
Evolutie: het geleidelijke proces van biologische verandering van soort als
gevolg van zijn aanpassing aan de omgeving. Bij de mens zijn de hersenen, en
dus de hoofden, groter geworden.
Darwin was verbaasd over gelijkenissen tussen allerlei dieren en planten en
vroeg zich hierdoor af of er mogelijk onderling verwantschap bestond en of zij
misschien dezelfde voorgeschiedenis deelden. Uiteindelijk bracht zijn
evolutietheorie een verandering in de manier waarop mensen over hun relatie
met andere levende wezens gingen denken.
Het viel Darwin op dat variaties voordeel kon opleveren voor overleving ten
opzichte van andere organismen.
Natuurlijke selectie: het overleven en voortplanten van individuen die het best
aangepast zijn aan de omgeving, terwijl slechter aangepasten uitsterven.
Je genen coderen moleculaire informatie die kan worden omgezet in fysieke
kenmerken. Deze informatie is aanwezig in elke cel van je lichaam. Een oorzaak
van jouw eigen uniciteit is ervaring, maar ook willekeurige combinatie van
geërfde eigenschappen, dit is bepalend voor jouw genotype.
Genotype: kenmerken van een organisme
zoals die genetisch vastgelegd zijn. Je
verschilt hierin van alle mensen, maar
99,9% van genetisch materiaal is bij
iedereen hetzelfde.
