Hier lees je een complete samenvatting van alle kenmerkende aspecten en de historische contexten die in je SE en CSE voorkomen (5HAVO).
Elk kenmerkend aspect wordt kort en bondig uitgelegd en kernwoorden/begrippen zijn dikgedrukt.
Dit is een geheel van 24 pagina's waarin alle kenmerkende asp...
ovenbouw HAVO Geschiedenis &
B
Staatsinrichting
, ijdvak 1: Tijd van Jagers en Boeren (alles tot ca.
T
800 v.Chr.)
De levenswijze van Jager-Verzamelaars
anaf ongeveer 500.000 v.Chr. domineerden kleine groepen van jager-verzamelaars de
V
aardbol. Ze trokken rond in groepen van 20 tot 50 en leefden van eten wat ze konden
vinden op hun temporaire woonplek of jaagden op dieren. Ze leefden ook in hutten die ze
makkelijk weer konden op- en afbouwen. Ze maakten gebruik van eenvoudige
(stenen)voorwerpen om mee te jagen of om hout mee te bewerken.
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
ond 9000 v.Chr. is er sprake van een landbouwrevolutie; de rondtrekkende
R
gemeenschappen ontdekken dat ze planten zelf konden laten groeien. Hierdoor
ontstonden in vruchtbare gebieden de eerste landbouwgemeenschappen. Ze noemen
deze ontdekking ook wel desedentaire revolutie. Naasthet feit dat mensen boer
werden, beoefenden ze ook de eerste ambachten, zoals smid en pottenbakker. Ook hier
merken we de eerste beginselen van religie ontstaan, aangezien mensen worden
begraven met objecten/voorwerpen.
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
ond 4000 v.Chr. ontstaan de eerste gemeenschappen die uitgroeien tot
R
landbouw-stedelijkesamenlevingen. Door toenemendehandel tussen gemeenschappen
en de nog effectievere oogst, groeien de gemeenschappen nog meer. Uiteindelijk wordt
het schrift uitgevonden om regels en afspraken te noteren; dit doen ambtenaren in dienst
van de koning/opperpriester. Verder ontstaan er nog meer ambachten die mensen kunnen
uitoefenen. Beschavingen, zoals die van de Egyptenaren en de Mesopotamiërs, waren
vaak in staat verder uit te breiden door meer stadstaten te veroveren.
ijdvak 2: Tijd van Grieken en Romeinen (800
T
v.Chr. - 500 n.Chr.)
e ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
D
politiek in de Griekse stadstaat
In het Oude Griekenland bestonden er verschillende staatsvormen, zoals oligarchie,
aristorcratie, tyrannie en monarchie. Elke stadstaat bestuurde zichzelf en hadden eigen
opvattingen over burgerschap; dit zei iets over de mate van vrijheid die je had in een stad.
Meestal kon jeburgerschapkrijgen als je beide oudersuit dezelfde stadstaat kwamen.
Het wetenschappelijk denken was in de Griekse stadstaten ook verder ontwikkeld. Ze
, robeerden natuurverschijnselen te verklaren in de natuur, maar verbonden deze ook aan
p
de macht van de goden die ze aanbaden. Zo dacht Socrates als filosoof na over hoe het
bestuur goed vormgegeven kon worden en welke plek de mens daarin had, terwijl
Pythagoras de eerste formule voor het berekenen van hoeken opstelde.
e groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in
d
Europa verspreidde
et Romeinse Imperium begon als stadstaat in Rome, maar breidde zich langzaam uit
H
over heel Europa over honderden jaren. Ze haalden veel elementen van hun cultuur van
hun buren; de Grieken. Over heel Europa werd hetLatijn,de Romeinse goden en
wetten/g
ebruikenverspreid door de veroveringen vande Romeinen.
de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
e klassieke vormentaal gaat vooral in op debeeldhouwkunsten dearchitectuurvan
D
Griekse en Romeinse gebouwen en standbeelden. Deze hadden unieke kenmerken, zoals
de pilaren en de tempels die op dezelfde manier werden vormgegeven. Ook de
realistische beelden van de Grieken en Romeinen hadden unieke kenmerken, zoals het
oog voor detail en het realisme.
e confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van
D
Noordwest-Europa
an de grenzen van het Romeinse Rijk, bij de Rijn, woonden andere volkeren, zoals
A
Kelten en Germanen. Romeinen drevenhandelmet ze,maar nodigden ze ook uit om te
strijden voor de Romeinen. Uiteindelijk namenGermanen(Saksen/Bataven/Friezen) en
Kelten(Brittonen uit Engeland) gebruiken van de Romeinenover enintegreerdenin het
Romeinse Rijk. Soms ontstonden er ook conflicten, omdat Germaanse en Keltische
stammen het gevoel hadden dat ze te weinig vrijheid kregen van het Romeinse bestuur.
e ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste
D
monotheïstische
godsdiensten
et Jodendom ontstond voor het Christendom metMozesals profeet; zij hadden als
H
mythische thuisland Judea. Ze geloofden in één god en hun gebruiken werden in de
Tenach opgeschreven. Uiteindelijk werden ze na een opstand verdreven door de
Romeinen uit Judea en verspreidden ze zich over heel Europa en het Midden-Oosten. Dit
is deDiaspora.
ezusvan Nazareth was oorspronkelijk een Jood, maarkreeg een eigen visioen. Hij
J
verspreidde met zijn apostelen een nieuwe versie van het Jodendom die later uitgroeide
tot het Christendom.
et grote verschil tussen deze religies is dat iedereen zich kan bekeren tot het
H
Christendom, terwijl het Jodendom alleen mensen toeliet uit het eigen volk: de Joden.
e Romeinen traden eerst streng op tegen Christenen, omdat hun religie en leefwijze een
D
gevaar was voor de Romeinse religie en normen/waarden. Onder de Christenen was
iedereen gelijk geschapen, terwijl dat bij de Romeinse goden niet zo was. Uiteindelijk werd
het Christendom na Constantijn de Grote (331 n.Chr.) een getolereerde religie en later in
380 destaatsreligie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floriskolner. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
