1
Opdracht A: Zoekplan
Het verband tussen pesten op de werkplek, psychische klachten bij omstanders en het mechanisme
emo onele besme ng.
Naam: Nangela Korten
Studentnummer:
E-mailadres:
Cursus: PB0712 Literatuurstudie
Examinator:
Inleverdatum: 20-11-2024
ti tti
, 2
Het verband tussen pesten op de werkplek, psychische klachten bij omstanders en het mechanisme
emo onele besme ng.
Kunnen de schadelijke gevolgen van pesten op de werkplek zich zo ver uitstrekken dat zelfs
werknemers die niet direct betrokken zijn bij de pesterijen, psychische klachten ervan kunnen ondervinden?
Pesten op de werkplek wordt gede nieerd als een systema sche vorm van agressie en sociale uitslui ng
waarbij een werknemer gedurende een bepaalde periode wordt blootgesteld aan nega eve ac es van
superieuren of collega's, wat het moeilijk maakt om zichzelf te verdedigen of aan de situa e te ontsnappen
(Einarsen, 1999). Deze nega eve ac es kunnen bestaan uit het wijzigen of bemoeilijken van taken, sociale
isola e of uitslui ng, persoonlijke aanvallen, verbale bedreigingen en/of fysiek geweld of dreiging daarvan
waarbij de nadruk ligt op het herhaaldelijke en aanhoudende karakter van deze nega eve ac es (Einarsen,
2000). Het is dan ook een fenomeen waar ongeveer 14,6% van de werknemers mee te maken hee (Nielsen
et al., 2011). Voor zowel slachto ers, mogelijke daders als de betrokken organisa e is pesten op de
werkplek problema sch en kan het gevolgen hebben op psychisch, fysiek en organisatorisch vlak.
Voor de slachto ers van pesten op de werkplek blijkt er een posi eve associa e te bestaan met
psychische klachten zoals symptomen van depressie, angst, PTSS en stress-gerelateerde psychische klachten
(Verkuil et al., 2015). Medewerkers die beschuldigd worden van pestgedrag blijken psychische klachten
zoals spanning, depressie en stress te ervaren, en rapporteren gedachten aan zelfdoding (Jenkins et al.,
2011). Ook voor de organisa e zijn de gevolgen van pesten op de werkplek problema sch; denk hierbij aan
een verhoogd risico op ziekteverlof voor de desbetre ende medewerkers (Nielsen et al., 2016), verlies aan
produc viteit en de daarmee gepaard gaande kosten (Cullinan et al., 2020).
Maar niet alleen slachto ers, mogelijke daders en de organisa e hebben te maken met de gevolgen
van pesten op de werkplek. Ook omstanders, zij die horen over het pesten of daadwerkelijk getuige zijn,
lijken hiermee te maken te krijgen. Uit recent onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van de medewerkers
pesten op de werkplek hee geobserveerd in een periode van zes maanden (Nielsen et al., 2020), en dat
ook zij hierdoor psychische klachten kunnen ondervinden (Var a, 2001). Een mechanisme dat hier mogelijk
deels een verklaring voor kan bieden is emo onele besme ng dat onderdeel is van het concept "blast
radius of bullying", o ewel het invloedsgebied van pesten (Rosander & Nielsen, 2023). Dit concept bestaat
uit drie gerelateerde mechanismen die mogelijk samen de psychische klachten bij omstanders kunnen
verklaren. Ten eerste is er het werkomgevingsmechanisme, waarbij pesten op de werkplek een domino-
e ect zou hebben op alle medewerkers in de organisa e, vanwege het feit dat zij dezelfde werkomgeving
delen. Een steeds nega ever wordende werkomgeving zou bij kunnen dragen aan een nega eve impact op
ff ti ti ti tti
tift tiff fttiti ffff fiti ti ffti tti
ti ti ti ti ti titi ti ti titi ti ft ti
, 3
de gezondheid van alle medewerkers, inclusief individuen die niet direct zijn blootgesteld aan het pesten.
Het tweede mechanisme is secundaire slachto erschap, waarbij het waarnemen van pesten wordt gezien
als sociale informa e die wordt verwerkt als een indica e van hoe elke werknemer in de organisa e
behandeld kan worden. Verdere gevolgen ontstaan door interac es met andere getuigen of door het
observeren van de ac es van andere getuigen. Als laatste is er het mechanisme van emo onele besme ng,
dat stelt dat omstanders dit kunnen oplopen door de sociale informa e die zij ontvangen jdens het
observeren en het omgaan met de slachto ers.
Doelstelling
Reeds uitgevoerd onderzoek hee aangetoond dat omstanders van pesten op de werkplek hiervan
inderdaad psychische klachten kunnen ervaren (Tsuno et al., 2022). Desondanks blijken er nog steeds hiaten
in de kennis te zijn, wat betre de impact van pesten op de werkplek bij omstanders, die door toekoms g
onderzoek ingevuld zouden kunnen worden (Nielsen & Einarsen, 2018). Het is dan ook belangrijk om zowel
een volledig inzicht te krijgen in deze psychische klachten als de mechanismen die hieraan ten grondslag
liggen. Als blijkt dat het mechanisme van emo onele besme ng inderdaad (deels) een verklaring biedt
voor het feit dat ook omstanders psychische klachten kunnen ervaren door pesten op de werkplek, dan zou
dit inzicht een bijdrage kunnen leveren aan het ontwikkelen van interven es die zich speci ek richten op
het beperken van de schade m.b.t. pesten op de werkplek, niet alleen voor de direct betrokkenen maar ook
bij de omstanders. Hierdoor kan een gezondere en veiligere werkomgeving worden gecreëerd, wat
uiteindelijk het algehele welzijn en de produc viteit van alle werknemers ten goede komt.
Vraagstelling
In hoeverre is er een verband tussen pesten op de werkplek, psychische klachten bij omstanders en
het mechanisme emo onele besme ng?
Prealabele Vragen
- Hoe wordt pesten op de werkplek gede nieerd?
- Wat is de prevalen e van pesten op de werkplek?
- Welke psychische klachten bij omstanders worden genoemd in voorgaande studies
- Welke psychische klachten bij omstanders worden het meest frequent gerapporteerd in eerdere
studies?
ti titi ft tti fi ftff titiff ti tti ti ti ti titifi ti tti
ti
, 4
- Wat is de blast radius of bullying en waaruit bestaat deze?
- Wat is het mechanisme emo onele besme ng?
Deelvragen
- Wat is er bekend over het verband tussen pesten op de werkplek en de psychische klachten bij
omstanders die hier getuige van zijn?
- Wat is er bekend over het verband tussen pesten op de werkplek en emo onele besme ng?
- Wat is er bekend over het verband tussen de psychische klachten bij omstanders van pesten op de
werkplek en emo onele besme ng?
- In hoeverre zijn er aanwijzingen dat de psychische klachten bij omstanders van pesten op de
werkplek (deels) verklaard kunnen worden door emo onele besme ng?
Zoekstrategie
Kaders voor het Zoeken
Bronnen: EBSCO-host (Academic Search Premier, E-Journals, APA PsycInfo, ERIC, Psychology and
Behavioral Sciences Collec on, APA PsychAr cles, eBook Collec on, eBook Open Access
Collec on, OpenDisserta ons), Web of Science, Pubmed, Google Scholar en OU
Bibliotheek voor wetenschappelijke literatuur.
Publica es: wetenschappelijke jdschri ar kelen, disserta es, handboeken
Periode: vanaf 2014 tot 2024
Taal: Engels voor wetenschappelijke literatuur; Nederlands voor de ni es en prevalen ecijfers
m.b.t. de Nederlandse bevolking.
Ingangen voor het Zoeken
Tabel 1 beschrij Engelse zoektermen en bijbehorende synoniemen voor de zoektocht in het Engels.
Tabel 2 beschrij Nederlandse zoektermen en bijbehorende synoniemen voor de zoektocht in het
Nederlands.
Tabel 1
Ingangen bij het zoeken (Engels)
titi ft ti ti titi tti ti tti
ft titi ti ti ti tti ti fi ti tti ti
