Voor iedereen die moeilijk vanaf een lap tekst kan leren, heb ik woordwebs gemaakt waardoor je meteen alle connecties ziet. Woordwebs per hoorcollege van alle aantekeningen van het vak Inleiding in de Forensische Psychologie. Ik heb ook alles wat de docent mondeling heeft uitgelegd eraan toegevoegd...
Hoorcollege 1 Wet Bijzondere Opnemingen in
Psychiatrische ziekenhuizen
Bescherming van rechten van
onvrijwillig opgenomen mensen
Introductie (BOPZ) (1993) tegen onterecht of onnodig lange
opname
MAAR: Wet BOPZ voorzag niet DUS: er ontstond een groep
voldoende mogelijkheden voor patiënten met ernstige
Bepaalde onder welke voorwaarden
langdurige of gedwongen opname. psychiatrische ziektebeelden die
mensen tegen hun wil opgenomen
Niet altijd effectief voor patienten die geen toegang hadden tot intensieve
konden worden
behandeling weigerden of zorg en begeleiding die voor
tussentijds werden ontslagen. overlast zorgden.
De ommekeer
Abnormaal gedrag
Geestelijke aandoening was Verlicht denken: Heropvatting van geestelijke
wetenschappelijk Weinig begrip gevolg van demonische - Vrijheid stoornissen (verbreding
verklaren geesteziekten krachten en bezetenheid - Blijheid krankzinnigheid)
- Broederschap
4 verklaringen van (Neuro)biologie speelt belangrijke
rol in verklaring Geestelijke stoornissen zijn
psychische stoornissen
biologische lotsbestemming
(immorele personen zijn
Klassieke Oudheid Middeleeuwen Vroege moderne tijd De verlichting (18e Voornaamste reden van psychiaters nakomelingen van immorele
(<500) (500-1500) 19e Eeuw
(15e eeuw) eeuw) voorouders).
Erfelijkheid
Dolhuizen zijn Psychologische eigenschappen of
Immoraliteit = uiting van
de voorloper Verstoorde emoties en moreel psychische stoornis (in dat
(criminele) neigingen werden geërfd
op forensische Meer aandacht psychische
afwijkend gedrag geval wordt de dader niet of van voorouders (psychopatisch gen)
zorg/ afwijkingen a.d.h.v een Bv. Unibrown, diep liggende ogen,
minder gestraft) Immoreel gedrag af te leiden uit
ziekenhuizen natuurwetenschappelijke groot voorhoofd (systematische
Familie verantwoordelijk voor uiterlijke kenmerken
benadering (hersenen en czs) analyses van kenmerken)
Hippocrates zorg en beslissingen (onder
Hier was er in Johannes Wier Erfelijkheid van geestelijke
(medicus) curatele)
zekere mate ook Dolhuizen en De mens heeft een vrije wil In de 19e eeuw
stoornissen en criminaliteit en
al heksenvervolgingen Pinel steeds meer Degeneratietheorie werden met de generatie erger
ontoerekenings- (bezeten) rechtszaken waarin
vatbaarheid (Progressieve degeneratie)
Machtiging voor opsluiting Meer recht van het individue de dader niet gestraft
werd op grond van de
(als het gedrag gevaarlijk geestelijke toestand!!
was)
Eerlijke en humane behandeling
Lodewijk (moral treatmeant en wettelijke
Ziekten en stoornissen Grondlegger psychologie Napoleon regelingen voor opsluiting Moraliteit als teken van hoge en
psychische gestoorden) Moraliteit was geëvolueerd, mensen complexe ontwikkeling van onze
komen door natuurlijke Geesteziekten tasten emoties Niet alleen intellectueel defect, Darwins Evolutietheorie
processen aan
worden steeds moreler soort
Geestelijk ziek (in de maar ook effectieve stoornissen
Crimineel Wetboek (1809)
(Verstoorde) Balans in 4 hersenen) in plaats van een
lichaamssappen heks. Het was een natuurlijk Manie sans déllire
probleem (waanzin zonder delier) Dus mensen met een 'normaal'
Geestelijke gezondheid in
verband met lichamelijke Betekent een IQ kunnen ook delicten plegen.
Eerste forensische Code Pénal (1810)
gezondheid gemoedstoestand zonder Bv. door affectieve- of
wetenschap aantasting van het verstand persoonlijkheidsproblemen Neurologische verklaringen (voor Menselijk karakter werd gebaseerd
immoraliteit) op schedeluitsteeksels (frenologie)
Basis moderne
Pleitte voor meer humane strafwetgeving
behandeling Rectificatie:
Behandelde mensen met Identificatie morele hersengebieden Lokalisatie
geestelijke afwijkingen
anders
Phineas Gage
Verminderde
Code Pénal in Nederland
toerekeningsvatbaarheid
(1811)
Nederlands wetboek van
strafrecht (1886) Veel kritiek op internering -> vaak niet Herziening
de benodigde zorg en begeleiding interneringswet in 2016;
ontvangen door personeelstekorten en niet meer voor lichte
onvoldoende middelen. De onbepaalde misdrijven (dus net als
duur zorgt voor gebrek aan Van Hamel in
tege
n
toekomstperspectief. Werkt Nederland), meer inzet
demotiverend. België werd meerdere op zorg en verdere
keren veroordeeld. uitbouw van forensisch
psychiatrisch circuit.
Rea
ctie
op Als je een strafbaar feit hebt gepleegd
Geen aandacht voor of ter collacatie (opgenomen omdat je
ontwikkelingsfase van kinderen of een gevaar bent voor de maatschappij,
Vroege 19e eeuw geen onderscheid vermogen om morele en juridische
tussen kinderen en volwassenen. maar nog geen delict hebt gepleegd).
verantwoordelijkheid te begrijpen In Belgie wordt TBS internering (met De dader heeft geen controle over
Strafrecht bescherming en noodzakelijke zorg als daden en is een gevaar voor de
1886: <10 jaar geen doelen) genoemd en is een juridische maatschappij. De maatregel is voor
Zonder oordeel des onderscheids
straf en <16 maatregel voor onbepaalde tijd. LET OP: onbepaalde duur.
Code Pénal (1810) Kinderen onder een bepaalde
strafvermindering Internering is uitsluitend mogelijk voor
Strafrecht jeugdigen in 19e en 20e
eeuw leeftijd niet toerekeningsvatbaar, personen die lijden aan psychische
omdat ze het onderscheid tussen 1905: < 18 jaar aandoening of mentale handicap.
goed en kwaad nog niet kunnen verminderde
maken. strafmaat Achtergrond Nederlandse Nadruk op rechten van het individu
forensische context (TBS)
Speciale rechtsgang voor
minderjarigen Antipsychiatrie-beweging
Kinderwetten (1905) In 1971 meer nadruk op
Verzet tegen gedwongen
zelfbeschikking en tolerantie van
Visie van wraak en straf naar psychiatrische behandeling
andere leefstijlen (antipsychiatrie).
verbetering van heropvoeding Verwierp het idee dat gedrag als
ziekte moest worden behandeld
Rekening gehouden met
Focus in strafrecht van daad naar persoonlijkhe omstandigheden
dader (begrijpen van individu) (leeftijd, geestelijke gezondheid,
opvoeding etc.) Waar wordt iemand van verdacht? Hoe ernstig is het misdrijf?
Moderne strafrechtschool
Straffen of behandelen (complexe
afweging)
Maakt de persoon een Psychiatrisch of psychologisch onderzoek met als
Belang doel mate van toerekeningsvatbaarheid en de
Doel was rehabilitatie (gericht op het zieke/gestoorde indruk?
dader, niet herstel en verbetering) noodzaak van behandeling vast te stellen
de daad
Voordeel: verbeterde re-integratie
Wat staat voorop: noodzaak
Mildere straffen en alternatieve Psychische stoornis of volledig toerekeningsvatbaar?
behandelen of noodzaak bestraffen?
Rechtvaardige en proportionele straf straffen (bv. taakstraf)
Nadeel: Vragen over veiligheid van
burgers
Proportionaliteit: maatregel moet in
Welk onderzoek is vereist om een verhouding staan tot het te voorkomen
besluit te nemen over de passende gevaar.
maatregel?
Behandeling en verpleging (ipv
Voorstel van Van Hamel Hervormingen in de 20e eeuw straf) voor daders met een Subsidiariteit: ingrijpende maatregel
geestelijke stoornis alleen gerechtvaardigd als een minder
Criminoloog die zich inzetten voor ingrijpende optie onvoldoende is.
rationele en humane benadering Terbeschikkingstelling van de
regering (TBR) bij gevaarlijke en Modernere, meer wetenschappelijke
van strafrecht Doelmatigheid: behandeling of maatregel
moeilijkbehandelbare daders benadering van de behandeling Bij een psychose is tijdelijke hechtenis beter dan
moet effectief zijn in het afwenden van
behandeling en zorg
Gepersonaliseerd werken TBR vervangen door gevaar.
MAAR: Stopwet in 1933, wegens te TBS-maatregel (1988)
veel en te volle instellingen (ook bij
- Lichtere vergrijpen: maatregel of lichte vergrijpen in behandeling)
straf ter afschrikking Sterkere focus op veiligheid en
- Zwaardere vergrijpen: behandeling
behandeling en verpleging voor
lange duur (voorloper tbs) Psychopatenwetten (1928)
- Zeer zware gevallen: ter
beschikkingstelling van de
regering (tbr) en behandeling van Dubbele maatregel: bescherming
10 jaar, daarna heroverweging bieden aan samenleving en zorg en
behandeling voor de dader
Nadruk op humanitaire en
Ontwikkeling na de tweede wetenschappelijk onderbouwde Rehabilitatie en zorg voorop
wereldoorlog benadering van strafrecht Criteria bij opleggen van een Benadrukt ernst van de misdaad zodat alleen de meest ernstige gevallen in
Minstens vier jaar gevangenisstraf
Herzien van strafrecht -> rechtvaardige effectieve maatregel: aanmerking komen
Commissie Naoorlogs Strafrecht meer genuanceerde
opvatting (sommige delicten
contextgebonden) Gedrag dader staat centraal ipv de
Verminderd toerekeningsvatbaar: De dader was in staat om de gevolgen
gepleegde daad Dader heeft verminderde
van zijn daden te begrijpen, maar zijn psychische toestand beïnvloedde zijn
toerekeningsvatbaarheid of geheel
Utrechtse school (Baan, Pompe en oordeel of impulsbeheersing.
Basis voor integrale ontoerekeningsvatbaarheid.
Kempe) internationaal benadering van criminologie Nadruk op begrijpen van psychische en
toonaangevend Ontoerekeningsvatbaar: De dader was in staat om de gevolgen van zijn
sociale oorzaken van crimineel gedrag
daden te begrijpen, maar zijn psychische toestand beïnvloedde zijn oordeel of
impulsbeheersing.
Ontwikkeling op wetenschappelijk
onderzoek gebaseerde Recidivekans is bij instroom theoretisch 100% en moet met de tijd afnemen.
Verbetering behandelingsmethoden Die, indien niet behandeld, tot
Meer aandacht voor zorg van De behandeling moet tevens gericht zijn op het terugdringen van het
gevangenisomstandigheden herhaling van delict leidt.
gevangenen recidiverisico tot maatschappelijk aanvaardbare normen.
en specifieke zorg
Gedetineerde met psychische stoornissen
kregen gespecialiseerde aandacht en
Behandeling is herstelgericht, de
behandeling
In jaren '60 toename duur tbr dader gaat ooit terug naar de
maatregel maatschappij
Sommige gedetineerden
hebben meer tijd nodig voor Behandelmaatregel, geen
Herstelgericht, doel is re-integratie Shared decision making (zowel
behandeling strafmaatregel!
behandelaar als de TBS'er Bevordert gevoel van betrokkenheid
beslissen samen over de en motivatie
Kern van de tbs-maatregel Voorbereiden van de dader op
behandeling
In wet niet alleen vastgelegd dat terugkeer naar de samenleving
behandeling nodig is, maar ook de (verkleint recidiveproces)
Langdurige of levenslange opdracht tot resocialisatie Gefaseerde zorg: verloopt in Bijvoorbeeld afkicken -> medicatie
Longstay-afdeling (1995) TBS is dus gericht
opvang en zorg (uiteindelijke doel) Verlof (proefverlof, (on)begeleid verschillende fases met elk zijn -> psychoeducatie -> therapie, etc.
op rehabilitatie en verlof of transmuraal
Behandeling TBS
resocialisatie om eigen doelen
de veiligheid te Directe doel: Beveiligen van de
waarborgen en de samenleving Onderhandelingshuishouding
recidivekans te (vrijwillig deelnemen aan
verminderen behandelingen en afspraken.
Goede verhouding tussen controle Op korter termijn hoge beveiliging,
en zorg op lange termijn behandelen
Bevelshuishouding (bepaalde
maatregelen en beperkingen zijn
noodzakelijk en gedwongen om
Concludeerde dat TBS goed werkte,
maar er moet beter en langer veiligheid te waarborgen) Integrale zorg: biopsychosociaal
worden opgevolgd model van Engel
Basiswetgeving en ontwikkelingen Basis van behandeling:
TBS
Aanbevelingen om effectiviteit en
rechtvaardigheid van TBS te RNR-model
verbeteren
Commissie Visser (2006)
Pleitte voor langere toezicht van
TBS-gestelden na formele
beëindiging. Helpt bij monitoren
Top 3 soorten delicten: re-integratie en vroegtijdig
- Misdrijven tegen goederen (diefstal signaleren van problemen Implementatie leidt tot verschuiving
en vandalisme) naar de beveiliging van de
- zedendelicten maatschappij (verlofverlening)
- doodslag Benadrukt noodzaak van onderzoek
Delicten en diagnoses naar de effectiviteit en risico's
Top 4 diagnoses:
- Persoonlijkheidsstoornis (vooral
Cluster B)
- Middelenmisbruik Zorg voor TBS-gestelden moet
- Psychotische stoornis beter aansluiten bij reguliere ggz
- Verstandelijke (mentale) beperking
Pleitte voor grotere variatie aan
behandelmethoden en voorzieningen
voor betere individuele afstemming
Verharding van politieke en Beelden uit media leidt tot negatief 'Wij-zij-gevoel' zorgt voor
maatschappelijke klimaat beeld van TBS'ers vervreemding bij TBS'ers
Wantrouwen in rehabilitatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hdb2345. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
