Leerstof jaar 1, blok 7 | Kwetsbare ouderen | FYS14TH701
Inhoudelijke toetsdoelen
Je legt uit wat de (binnen de beschreven casuïstieken) relevante anatomische, fysiologische, neurofysiologische en
cognitieve veranderingen bij de ouder wordende mens zijn...........................................................................................3
Beroepskritische situatie week 7.1..............................................................................................................................3
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan...............................................................................................3
KNGF-standaard: beweeginterventie kwetsbare ouderen (2015)...............................................................................4
Cambler D., Hobbelen J.S.M., Vries de N.M. (2017). Geriatrie in de fysiotherapie en kinesitherapie.........................9
Hoofdstuk 1; Verouderen, blz. 3 t/m 12..................................................................................................................9
Hoofdstuk 2; Kwetsbaarheid, blz. 13 t/m 24.........................................................................................................11
Hoofdstuk 3; Fysieke activiteit en oefenen: definities, vooroordelen, risico’s en normen, blz. 31 t/m 46............14
Poel, G., Jongert, M., & Morree, J. (2019). Inspanningsfysiologie, oefentherapie en training...................................19
Hoofdstuk 15; Trainingseffecten en training van patiëntgroepen, blz. 196 t/m 229.............................................19
Je maakt in een simulatiesituatie een inschatting van een verhoogd valrisico en de hulpbehoevendheid en
kwetsbaarheid van een kwetsbare oudere...................................................................................................................24
Beroepskritische situatie week 7.2............................................................................................................................24
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan.............................................................................................24
Cambler D., Hobbelen J.S.M., Vries de N.M. (2017). Geriatrie in de fysiotherapie en kinesitherapie.......................25
Hoofdstuk 4; Spieren en spierfunctie, blz. 49 t/m 63............................................................................................25
Hoofdstuk 5; Balanscontrole bij ouderen, blz. 69 t/m 94......................................................................................26
Hoofdstuk 6; Uithoudingsvermogen, blz. 103 t/m 121..........................................................................................27
Hoofdstuk 7; Mobiliteit, blz. 123 t/m 133..............................................................................................................28
Van der Burgt, W. Burgerhout, J. Alessie, & A. Houwink (2017). Fysiologie......................................................29
Hoofdstuk 16; Groei en veroudering, blz. 280 t/m 302.........................................................................................29
Je beargumenteert de gemaakte keuzes die hebben geleid tot de inschatting van het valrisico en de
hulpbehoevendheid en kwetsbaarheid van een oudere...............................................................................................32
Beroepskritische situatie week 7.3............................................................................................................................32
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan.............................................................................................32
FMS-richtlijn proximale femurfracturen....................................................................................................................32
“Wel of niet opereren bij heupfracturen op de psychogeriatrische afdeling van een verpleeghuis”........................33
KNGF-richtlijn Osteoporose (2017)............................................................................................................................34
Cambler D., Hobbelen J.S.M., Vries de N.M. (2017). Geriatrie in de fysiotherapie en kinesitherapie.......................37
Hoofdstuk 20; Vallen, blz. 305 t/m 312.................................................................................................................37
Hoofdstuk 25; De diëtist en fysiotherapeut als team voor het verbeteren van de functionaliteit van de
kwetsbare oudere, blz. 363 t/m 375......................................................................................................................39
Morree, J. (2019). Dynamiek van het menselijk bindweefsel: Functie, beschadiging en herstel...............................41
1
, Hoofdstuk 5.6; Osteoporose, blz. 112 t/m 116......................................................................................................41
Hoofdstuk 5.7; Botbreuk en botreparatie, blz 116 t/m 120...................................................................................42
Je geeft invulling aan een passend behandelplan bij een kwetsbare oudere................................................................44
Beroepskritische situatie week 7.4............................................................................................................................44
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan.............................................................................................44
Cambler D., Hobbelen J.S.M., Vries de N.M. (2017). Geriatrie in de fysiotherapie en kinesitherapie.......................45
Hoofdstuk 10; CVA, blz. 163 t/m 177.....................................................................................................................45
Hoofdstuk 23; Psychosociale kwetsbaarheid, blz. 341 t/m 347.............................................................................46
Hoofdstuk 24; Depressieve stoornis bij ouderen, blz. 351 t/m 360.......................................................................47
“De culturele (on)zichtbaarheid van ouderen” (2013)..............................................................................................48
Je doet in een simulatiesituatie aanspraak op gezondheidsvaardigheden bij kwetsbare ouderen...............................48
Beroepskritische situatie week 7.5............................................................................................................................48
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan.............................................................................................49
Cambler D., Hobbelen J.S.M., Vries de N.M. (2017). Geriatrie in de fysiotherapie en kinesitherapie.......................49
Hoofdstuk 9; Dementie, blz. 147 t/m 160..............................................................................................................49
Hoofdstuk 26; Zelfmanagement en motivatie, blz. 377 t/m 383...........................................................................51
Hoofdstuk 27; Epiloog, blz. 387 t/m 398...............................................................................................................51
‘Gezond ouder worden met mindfullness’................................................................................................................52
Je verduidelijkt de specifieke kenmerken van de authentieke leefwereld van ouderen...............................................53
Je onderkent ethische dilemma’s bij de ouder wordende mens aan de hand van gefingeerde situaties......................53
Filosofieënleren (2020). Ethiek..................................................................................................................................53
Normen en waarden en ethiek..............................................................................................................................53
Ethiek – Kant..........................................................................................................................................................53
Soorten Ethiek.......................................................................................................................................................54
Ethiek, vragen en belangrijke begrippen...............................................................................................................54
Aristoteles over deugdzame leven........................................................................................................................55
Kant over respect voor menselijkheid...................................................................................................................55
2
,Je legt uit wat de (binnen de beschreven casuïstieken) relevante anatomische,
fysiologische, neurofysiologische en cognitieve veranderingen bij de ouder
wordende mens zijn.
Beroepskritische situatie week 7.1
Mw. Vermeulen is 78 jaar oud, weduwe en woont in Rotterdam-Zuid. Ze heeft twee dochters waarvan één in de buurt
woont en geregeld langs komt om de wekelijkse boodschappen voor haar te doen. Om met de rollator zelf naar het
winkelcentrum 500 meter verderop te lopen werd haar het afgelopen jaar steeds zwaarder. Daarom is ze heel blij dat
haar dochter deze taak heeft overgenomen; jammer alleen dat ze daardoor haar vaste afspraak met de buurvrouw
mist, waarmee ze al jaren op woensdagochtend na het boodschappen doen gezellig een kopje koffie dronk om over
van alles en nog wat, meestal de kinderen en kleinkinderen, bij te kletsen.
Ook heeft haar dochter geregeld dat naast haar huishoudelijke hulp de thuiszorg wordt uitgebreid en ze hulp krijgt met
het douchen en aankleden. Dit ging namelijk de laatste tijd wat moeilijker door de pijnklachten en stijfheid in haar
gewrichten en als ze haar broek aandoet verliest ze af en toe haar evenwicht en moet ze gauw op zoek naar een
steuntje. Op momenten dat Mw. Vermeulen naar de wc moet en haast heeft merkt ze dat ze tijdens het vlugge
opstaan duizelig wordt en dan even stil moet blijven staan, totdat de duizeligheid zakt. Dat maakt dat er afgelopen
weken vaker wat “ongelukjes” zijn gebeurd. “De duizeligheid komt vast door alle troep die ik aan het slikken ben” zegt
ze boos tegen haar dochters.
Haar dochters hebben nu afgesproken om dagelijks te bellen om te checken of alles goed gaat met haar, omdat ze
zelf niet de tijd hebben om dagelijks langs te komen. Onlangs hebben ze samen aan tafel gezeten en besproken hoe
het nu verder moet. Haar dochters baart het zorgen dat Mw. Vermeulen meer hulp nodig heeft en ze zijn bang dat ze
misschien gaat vallen en dan urenlang op de grond ligt zonder dat iemand dat weet.
Ook al willen ze het beste voor hun moeder ze vinden het huis met de twee trappen niet geschikt voor ouderen.
Verder vinden ze ook dat hun moeder er steeds magerder uit ziet en een wat sombere indruk maakt.
Onlangs is Mw. Vermeulen verrast door een bezoek van haar kleindochter. Die is net begonnen aan de
fysiotherapieopleiding van de Hogeschool in Rotterdam en moest voor een project een gesprek met een persoon
ouder dan 65 jaar voeren, over de veranderingen die het ouder worden meebrengt. Dit was voor beide een
interessante ontmoeting waarop haar kleindochter afsluitend zei: “Oma, ik denk dat u gewoon weer wat fitter moet
gaan worden door meer in beweging te komen. Zullen wij niet gewoon samen kijken of er een fysiotherapiepraktijk in
de buurt is waar u iets aan uw conditie kan doen?”
Nu, twee weken later, zit Mw. Vermeulen in de wachtkamer van de Fit Vitaal praktijk bij haar in de buurt en wacht ze
in spanning af wat er op haar afkomt. Het gesprek met haar kleindochter heeft haar aan het denken gezet. Het zou
inderdaad fijn zijn om de afstand naar het winkelcentrum weer te halen en zelf de boodschappen te doen en de
buurvrouw weer eens te spreken. Wellicht kan de fysiotherapeut haar hierbij helpen of weet de fysiotherapeut waar zij
terecht kan om dit doel te bereiken…
Je haalt Mw. Vermeulen op uit de wachtkamer.
Anamnese, lichamelijk onderzoek en behandelplan
Voorbeeld anamnese; Gebruik meetinstrument ‘EFIB’ als basis voor de structuur van je anamnese
1. Wat kan ik voor u betekenen vandaag?
2. U wilt wat fitter worden hoor ik u zeggen?
3. Heeft u naast het fitter worden, nog gezondheidsproblemen waar we rekening mee moeten houden?
4. Wat doet u in het dagelijks leven?
a. Ik hoor u zeggen dat u niet zo makkelijk meer beweegt, hoe komt dat? Wat denk u zelf?
b. Ik hoor dat uw leefwereld eigenlijk wat kleiner wordt, begrijp ik u zo goed?
c. U geeft aan duizeligheid te ervaren gedurende de dag, hoe voelt dat?
i. Wat voor duizeligheid ervaart u?
1. Draaiduizeligheid = aandoening bij het evenwichtsorgaan
2. Vage duizeligheid = een bloeddruk verschil
3
, 5. Heeft u nog andere beperkingen in uw dagelijks leven?
6. Wat is er eerst bij u gekomen, de bewegingsbeperkingen of de incontinentie?
a. Hoelang spelen deze fysieke klachten?
b. En wat doet dat met u?
c. Geven de incontinentieproblemen u problemen gedurende de dag?
i. Is dat een reden waarom u minder drinkt?
7. Wat doet u thuis nog allemaal?
8. Wordt u geholpen met aankleden en/ of douchen?
a. Wordt u geholpen omdat het veel tijd kost of omdat u het niet meer kan?
b. Heeft dit te maken met uw veiligheid? Bent u bang om te vallen?
9. U krijgt dus nog wel wat hulp zo te horen, mag ik vragen wat u zelfstandig doet thuis? (eten koken, stofzuigen)
10. Zijn er situaties bij u dat u bijv. op de bank zit en een kopje thee wilt en u dan eigenlijk niet de moeite kunt
opbrengen om het te halen?
a. Wacht u dan op iemand die het voor u doet?
11. Bent u afgevallen in de laatste tijd?
“Wat ik zo van u hoor is dat u vatbaarder bent om achteruit te gaan. Dit noemen we kwetsbaarheid, dus eigenlijk het
minder fysieke vermogen en dus ook minder in staat bent om huishoudelijke taken te doen en minder goed sociale
contacten te onderhouden. Hierdoor levert u natuurlijk ook wat spierkracht voor in omdat u dit minder goed kan doen.
Wat ik met u wil doen is onderzoeken welke mogelijkheden we hebben om te trainen en een stukje spiervermogen
terug te krijgen. Zeker bij een leeftijd van 78 is het nog mogelijk om spierkracht terug te winnen. Om spierkracht terug
te winnen duurt dat zo’n 6 tot 8 weken. Wat denkt u daar zelf allemaal van?”
6-8 weken voor het terugwinnen van spierkracht
3-6 maanden voor het terugwinnen van spierkracht, balans, uithoudingsvermogen, etc.
Het doel hierbij is om mevrouw weer fysiek sterk te kunnen maken om o.a. op tijd naar het toilet te kunnen gaan en
weer langere afstanden te kunnen lopen.
Onderzoek; Op basis van het dagelijks functioneren
1. Conditietest
2. Valgevaar Is er angst om te vallen of valt iemand echt?
Onderzoeksdoelstellingen; Therapeutisch moet je met de onderzoeksdoelstellingen iets kunnen doen.
1. Ik weet dat er sprake is van krachtverlies in de grote spiergroepen bij mw. Vermeulen
a. Meetinstrument;
i. TUG opstaan uit de stoel, 3 meter lopen en weer terug
2. Ik weet dat er sprake is van verlies van stabiliteit/ coördinatie bij mw. Vermeulen
a. Meetinstrument;
i. SPPB
1. De balans test
2. De loopsnelheid over 4 meter
3. De herhaald opstaan uit een stoel test
3. Ik weet dat er sprake is van een verminderde conditie bij het lopen van mw. Vermeulen
a. Meetinstrument;
i. 6 minuten wandeltest
4. Ik weet dat er sprake is van een verminderde ROM (als bewegingsbeperking) bij de gewrichten van mw.
Vermeulen
KNGF-standaard: beweeginterventie kwetsbare ouderen (2015).
Sinds 2008 door steeds verder stijgende aantal mensen met 1 of meerdere chronische aandoeningen en daaraan
gekoppelde zorgkosten. De beweeginterventie stelt een voldoende competente fysiotherapeut in staat bij mensen met
een chronische aandoening een actieve leefstijl te bevorderen en hun mate van fitheid te verhogen. Er zijn
standaarden ontwikkeld voor een aantal specifieke patiëntengroepen, omdat mensen met chronische aandoeningen
van elkaar verschillen wat betreft:
Achtergrond aandoening, specifieke klachten en symptomen
4
