Samenvatting psychopathologie (psychiatrie, een inleiding)
Samenvatting mens en gezondheid 2
Alles voor dit studieboek
(175)
Geschreven voor
Plantijn Hogeschool van de provincie Antwerpen (AP)
Toegepaste psychologie
Mens en Gezondheid 2
Alle documenten voor dit vak (3)
Verkoper
Volgen
fleur72
Voorbeeld van de inhoud
Inhoudsopgave
1. LES 1: Inleiding in psychopathologie en classificatiesystemen ............................................... 8
1.1. Psychopathologie ...............................................................................................................8
1.1.1. Wat is het?......................................................................................................................8
1.1.2. Symptoom vs Syndroom vs comorbiditeit .........................................................................8
1.1.3. Wat is "normaal" gedrag? ................................................................................................8
1.2. Historische visie op afwijkend gedrag ...................................................................................8
1.3. Vanaf wanneer spreken we over ab”normaal”/ afwijkend gedrag? ..........................................8
1.3.1. Criteria voor afwijkend gedrag ..........................................................................................8
2. LES 1: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethodes ....................................................... 8
2.1. Biologisch perspectief .........................................................................................................8
2.2. Psychologisch perspectief ...................................................................................................9
2.3. Sociaal-cultureel perspectief ...............................................................................................9
2.4. Biopsychosociaal perspectief: een combinatie van modellen ................................................9
2.4.1. Stoornissen, to be or not to be?........................................................................................9
2.5. Psychotherapie ................................................................................................................. 10
2.5.1. Psychoanalyse .............................................................................................................. 10
2.5.2. Cliëntgerichte therapie (humanistische therapie)............................................................ 10
2.5.3. Cognitieve Gedragstherapie (CGT) ................................................................................. 10
2.5.4. Systeemtherapie ........................................................................................................... 11
3. Les 1: Classificatie en beoordeling van afwijkende emoties, gedachten en gedrag .................11
3.1. De psychodiagnostische cyclus ......................................................................................... 11
3.2. Het stellen van een diagnose: twee kanten van assessment ................................................ 11
3.3. Classificatie van afwijkende gedragspatronen ..................................................................... 12
3.3.1. DSM-V .......................................................................................................................... 12
3.3.2. Voor- en nadelen DSM- V ............................................................................................... 12
3.3.3. Hokjesdenken ............................................................................................................... 12
3.3.4. De Diagnose is gevallen, wat nu? ................................................................................... 13
4. Les 2: Diagnostiek in de klinische psychologie ......................................................................13
4.1. Klinische psychodiagnostiek .............................................................................................. 13
4.1.1. Klinische psychodiagnostiek: aanmelding ...................................................................... 13
4.1.2. Methodieken in diagnostiek ........................................................................................... 13
4.1.3. Interviews ..................................................................................................................... 13
4.1.4. Indirecte methode......................................................................................................... 14
4.1.5. Neuropsychologische diagnostiek ................................................................................. 14
4.1.6. (Gedrags)observaties .................................................................................................... 14
4.1.7. Uitdagingen in diagnostiek ............................................................................................. 15
4.1.8. Klinische computerdiagnostiek ...................................................................................... 15
4.1.9. Kwaliteit van diagnostiek ............................................................................................... 15
5. LES 2+3: Stemmingsstoornissen: Depressie .........................................................................15
5.1. Depressieve stoornis: wat is het ? ...................................................................................... 15
5.2. Depressie, een gewoonte? ................................................................................................. 16
1
, 5.3. Depressieve stoornissen: Types ......................................................................................... 16
5.4. Depressieve stoornis: Kenmerken ...................................................................................... 17
5.5. Depressie volgens DSM5 ................................................................................................... 17
5.5.1. Concrete signalen ......................................................................................................... 18
5.6. Depressie: de ernst ........................................................................................................... 18
5.6.1. Dysthyme stoornis DSM5 .............................................................................................. 18
5.6.2. Premenstruele stemmingsstoornis DSM5 (PMDD of PMSS) (verschil PMS!) ...................... 19
5.7. Differentiële diagnostiek .................................................................................................... 19
5.7.1. Het stellen van een diagnose, hoe doen we dat? ............................................................. 20
5.8. Depressieve stoornis: prevalentie ...................................................................................... 20
5.9. Genderverschillen in depressie .......................................................................................... 20
5.10. Leeftijdsverschillen bij depressie ....................................................................................... 21
5.11. Erfelijkheid ........................................................................................................................ 21
5.12. Oorzaken .......................................................................................................................... 21
5.13. Risicofactoren................................................................................................................... 21
5.13.1. Depressie en suïcide ................................................................................................. 22
5.14. Comorbiditeit .................................................................................................................... 22
5.15. Behandeling...................................................................................................................... 22
5.15.1. Psychologische interventies ...................................................................................... 22
5.15.2. Biologische interventies ............................................................................................ 22
5.15.3. Effectiviteit ............................................................................................................... 23
5.15.4. Praten met iemand die een depressie heeft ................................................................ 23
5.16. Prognose .......................................................................................................................... 23
5.16.1. Wat erna? ................................................................................................................. 23
, 13.5. Middelen gerelateerde stoornis .......................................................................................... 59
13.5.1. Stoornissen door het gebruik van middelen ................................................................ 59
13.5.2. Stoornissen in het gebruik van een middel.................................................................. 60
13.6. Niet –middelgerelateerde verslaving: gokstoornis ................................................................ 60
13.7. Diagnostiek ....................................................................................................................... 61
13.8. Behandeling...................................................................................................................... 61
13.8.1. Behandelingvormen .................................................................................................. 61
13.8.2. Behandelingstechnieken ........................................................................................... 61
14. LES 9: Schizofreniespectrumstoornissen..........................................................................62
14.1. Wat is schizofreniespectrum .............................................................................................. 62
14.2. Schizofreniespectrum: Kenmerken .................................................................................... 62
14.2.1. Kenmerken: wanen en hallucinaties? ......................................................................... 62
14.2.2. Kenmerken: gedesorganiseerd spreken en denken ..................................................... 62
14.2.3. Kenmerken: abnormaal motorisch gedrag .................................................................. 62
14.2.4. Kenmerken: negatieve symptomen ............................................................................ 62
14.3. DSM-5-stoornissen ........................................................................................................... 63
14.3.1. DSM-5-criteria: Kortdurende psychotische stoornis .................................................... 63
14.3.2. DSM-5 criteria: Schizofreniforme ............................................................................... 63
14.3.3. DMS-5: criteria schizofrenie....................................................................................... 64
14.3.4. DSM-5: criteria waanstoornis .................................................................................... 64
14.4. Verloop van Schizofrenie: van de ene dag op de andere? ..................................................... 65
14.5. Bij kinderen en jongeren .................................................................................................... 65
14.6. Prevalentie ....................................................................................................................... 65
14.7. Diagnose .......................................................................................................................... 65
14.8. Schizofreniespectrum: Oorzaak ......................................................................................... 66
14.8.1. Psychoses en cultuur ................................................................................................ 67
14.9. Schizofreniespectrum: Behandeling ................................................................................... 67
14.9.1. Uitdagingen .............................................................................................................. 67
14.9.2. Behandeling ............................................................................................................. 67
14.9.3. Schizofreniespectrum: Psychologisch consulenten .................................................... 68
14.10. Schizofrenie of alternatieve verklaringen? ....................................................................... 68
14.11. Comorbiditeit ............................................................................................................... 68
14.11.1. Differentiële diagnostiek ........................................................................................... 68
14.12. Prognose ...................................................................................................................... 69
14.13. Internationale tendensen .............................................................................................. 69
14.14. Apps als hulpmiddel in klinisch werkveld? ...................................................................... 69
15. LES 9: Neurocognitieve stoornissen .................................................................................69
15.1. Neurocognitieve stoornis: algemeen .................................................................................. 69
15.2. Delirium............................................................................................................................ 69
15.2.1. Wat is het? ............................................................................................................... 69
15.2.2. Hoe herken je het? .................................................................................................... 70
15.2.3. Oorzaken.................................................................................................................. 70
15.2.4. Hoe stellen we de diagnose? ..................................................................................... 71
15.2.5. Doelgroep/ Prevalentie: ............................................................................................. 71
15.2.6. Wat zijn risicofactoren? ............................................................................................. 71
15.2.7. Behandeling ............................................................................................................. 71
21. LES 11: Hedendaagse tendensen ......................................................................................90
21.1. Rol van sociale media in psychopathologie ......................................................................... 90
21.2. Telepsychologie ................................................................................................................ 90
21.3. Evidence vs practice based werken .................................................................................... 90
21.4. Terugbetaling psychologische begeleiding .......................................................................... 91
21.5. Routine Outcome Monitoring ............................................................................................. 91
21.5.1. Wanneer te gebruiken? ............................................................................................. 92
21.5.2. Hoe te gebruiken? ..................................................................................................... 92
21.5.3. Tools ........................................................................................................................ 92
21.6. Polyvagaaltheorie .............................................................................................................. 92
21.7. Nervus Vagus .................................................................................................................... 92
21.7.1. Verschillende manieren om Nervus Vagus te 'behandelen' .......................................... 92
21.7.2. Toepassing + Kritiek/Nuance ..................................................................................... 93
7
,1. LES 1: Inleiding in psychopathologie en classificatiesystemen
1.1. Psychopathologie
1.1.1.Wat is het?
• Is een deelgebied van de psychiatrie en de klinische psychologie.
• Focus op afwijkende:
- Emoties
- Gedachten
- Gedrag
• Aandacht voor de oorzaken en de behandeling.
1.1.2.Symptoom vs Syndroom vs comorbiditeit
• Symptoom = uiting van onderliggend probleem => specifieke kenmerken of eigenschappen die
passen bij een bepaalde psychische stoornis
• Syndroom= verzameling van symptomen
• Comorbiditeit = samengaan van verschillende syndromen
1.1.3.Wat is "normaal" gedrag?
• Bij deze vraag moet er rekening gehouden worden met wie stelt het gedrag, wat houdt het
gedrag in, en wanneer wordt het gedrag gesteld
• Voorbeelden:
- Het gedrag dat gesteld wordt past binnen de levensfase
- Als de persoon op een aanvaardbare manier kan functioneren aan de samenleving
1.2. Historische visie op afwijkend gedrag
• In oudheid en middeleeuwen niet zo'n positieve kijk.
• 18de en 19de eeuw kende vooruitgang, maar niet optimaal....
• Vanaf 20ste eeuw meer positieve vooruitgang (Freud, ontwikkeling van medicijnen, …)
• 21ste eeuw een meer integratieve benadering.
1.3. Vanaf wanneer spreken we over ab”normaal”/ afwijkend gedrag?
1.3.1.Criteria voor afwijkend gedrag
• Deskundigen gebruiken verschillende criteria om te beoordelen of emoties, gedachten en
gedrag afwijkend zijn
2. LES 1: Visies op afwijkend gedrag en behandelmethodes
2.1. Biologisch perspectief
• Nature vs Nurture -> continuüm
• Nature: vooral biologische perspectief hier gaat het over de genen,
hormoonverhoudingen, ...
• Nurture: hierbij gaat het over de invloeden van buitenaf, de omgeving, de persoonlijke
ervaringen, ...
8
, ➔ Dit is een behavioristische benadering: de nadruk ligt dan vooral op de leerprocessen want elk
gedrag dat je ziet is aangeleerd gedrag
Behandelingen
• Psychofarmaca
• Chirurgie (vroeger: lobotomie)
• Zijn de effecten van SSRI's (selectieve serotonineheropnameremmers) overdreven?
• Behandeling is dan ook biologisch gericht
Wat zijn de voordelen/nadelen?
Voordelen Nadelen
- Tijdbesparend in veel gevallen - Gewichtstoename
- ‘Makkelijk’ -> pil nemen = opgelost - Bijwerkingen van medicatie
- Medicatie weg => stoornis terug
2.2. Psychologisch perspectief
• Kijkt naar de innerlijke processen van de mens als verklaring voor psychopathologie;
• Geen/weinig aandacht voor socioculturele of biologische processen.
• Hoe denk je, hoe voel je en hoe handel je ernaar?
• Wat zijn de voordelen/nadelen hiervan?
• + duurzame vordering wanneer je iemand laat denken dat hij zijn eigen therapeut is
2.3. Sociaal-cultureel perspectief
• Waar ligt de ‘fout’?
• Focus ligt hier op de omgeving (directe omgeving en cultuur);
• Psychopathologie als gevolg van niet gepast reageren van omgeving/niet passen in de
cultuur/...
• Wat met schuldig voelen?
2.4. Biopsychosociaal perspectief: een combinatie van modellen
• Interacties tussen 3 factoren in de ontwikkeling van afwijkend gedrag
• Wat zijn de voordelen/nadelen hiervan?
• - praktisch: kost tijd + geld en vraagt enorm veel specialisatie
2.4.1. Stoornissen, to be or not to be?
• Hoe ontstaat een psychische stoornis?
• Het diathese-stressmodel = gebaseerd op idee dat afwijkend gedrag te maken heeft met
de interactie/ combinatie tussen kwetsbaarheid of aanleg, en stressvolle en ingrijpende
levensgebeurtenissen
• Wat we eraan gaan doen is afhankelijk van:
• Het probleem/de stoornis/de hulpvraag;
• De psychotherapeutische stroming.
9
, 2.5. Psychotherapie
2.5.1.Psychoanalyse
• Oprichter: Sigmund Freud
• Kern:
• Onbewuste deel van de geest
• Onverwerkte conflicten, traumatische ervaringen, verdrongen gevoelens, …
• Doel van therapie:
• Herkenning, erkenning en resolutie van deze conflicten
• Kritiek:
• Gebrek aan empirisch bewijs
2.5.2.Cliëntgerichte therapie (humanistische therapie)
• Oprichter: Carl Rogers
• Andere termen: Persoonsgerichte of Rogeriaanse therapie
• Kern:
• Cliënt/individu staat centraal en therapeut is eerder een ‘gids’
• Zelfactualisatie
• Hier en nu handelen
• Hollistisch -> focus op persoon als geheel en niet enke; 1 aspect
• Doel: Bevorderen van zelfontplooiing, het verbeteren van zelfacceptatie en het
vergemakkelijken van persoonlijke groei, zodat individuen een bevredigender en authentieker
leven kunnen leiden. -> ultieme doel: cliënt wordt zijn eigen coach
2.5.3.Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
• Oprichters: Aaron Beck, Albert Ellis
• Wat: verzamelnaam (parapluterm) voor hulpvormen waarin cliënten leren hoe ze beter
kunnen omgaan met hun negatieve gedachten en gevoelens over zichzelf en hun omgeving.
• Kernconcepten:
• Cognitieve herstructurering: Het identificeren en veranderen van negatieve
gedachtepatronen.
• Gedragsinterventies: Het toepassen van verschillende technieken om maladaptief gedrag
te veranderen.
• Probleemoplossende therapie: Een stapsgewijze aanpak om problemen te identificeren en
op te lossen.
• Voorbeelden:
• Cognitieve therapie
• Gedragstherapie
• ACT (zie later)
• Dialectische gedragstherapie
• Oplossingsgerichte korte Therapie
• Interpersoonlijke therapie
• Activatietherapie (zie depressie)
• Exposure (zie angststoornissen)
• ...
Generaties gedragstherapie
• Generatie 1
• Tijdsperiode: Jaren 1950-1970
• Theoretische Basis: Klassieke conditionering (gebaseerd op het werk van Pavlov) en
operante conditionering (gebaseerd op het werk van Skinner).
• Focus ligt op direct waarneembaar gedrag.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleur72. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,46. Je zit daarna nergens aan vast.