Volledige samenvatting van het OPO Rechtspsychologie in academiejaar 24-25.
Gebaseerd op de hoorcollege's van prof. Lore Mergaerts, de powerpoints, het boek, de teksten en mijn eigen notities. Alle hoofdstukken van het boek en alle teksten zijn erin verwerkt, dus dit is de meest volledige, maar ...
uitgebreide aantekeningen bij ALLE colleges rechtspsychologie
Samenvatting Tussen Wet en Wetenschap - Inleiding Rechtspsychologie (21043404)
Alles voor dit studieboek
(9)
Geschreven voor
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Rechten
Rechtspsychologie (C01B5A)
Alle documenten voor dit vak (18)
Verkoper
Volgen
edencools
Voorbeeld van de inhoud
Rechtspsychologie
⟣ Inhoud ⟢
Deel 1: Een korte inleiding in de (rechts)psychologie
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
1.2. Voor het recht relevante psychologische disciplines
1.3. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
1.4. De context en doorwerking van het rechtspsychologische onderzoek
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
2.3. Beperkingen van het bestaande rechtspsychologische onderzoek
Deel 2: The bigger picture: het belang van het vinden en toepassen van best practices
3. De waarheidsvinding en procedurele rechtvaardigheid
4. Gerechtelijke dwalingen
4.1. Concept
4.2. Prevalentie wereldwijd
4.3. De afwezigheid van erkende onterechte veroordelingen in België
4.4. De oorzaken van gerechtelijke dwalingen
4.5. Het voorkomen en herstellen van gerechtelijke dwalingen
5. Het waarborgen van de procedurele rechten van de betrokkenen
5.1. De relevantie van internationale en Europese mensenrechten
5.2. Het risico op een schending van het recht op een eerlijk proces
5.3. De impact op andere fundamentele rechten
Deel 3: het bekomen van informatie van partijen betrokken in een procedure
6. Bij wijze van achtergrond: enkele basisprincipes met betrekking tot waarneming en geheugen
6.1. De werking van het geheugen
6.2. Invloeden op het geheugen
6.3. Pseudoherinneringen / valse herinneringen
6.4. Verdringing en hervonden herinneringen
6.5. Geheugenverlies voor een delict?
7. Het onderzoeken en wegen van scenario’s en het belang van alibi’s
7.1. Alternatieve scenario’s
7.2. Een alibi als het startpunt van een alternatief scenario
7.3. De beoordeling van de geloofwaardigheid en waarachtigheid van een alibi
7.4. Enkele kanttekeningen bij de beoordeling van de geloofwaardigheid van alibi’s
8. Het (ver)horen van betrokkenen
Rechtspsychologie 1
, 8.1. De centrale rol van verklaringen in procedures
8.2. Verschillende verhoorstijlen en hun impact
8.3. De noodzaak van toegenomen op best practices gebaseerde training en opleiding
9. Kwetsbare personen
9.1. Kwetsbaarheid en kwetsbare personen: what’s in a name?
9.2. De kwetsbaarheid van verdachten
9.3. Kwetsbare getuigen en slachtoffers
9.4. Enkele reflecties bij de waarborgen voor kwetsbare personen in de Belgische context
10. Op zoek naar de waarheid: leugendetectie
10.1. Concepten
10.2 Fysiologische technieken: de polygraaf
10.3. Verbale leugendetectiesignalen
10.4. Een bijzondere vorm van ‘misleiding’ als obstakel van leugendetectie: malingering
11. Het identificeren van daders: ooggetuigenherkenningen
11.1 Meervoudige confrontaties / lineup procedures
11.2 Verschillende procedures
11.3 De in acht te nemen variabelen om de kwaliteit van een lineup en de uitkomst ervan te beoordelen
12. Het bekomen en beoordelen van informatie in enkele specifieke niet-strafrechtelijke contexten
12.1. Familierecht: echtelijke geschillen en echtscheidingsprocedures
12.2. Asielprocedures
12.3. Conflicten met betrekking tot het merkenrecht
Deel 4: Juridische besluitvorming en de totstandkoming en de preventie van bias en fouten
13. De psychologie over hoe mensen denken en beslissingen nemen
13.1. Beslissingen in het dagelijks leven
13.2. Rechterlijke en jurybesluitvorming
14. Bias bij (juridische) besluitvorming
14.1. Heuristieken
14.2. Attributie
14.3. Enkele specifieke biases onder de loep
14.4. De invloed van psychologische mechanismen op de rechterlijke straftoemeting
14.5. Enkele bijkomende obstakels bij juridische besluitvorming
15. De rol van deskundigen
15.1. De rol en meerwaarde van deskundigenexpertise
15.2. Bias bij de besluitvorming door experts
15.3. De preventie van ondeugdelijke praktijken en bias
Gebruikte symbolen, markeringen en afkortingen
>< = staat tegenover / versus
→ = naar / leidt tot / heeft als gevolg
Vetgedrukt = naam persoon
Aangeduid of gekleurd = term, concept, woord … om te onthouden / vanbuiten te leren of structuur in tekst bv. onderverdeling
vnl. = voornamelijk
o.b.v. = op basis van
Rechtspsychologie 2
, Deel 1: Een korte inleiding in de (rechts)psychologie
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
Duitse roots
William Stern
“Duitse” jood, onderzoek verdergezet aan Amerikaanse universiteit
(On)zekerheid en Onzekerheden (waarschijnlijkheden) en Zekerheid en duidelijkheid (moeite met
(on)duidelijkheid: onduidelijkheden falsificatie)
Individuele gevallen (rechter moet definitieve,
Uitspraken: Globale focus, groepsniveau, gemiddelden categorische beslissing nemen binnen
bepaalde tijd)
Directional condition-probleem: Inschatten kans optreden bij specifieke stimulus Kans dat iets veroorzaakt is door bepaalde
richting uitspraken: (op voorhand redeneren) omstandigheid (achteraf redeneren)
Rechtspsychologie 3
, 1.2. Voor het recht relevante psychologische disciplines
Rechtspsychologie Forensische psychologie Criminologische psychologie
Functieleer + cognitieve psychologie:
Klinische psychologie over deviant
kennis over waarneming, geheugen en Ontwikkelingen van de algemene
Gegrond in: gedrag van individuen: stoornissen,
beslissingsprocessen (gedrag mensen psychologie
toerekeningsvatbaarheid, recidiverisico
onder invloed recht)
Empirisch onderzoek =
Ja Geen nadruk Ja + theorieën
o.b.v. eigen observaties:
1.4. De context en doorwerking van het rechtspsychologische onderzoek
Context
Angelsaksische traditie
Minder sterk ontwikkeld in continentale landen, maar toegenomen wisselwerking
Impact op invulling gevoerd onderzoek en geldigheid onderzoeksbevindingen
Sterke groei tijdens afgelopen decennia wereldwijd
Doorwerking
Beperkte implementatie in praktijk
Mogelijke redenen voor slechte relatie
Rechtspsychologie 4
, 1. Toon rechtspsychologische publicaties + in media → kritiek op constructievere manier presenteren + in elkaars schoenen
staan
2. Juristen begrijpen analysemethode rechtspsychologen niet / te beperkt → transparantere analyses + explicieter in keuzes
3. Moeilijke balans goede analyse en risico werk van rechter overnemen → kritische ondervraging ter terrechzitting
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van
onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
In kaart brengen bepaalde fenomenen / praktijken
Systematisch bestuderen = o.b.v. methode
Gestandaardiseerde manier om fenomenen te bestuderen
Gestructureerd
Objectief
Fundamenteel onderzoek = theorievorming
Toegepast onderzoek = werkelijkheid veranderen - meer praktijkgericht
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek
Zeer specifiek (veel studies nodig om fenomeen in
diepte/breedte te bestuderen), te weinig rekening Subjectiviteit, repliceerbaarheid, rol onderzoeker, tijd- en
Nadelen:
met context/te ver van realiteit, schijnbaar arbeidsintensief
neutraal/objectief (interpretatie, selectie vragen …)
Belang repliceren laboratoriumonderzoek in praktijk
2.3.2. De beperkte scope en toepassing van de rechtspsychologie
Scope = omvang
Angelsaksische context
Strafprocedures
BE: Black box = beperkt onderzoek
Toepassing
Oorsprong en contextuele relevantie van bestaand onderzoek
Single effect focus in onderzoek >< complexe realiteit: samenspel van factoren
Ontvankelijkheid van praktijk voor academische inzichten: studenten >< stakeholders (= belanghebbenden)
Kritiek >< constructieve houding
Rechtspsychologie 7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper edencools. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
