In dit document vind je samenvattingen van een aantal hoofdstukken die ik geschreven heb voor dit tentamen. Dat zijn de volgende hoofdstukken:
Opgroeien in het Hedendaagse gezin: Hoofdstuk 1, 2, 3, 5, 10 en losse paragraven: 3.4, 4.2 t/m 4.4 +4,7, 6.3 t/m 6.6 + 6.8 en 6.9
Pedagogiek in beeld: Hoo...
Samenvattingen Inleiding in de pedagogiek: opvoeding
Opvoeding over de grens – hoofdstuk 7 – inleiding in de pedagogiek
In tweede helft 20e eeuw: uit empirisch onderzoek gebleken dat tehuisopvoeding slechte invloed heeft
op ontwikkeling kinderen
• Johnson en collega’s analyseerden meer dan veertig studies uit verschillende landen vanaf
1940: tehuizen bleken ongeacht kwalitatieve verschillen ronduit schadelijk
o Bevestigt het beeld dat John Bowlby in 1951 in zijn rapport schetste
• Waardoor is het schadelijk?
o Onderzoek van opvoedingsomgeving en van kindkenmerken afgezet tegen passende
vergelijkingsgroep: schaars
7.1 Weeshuizen rampzalig?
Problemen op cognitief, sociaal en emotioneel gebied door tehuizen
• Oorzaak onduidelijk: kan veroorzaakt zijn door combinatie van ongunstige ervaringen op jonge
leeftijd en genetische risicofactoren die hen kwetsbaar maken, of schadelijke groepsopvoeding
• Wel duidelijk: emotionele problemen komen minder vaak voor bij kinderen die daar zijn door
armoede en andere moeilijke leefomstandigheden, dan uiteenvallen gezin
Roemeense weeshuizen
• Studie 1: Geadopteerd vanuit deze weeshuizen: op alle ontwikkelingsgebieden achterstand
o meer dan 8 maanden in weeshuis -> minder veilig gehecht dan kinderen die in eerste
vier maanden van leven waren geadopteerd
• Studie 2: 40% gedesorganiseerd gehecht
Bij beide studies hield onveilige gehechtheid verband met gedragsproblemen en
ontwikkelingsachterstanden
• Studie 3: meer onveiligheid en atypische gehechtheid zien bij kinderen uit weeshuizen
o Hoe langer in weeshuis hoe sterker de trend
o Grote minderheid kinderen die er lang waren geweest slaagde er echter in veilig
gehecht te raken
7.2 Heterogeniteit van tehuisopvoeding
Gemeenschappelijk kenmerk institutionele zorg kinderen: gemis aan stabiele, langdurige relaties met
vaste opvoeders
• Veelvuldige wisseling van opvoeders
o Zorgen ook voor meerdere kinderen en beseffen dat kinderen de instelling vroeger of
later weer kunnen verlaten: mogelijk van invloed op emotionele betrokkenheid
▪ Bewust sterke banden tegengaan
, o Wisselende diensten: scheiding van hun opvoeders (beschouwen opvoeders als niet
beschikbaar/inconsistent)
o Huisregels en aantal kinderen per opvoeder: ontneemt kinderen onvermijdelijk de
continue en wederkerige interacties met stabiele opvoeders die ze nodig hebben voor
hun ontwikkeling
Gunnar: maakt met oog op heterogeniteit onderscheid in drie niveaus van opvoeding in tehuizen ->
weerspiegelen gemis in zorg voor behoeften van kinderen voor hun ontwikkeling
1. Tehuizen met volledig tekort aan zorg voor gezondheid, voeding, cognitieve stimulatie en
affectieve relaties
2. Tehuizen met goede voorzieningen wat betreft gezondheid en voeding, maar gebrek aan
stimulatie en relatievorming
a. Meeste Oekraïense tehuizen vallen hierin
3. Tehuizen die voorzien in alle behoeften behalve in stabiele, langdurige relatie met vaste
opvoeders.
7.3 Het Metera kindertehuis in Griekenland
Metera thuis: grootste residentiële instelling voor jonge kinderen in Athene
• Non-profitorganisatie onder supervisie van ministerie voor gezondheid
• Opgericht in 1955, o.a. met geld van Nederlandse regering
• Leeftijd van 5 dagen totdat ze worden geadopteerd
o Pasgeborenen verblijven in speciale unit
o Vijf maanden tot 5 jaar: andere paviljoens
▪ Herbergt twaalf kinderen met twaalf opvoeders die werken in 24-uurdienst
• idee is opvoeder per kind
• praktijk: een opvoeder per 4-6 kinderen door wisselende shifts
• Plaatsing door:
o Ernstige financiële of gezondheidsproblemen moeder
• Dagbesteding:
o 18 uur op bed
o 3 uur spelen
o Overige tijd: voeden en andere verzorging
• Studies:
o Stevens en Dontas en collega’s: lieten zien dat meeste kinderen er selectieve
gehechtheidsrelaties ontwikkelden
▪ Echter richten ze zich niet op de kwaliteit van de gehechtheid
o Andere studies: hebben de beperking dat de effecten van deprivatie niet te
onderscheiden zijn van de effecten van de tehuisopvoeding
▪ Terwijl onderzoek dat wel iets zegt over groepsopvoeding zich niet heeft
beziggehouden met voltijdse tehuisopvoeding
,7.4 De kwaliteit van de gehechtheidsrelaties in Metera
Studie gedaan met de Vreemde Situatie onder éénjarige kinderen
• Meerderheid: gedesorganiseerd gehecht aan primaire opvoeder
o 66% i.v.m. 25 procent in vergelijkingsgroep
▪ Vergelijkbaar met percentage gedesorganiseerde kinderen waarin moeders
depressief, verslaaf aan alcohol of psychisch ziek zijn of het kind mishandelen
▪ Opvallend dat minder dan helft kinderen vergelijkingsgroep veilig gehecht is
aan hun moeders
• Mogelijk door 7 uur per dag in kwalitatief slechte dagopvang
o Te weinig personeel
o Kwaliteit centra vergelijkbaar met Metera tehuis
• Slechts 24% veilig gehecht
• Cognitieve ontwikkeling bleek weliswaar tussen normale grenzen te liggen, maar bleef
beduidend achter bij die van kinderen in gezinnen
o Interessant want het laat kracht omgevingsinvloeden zien op een gebied dat in normale
omstandigheden vooral genetisch bepaald lijkt
▪ Vermoedelijk: beperkt aantal opvoeders draagt bij aan
ontwikkelingsachterstand
• Test bepalen cognitieve en motorische ontwikkeling m.b.v. Bayley-schalen
o Kinderen uit tehuizen moesten langer wennen aan psycholoog die de test afnam:
kinderen uit gezinnen genoten van ervaring terwijl tehuiskinderen vaak achterdochtig
waren
o Temperament: tehuiskinderen vaak verlegen, meer negatieve gevoelens, minder actief
(en daarbij minder motorisch ontwikkeld) en sociaal
▪ Minder motorisch = minder mobiel: meer huilen en onrust, mogelijk uit
frustratie en verveling
o Verschil duidelijk bij controle cognitieve verschillen
▪ Niet gerelateerd aan type gehechtheid
▪ Vaker agressief, meer afzijdig, waarbij ze stereotype en quasi-autistische
gedragingen lieten zien, of dissociatief gedrag waarbij kind naar andere tijd en
plaats lijkt te glijden
7.5 Tehuisopvoeding en veerkrachtige kinderen
Rol leefomstandigheden in ontwikkelingspatroon
• Eerste levensmaanden baby’s: verre van optimaal
o Monotone, niet stimulerende omgeving met weinig sociale interactie
o Niet veel kans op evenwichtig en voorspoedige ontwikkeling
• Verhuizing naar paviljoen: één volwassene zorg voor 4-6 kinderen
o Niet op consistente manier kunnen reageren op signalen van baby, wanneer
hij/zij zorg draagt voor drie tot vijf anderen (minder sensitief)
, ▪ Zelfs in optimale situatie waren professionele opvoeders minder sensitief
dan moeders
Ondanks schrale opvoeding: 1 op 5 veilig gehecht
• Veerkrachtige kinderen (Veilig gehechte kinderen na bijv. tehuizen als veerkrachtig
bestempeld)
o In andere groepen met hoog risico op scheefgroei
▪ Gezinnen met mishandeling: Meeste kinderen gedesorganiseerd, maar
klein deel toch veilig gehecht aan opvoeder: waardoor?
• Niet door gezondheid, temperament of cognitieve ontwikkeling
o Veilig gehecht betekent niet gelijk veerkrachtig op álle gebieden en geen schade
op cognitief of motorisch vlak
• Vooral expressie van affect en sociaal gedrag onderscheidden de beide groepen:
o mogelijk sociale vaardigheden gebruikt om zoveel mogelijk te halen uit hun
beperkte en schrale omgeving, of waren ze zelfverzekerder en extraverter en
vielen ze daardoor als socialer op
o opvoeders gaven deze kinderen meer aandacht (niet gebleken, maar er is niet
gekeken naar specifieke pedagogische oorzaken voor desorganisatie en
sensitiviteit werd beoordeeld onder optimale condities t.o.v. tijdens dagelijkse
routine tehuis)
7.6 Weeshuizen in Oekraïne
Opvang in tehuizen: komt voort uit verleden, waarin economische behoeften en ideologische
overtuigingen leidden tot een collectieve vorm van kinderopvoeding
• Oekraïne: bezet onder 52 landen in de Europese regio van
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de derde plaats wat betreft het absolute aantal
kinderen onder de drie jaar dat opgroeit in tehuizen en zesde plaats wat betreft hun
relatieve aantal
o <17: meer dan 100.000 -> 10% bevolkingsgroep
Tehuizen Oekraïne: kunnen tot 200 jonge bewoners huisvesten
• Tehuizen gedifferentieerd naar leeftijd: 0 tot 3, 3 tot 7, 7 tot 18
o Speciale tehuizen voor mentaal of fysiek gehandicapte kinderen
• Kinderen worden voortdurend overgeplaatst binnen en tussen tehuizen
• Veel kinderen per opvoeder, veel wisseling van diensten en opvoeders
• Dagelijks schema: strikt gereglementeerd en grotendeels gelijk
o Vaste routines rond slapen, eten, hygiëne en groepsactiviteiten
o Alleen vrij als ze ziek zijn of straf hebben
o Redelijk schone omgeving, goede medische zorg en adequate voeding
• Eerste levensjaar: cognitieve en sociale stimulering beperkt
7.7 Stressregulatie uit balans
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Evelineacpa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,98. Je zit daarna nergens aan vast.
