Strafrecht en strafvordering week A1
Samenvatting hoofdstuk 1: Het strafbare feit
1.1 Voorwaarden van het strafbare feit
In het Nederlands recht wordt er van een strafbaar feit gesproken indien het om
een menselijke gedraging gaat, die valt binnen een delictsomschrijving en
die wederrechtelijk en aan schuld te wijten is.
1.1.1 Een menselijke gedraging
met een menselijke gedraging wordt bedoelt dat een persoon een gedraging
heeft verricht. Volgens de wetgever van het Wetboek van Strafrecht betekent dit
dat een persoon een gewilde spierbeweging heeft uitgeoefend. Deze gedraging
kan bestaan uit doen maar ook uit nalaten. Bij het nalaten gaat het erom dat
iemand spierkracht had kunnen uitvoeren, maar dit niet heeft gedaan. Menselijke
gedragingen worden niet alleen door mensen uitgevoerd maar ook door
rechtspersonen. Dit wordt functioneel daderschap genoemd.
1.1.2 De gedraging valt binnen een delictsomschrijving
Om van een strafbaar feit te kunnen spreken, dient de menselijke gedraging te
vallen binnen een delictsomschrijving. Een delictsomschrijving moet altijd
wettelijk zijn vastgelegd. Een feit is pas strafbaar als er voorafgaand aan de
gedraging een wettelijke strafbepaling is geformuleerd. Dit heet het
legaliteitsbeginsel. Als de menselijke gedraging niet onder een
delictsomschrijving is te brengen, dan kan er nooit sprake zijn van een strafbaar
feit.
1.1.3 Een wederrechtelijke gedraging
De menselijke gedraging moet niet alleen binnen een delictsomschrijving vallen,
zij moet ook nog eens wederrechtelijk zijn. Met wederrechtelijk wordt: in strijd
met het recht bedoelt. Wanneer iemand aan een delictsomschrijving voldoet
handelt hij automatisch in strijd met het recht, er zijn echter wel uitzonderingen:
rechtvaardigingsgronden. Bijvoorbeeld zelfverdediging of het zijn van een
opsporingsambtenaar (hoofdstuk 6)
1.1.4 Aan schuld te wijten
De menselijke gedraging die onder een delictsomschrijving valt en
wederrechtelijk is, moet aan schuld te wijten zijn. Dit betekent dat de verdachte
een verwijt moet kunnen worden gemaakt, de gedraging moet hem kunnen
worden toegerekend. Er is sprake van verwijtbaarheid als de verdachte anders
had kunnen handelen, maar dit niet heeft gedaan. Het komt wel eens voor dat
iemand een delictsomschrijving vervult, maar hem geen verwijt kan worden
gemaakt. Als dat het geval is, dan is er geen sprake van schuld en is van een
strafbaar feit geen sprake. Bijvoorbeeld wanneer iemand onder dwang van een
vuurwapen een delict pleegt, hij kan zich dan beroepen op een
schulduitsluitingsgrond.
1.2 Bestanddelen en elementen
,Een delictsomschrijving bestaat uit twee onderdelen, namelijk bestanddelen en
elementen. Bestanddelen zijn de onderdelen waaruit de delictsomschrijving
bestaat. Elementen zijn ongeschreven voorwaarden om iemand te kunnen
straffen, dit zijn bijvoorbeeld de invullingen van ‘wederrechtelijk’ en ‘schuld’. De
bestanddelen staan altijd in een tenlastelegging opgenomen en moeten door een
rechter bewezen worden verklaard.
Bijvoorbeeld artikel 287 Sr: Hij die opzettelijk een ander van het leven beroofd,
wordt, als schuldig aan doodslag, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste
vijftig jaren of geldboete van de vijfde categorie.
De bestanddelen hieruit zijn: opzettelijk, een ander en van het leven
beroofd.
1.3 Verschillende strafbare feiten
Elk strafbaar feit is onder te verdelen in een type delict. Misdrijven en
overtredingen, formele en materiele delicten, commissie- en omissiedelicten &
gronddelicten, gekwalificeerde delicten en geprivilegieerde delicten.
1.3.1 Misdrijven en overtredingen
Misdrijven zijn te vinden in boek 2 van het Wetboek van Strafrecht.
Overtredingen zijn te vinden in Boek 3 van het Wetboek van Strafrecht. Het
verschil tussen misdrijven en overtredingen zit in de strafbedreiging. Misdrijven
worden zwaarder gestraft dan overtredingen. Op misdrijven staat ook altijd een
gevangenisstraf. Bij overtredingen krijgt de dader enkel een geldboete of
hechtenis. Overtredingen horen bij de kantonrechter en misdrijven horen bij
de rechtbank.
1.3.2 Formele en materiele delicten
Zowel misdrijven als overtredingen zijn onder te verdelen in formele en materiele
delicten. Het verschil zit hem in de wijze waarop de wetgever het delict in de wet
heeft omschreven. Formele delicten zijn delicten die een bepaald handelen
strafbaar stellen. Het gaat bij dit type delict om de handeling en niet om het
gevolg. Met andere woorden: de activiteit wordt strafbaar gesteld en het
eventuele gevolg is niet van belang. Enkele voorbeelden zijn: diefstal (het
wegnemen van een goed) of afpersing (iemand dwingen tot afgifte van een goed
door bedreiging of geweld). Materiele delicten stellen het intreden van een
gevolg juist strafbaar. De manier waarop het gevolg intreedt, is niet van belang.
Bijvoorbeeld doodslag, de wet beschrijft niet hoe iemand van het leven beroofd
moet worden, maar enkel strafbaar gesteld dat het strafbaar is als iemand wordt
gedood. Niet bij alle delicten is het duidelijk in welke categorie ze vallen.
1.3.3 Commissie- en omissiedelicten
Delicten kunnen ook worden opgedeeld in ‘handelen’ en ‘nalaten’.
Commissiedelicten zijn delicten die een bepaald handelen strafbaar stellen.
Omissiedelicten zijn delicten die het nalaten strafbaar stellen.
, 1.3.4 Gronddelicten, gekwalificeerde delicten en geprivilegieerde
delicten
Het gronddelict is het uitgangspunt dat een bepaalde gedraging strafbaar is
gesteld. Als we spreken van een gekwalificeerd delict, dan is het delict ernstiger
dan het gronddelict. Het gaat dan om hetzelfde delict, maar met een extra
bestanddeel. Dit gekwalificeerde delict heeft ook een zwaardere strafbedreiging.
Bijvoorbeeld: doodslag moord. Een geprivilegieerd delict is het
tegenovergestelde van een gekwalificeerd delict. Het is een lichtere variant van
het gronddelict, het heeft dus ook een lagere strafbedreiging.
Samenvatting hoofdstuk 14: Sancties
Sancties zijn straffen en maatregelen. Maatregelen kunnen worden opgelegd ter
bescherming van de maatschappij of om de oorspronkelijke situatie te herstellen.
Een straf wordt voornamelijk opgelegd als vergelding.
14.1 OM-afdoening
Wanneer er sprake is van verdenking van een misdrijf waarop maximaal 6 jaar
gevangenisstraf staat of verdenking van een overtreding, dan heeft de Ovj de
optie om zelf een strafbeschikking uit te vaardigen. Hiermee kan de Ovj, zonder
tussenkomst van de rechter, deze misdrijven en overtredingen zelf bestraffen.
Wanneer de verdachte hier verzet tegen inzet komt de zaak alsnog bij de rechter.
Als de verdachte geen verzet instelt, wordt de strafbeschikking definitief en is de
minister voor Rechtsbescherming verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van
de opgelegde straf. De Ovj mag alleen onvoorwaardelijke straffen opleggen
zoals een geldboete of werkstraf. Voordat de wet OM-afdoening was ingevoerd
kon de Ovj bepaalde voorwaarden stellen ter voorkoming van strafvervolging
(geldboete, taakstraf). Wanneer de verdachte deze voorwaarden accepteerde
verviel het recht van de Ovj om hem verder te vervolgen.
14.2 Maatregelen
Er staan 6 verschillende maatregelen in het Wetboek van Strafrecht, waarbij
onderscheid wordt gemaakt tussen de vermogensmaatregelen en de
vrijheidsontnemende maatregelen.
14.2.1 Vermogensmaatregelen
Onttrekking aan het verkeer: voorwerpen die in beslag genomen zijn en op de
een of andere manier iets met het gepleegde feit te maken hebben zijn vatbaar
voor onttrekking aan het verkeer wanneer het ongecontroleerde bezit ervan in
strijd is met de wet of het algemeen belang. (Dit kan ook gebeuren als de
verdachte is vrijgesproken).
Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel: wanneer iemand is
veroordeeld voor een feit waarmee hij geld heeft verdiend, kan de rechter
bepalen of hij dit aan de staat moet terugbetalen.
Schadevergoeding: de dader betaalt een bedrag aan het slachtoffer
