Dit zijn uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges van De Wereld in Delen: Inleiding Regiostudies. Dit vak is onderdeel van verschillende talenstudies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA): Arabisch, Frans, Duits, Italiaans, Spaans etc. en wordt gegeven door Robbert Woltering en Michiel Baud.
Een manier om de wereld in te
delen is door middel van
kaarten.
Waarom herkennen we deze
kaart niet? De kaart staat op zijn
kop. Het was in die tijd de
conventie om de wereld op zo
een manier in te delen.
De mens zit vol verwachtingen,
maar deze zijn subjectief.
Subjectiviteit van metageografische concepten
Polen was in 1775 aangemerkt als het middelpunt van Europa. In 1887 werd na nieuwe
berekeningen vastgesteld dat Oekraïne het middelpunt van Europa is. En in 1989 was dit
Litouwen. Het middelpunt van Europa zou toch een bepaald punt moeten zijn, maar dat is
heel subjectief. Het hangt ervanaf wat tot Europa gerekend wordt en wat niet.
De enige manier om Litouwen tot middelpunt van Europa te hebben is als je Rusland
meetelt. In die berekening hoort Rusland bij Europa.
Onze regio’s draaien niet altijd om geografie. Zij bestaan bij gratie van culturele associaties.
We denken in metageografische termen. Metageografische concepten gaan over
vooronderstellingen over cultuur en gewoontes. Het zijn categorieën in ons hoofd. We
moeten stereotypen uit ons hoofd halen om iets zinvols te kunnen zeggen.
Edward Said, Orientalism (1978)
● Manier van denken (discours) over ‘’de Ander’’
● 19e eeuwse koloniale context
● Ten dienste van een ideaal zelfbeeld
Edward Said was een literatuurwetenschapper van Palestijnse afkomst werkzaam in de VS.
Hij had kritiek op de manier waarop in het Westen over de Oriënt werd en wordt gedacht. De
Orient wordt geschetst als het tegenbeeld van het ideale Westerse beeld.
Het gaat aan de hand van binaire categorieën/tegenstellingen, bijvoorbeeld: rationeel versus
irrationeel en vooruitgang versus stagnatie.
Er zit een veronderstelling in dat dit verschil wezenlijk is. Dat dit in de kern zit van het
Westen en dat de Westerse mens en daarmee het Westen rationeel is. En dat er in de
Oriëntaalse mens een irrationaliteit zit en dat daarom de Oriënt irrationeel is. Het zijn niet
zomaar verschillen, ze worden voorgesteld als wezenlijk.
1
,Het geheel aan mogelijke gedachten bij het idee Oriënt is het Oriëntalistische discours. En
aan zo een discours is macht verbonden.
Waar? Overal
Machtsverhoudingen die een bepaald discours faciliteren zijn overal aanwezig.
● (Pseudo)-wetenschap (e.g. Renan, L’Islam et la Science)
Er is veel wetenschappelijk werk dat oriëntalistisch is en interessant en bruikbaar. Maar je
moet wel de oriëntalistische insteek erkennen.
● Literatuur (Goethe, Westöstlicher Diwan)
In de literatuur is Oriëntalisme een stroming geweest en tot de dag van vandaag kan je het
aantreffen. Oriëntalistische literatuur gaat om de manier waarop de Oriënt ten tonele wordt
gevoerd.
● Schilderkunst (Gérôme)
vooral in de negentiende eeuw
● Populaire cultuur
Macht en discours
“.. niemand die schreef, dacht of handelde over of in de Oriënt [kon dat] doen zonder
¨
rekening te houden met de beperkingen die het oriëntalisme aan het denken (..) had
opgelegd.” (p.28)
→ Oriëntalisme is een discours
Het begrip discours, aandacht voor macht in kennisproductie, heeft Said ontleend aan
Foucault. De mens is niet vrij om zomaar iets over de Oriënt te zeggen maar beweegt zich in
een bepaalde kennistraditie.
Kritiek (op Said)
● Eenzijdig, het was/is niet allemaal negatief
Het beeld van de Oriënt was lang niet altijd negatief. De beeldvorming kan heel positief zijn,
zeker in de 19ee eeuw toen de Oriënt werd geromantiseerd.
● Brits-Franse bias
Het is selectief om te kijken naar Britse en Franse traditie van Oriëntaalse studies en niet
naar de Duitse. Maar aan de andere kant kan je zeggen dat deze bias terecht is omdat
Duitsland nou eenmaal geen groot koloniaal rijk had.
● Feitelijke onjuistheden
● Polemisch
● Said continueert denken in binaire oppositie
Foucault, middels debat et Chomsky
Dit is een discussie waarin Foucault op zijn meest begrijpelijk is, begrijpelijker dan op schrift.
Dat komt doordat hij tegenover Chomsky zit die op een hele andere manier tegen de wereld
aankijkt. Hij moet dus beter zijn best doen om zich duidelijker uit te spreken
2
,Centrale vraag: zijn wij het product van externe factoren?
● Revolutionair denken over denken
● Sociaal constructivisme versus inherente waarheden
● De betekenis van een ‘kritische benadering’
Foucault wil duidelijk maken dat er in het menselijk bestaan meer restricties zijn dan we
denken. Er zijn beperkende structuren. Politieke macht is ook aanwezig in het onderwijs en
het is een maatschappelijke opdracht om die machtsstructuren kritisch te benaderen.
Foucault redeneert vanuit de wetenschap hoe wetenschappelijke terreinen zijn ontstaan. Je
kon niet altijd Midden-Oosten studies doen. In welke tijd is mijn vakgebied ontstaan en ten
behoeve waarvan? Veel vakgebieden zijn ontstaan in de negentiende eeuw, een periode
met enorm veel maatschappelijke en politieke veranderingen.
● Bestaat rechtvaardigheid?
Chomsky gelooft dat er iets is als menselijke natuur die we allemaal delen en daar moet
naar gehandeld worden en dat is voor Foucault zorgwekkend, want onze opvattingen over
natuur zijn subjectief.
● Op grond waarvan moet men strijden?
Wat wordt er bedoeld met strijd leveren in termen van oorlog en niet in termen van
rechtvaardigheid?
Rechtvaardigheid als het gaat om de onderklasse; de onderklasse ervaart het als
onrechtvaardig dat zij wordt uitgebuit en gaat dus strijd leveren. Volgens Foucault moet je de
strijd zien in termen van het belang van de onderklasse. De bovenklasse ziet het niet als
rechtvaardigheid want zij willen juist hun eigen belangen beschermen. De bovenklasse vindt
het onterecht dat hun bezit wordt afgepakt. Iedereen heeft dus een eigen rechtvaardigheid.
Het is dus contextafhankelijk wat rechtvaardig is en wat niet.
Foucault is bang dat mensen door het geloof in een ideaal worden verblind en dat dat leidt
tot nieuwe vormen van onderdrukking.
Conclusies
● Indeling van de wereld is niet vanzelfsprekend
● Is verbonden met machtsverhoudingen in wereld
● Heeft consequenties voor onze kennis en organisatie van onderzoek
→ We kunnen niet zonder kaarten en indelingen, maar dus altijd kritisch beschouwen
Elke indeling van de wereld die wij maken is niet vanzelfsprekend het is historisch cultureel
bepaald.
Latijns Amerika
Waarom zou je dit gebied als een regio zien? Argumenten?
Taal, cultuur, geografie, koloniaal verleden, economische ontwikkeling (exporteren van
grondstoffen)
3
, Regio’s zijn nooit vanzelfsprekend! Dit geldt niet alleen voor Latijns Amerika maar ook voor
bijvoorbeeld Europa. Europa is als regio voortdurend aan verandering onderhevig geweest.
Regio’s als idee
● Veranderende interpretaties: staatkundig, politiek, cultureel
● Maar ook academisch (Zomia bijvoorbeeld)
Het idee van een regio komt neer op wat mensen geloven.
Zomia
● Inland regio
● Aan de marge van kolonialisme en staat formatie
● Geen aandacht binnen universiteit
Van Schenkel deed onderzoek naar inland regio in Azië, maar de delen die hij tegenkomt
maken het hem moeilijk om dat gebied te begrijpen. Er zijn allemaal gebieden met staten en
natiestaten. Maar die natiestaten helpen niet om het gebied te begrijpen. Dus hij verzint een
nieuw raamwerk en daarmee maakt hij iets wat onzichtbaar was zichtbaar.
Hij stelt ter discussie de macht van het kolonialisme en de macht van de natiestaat:
we hebben teveel gekeken naar natiestaat en kolonialisme en daardoor hebben we
bepaalde processen niet gezien.
Regio’s
● Niet vanzelfsprekend
● Ze zijn ‘bedacht’ → geconstrueerd of ‘verbeeld’: ze hebben politieke betekenis
● Ze zijn ‘historisch’ → betekenis en grenzen veranderen (bijvoorbeeld Europa)
● Soms zelf-identificatie, soms van buiten opgelegd
● Sommige regio’s zijn taboe
Sommige regio’s zijn taboe, daar mag niet over worden gesproken. Bijvoorbeeld de Koerden
in Turkije: Als je zegt dat Koerdistan een natie heeft dan word je voor terrorist uitgemaakt.
● Soms gevolg van koloniale expansie; soms gekoppeld aan racisme
● Binnen Europa ook ‘regio’ studies: erfenis van natievorming → veranderende regio’s
● Kaarten gebruikt om ‘regime of truth’ (Foucault) te bevestigen
Kaarten zijn een onderdeel van de macht; het is een waarheid die ondersteund wordt door
macht en die waarheid kan opleggen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper scottishunicorn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
