Korte inhoud
THEMA 5: Aardrotatie:
- Beweging van de aarde rond haar as.
- Gevolgen zoals dag en nacht, afplatting van de aarde, en het corioliseffect.
- Tijdmeting en invloed op plaatsbepaling en tijdzones.
THEMA 6: Aardrevolutie:
- Beweging van de aarde rond de zon in een ellipsvormige ba...
Geslaagd verbetervoorstel ouderen - Hogeschool van Rotterdam - HBO-V Deeltijd - Onderdeel Kwaliteit en Veiligheid - Beweegrichtlijnen voor wijkverpleegkundigen om zorgplannen beter in te vullen - Ges...
Alles voor dit studieboek
(2)
Geschreven voor
Middelbare school
3e graad
Aardrijkskunde
5
Alle documenten voor dit vak (175)
Verkoper
Volgen
julieboquet01
Voorbeeld van de inhoud
aardrijkskunde
hoofdstuk 5: de aardrotatie
rotatie rond de aardas ↔ aardrevolutie = rond de zon
sterren verplaatsen langs hemel
↬ Noordelijk Halfrond: beweging sterren tegenwijzerzin rond poolster
↬ Zuidelijk halfrond: beweging sterren wijzerzin rond poolster
sterren en zon draaien niet rond aarde toch zien we elke dag zon opkomen in O en neer gaan in
W + hoogste punt middag = schijnbewegingen
werkelijke beweging
↬ waarnemen omdat aarde v W → O rond as
↬ snelheid varieert volgens φ
aan evenaar = 1666 km/u
↬ duur:
sterrendag = 23u 56min 4s
⇒ 𝑎𝑎𝑟𝑑𝑒 𝑑𝑖𝑒 𝑒𝑥𝑎𝑐𝑡 𝑟𝑜𝑛𝑑 𝑑𝑟𝑎𝑎𝑖𝑡 (= 𝑟𝑜𝑛𝑑 𝑎𝑠)
! breedtecirkels niet even lang ⇒ afstand verandert die punten op ≠ φ afleggen
+ omtreksnelheid op aarde verandert volgens φ
↳ grootst evenaar = 1666 km/u - kleinst 0 km / u = polen
φ = breedteligging = hoogte boven horizon = poolshoogte
2. gevolgen v aardrotatie
2.1 afplatting v aarde
de aarde is geen bol !
afkoelen v aarde → materie v W nr O beginnen roteren
↳ verschil in omwentelingssnelheid → aarde niet afgekoeld tot perfecte bol
⇒ afplatting aan polen (niet met blote oog zien)
noordpool en zuidpool beetje nr binnen geduwd (zuidpool meer afgeplat) = poep
2.2 afwisseling v dag en nacht
draaien v aarde → 1 helft v aarde belicht
↳ daar dag → valt niet samen met helft v aarde die door de Noord- en Zuidpool gaat
⇒ duur dag en nacht op aarde niet overal even lang
dagboog = beweging vd zon aan hemel
zon tijdens dag hoogste stand in dagboog → in zuiden + middag = culminatiehoogte
hoek zon en horizon = zonshoogte
culminatiehoogte = hoogste punt vd zon in haar dagboog
culminatiehoogte + dagboog → afh v elk seizoen
1
, 2.3 afbuiging v winden + zeestromen + orkanen
lucht: hoog luchtdrukgebied → laag luchtdrukgebied
wind: omtreksnelheid v waar hij vertrekt
● lucht: keerkring → evenaar ⇒ lucht achterlopen (afwijking nr W)
● lucht: keerkring → poolcirkel ⇒ lucht voorlopen (afwijking nr O)
→ corioliseffect = kracht die verantwoordelijk is voor afbuiging winden
↳ op N-halfrond afbuiging nr rechts - op Z-halfrond nr links
↳ niet in wc → te maken met wc-buis, vorm afvoer
3. meten v ruimte en tijd op aarde
3.1 plaatsbepaling
plaats op aarde bepalen → referentiekader nodig
↳ aardrotatie helpt: elk punt op aarde beschrijft cirkel tijdens rotatie
= breedtecirkels/parallelcirkels
↪ evenaar = langste parallel, eerste nullijn
meridianen/lengtecirkels = halve cirkels die aardas als middellijn
heeft
→ Greenwich (London) = nulmeridiaan
breedteligging = hoe ver parallel v evenaar ligt
↳ meridiaanboog tss punt en evenaar → 0° en 90°N/90°S
lengteligging = hoe ver plaats ten O of W v nulmeridiaan ligt
↳ boogafstand in graden, gemeten langs parallel, vanaf punt tot
nulmeridiaan
↳ varieert v 0°-180° WL/180° EL
3.2 tijdsverschil op aarde
door aardrotatie → zon elke dag 1x in de meridiaan v een plaats → op culminatiehoogte
= 12 uur zonnetijd
NH: zon s middags in het in Z ZH: zon culmineert in N
↳ plaatsen op dezelfde lengtecirkel/middaglijn = zelfde tijdstip middag
aardrotatie v W → O: eerst middag op OH, dan in Greenwich, dan op WH
theoretisch: elke andere lengteligging → andere tijd
↔ praktijk: onmogelijk om bij verplaatsing tijd aan te passen ⇒ internationale afspraken
belangrijke opm:
↪ zon ↑ in O en zon ↓ in W (OVERAL- HALFROND MAAKT NI UIT)
↪ NH: dagboog v links → rechts ZH: dagboog v rechts → links
↪ NH: zon culmineert in Z ZH: zon culmineert in N
↪ seizoenen veranderen (winter en zomer verschil per halfrond)
niet praktisch elke plaats eigen zonnetijd ⇒ 24 uur-gordels
↳ binnen uurgordels → zelfde tijd
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julieboquet01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,46. Je zit daarna nergens aan vast.
