Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk (1050-
1302)?
STEDEN EN BURGERS IN DE LAGE LANDEN
Grote veranderingen in de 11e eeuw
Tot 1000:
• West-Europa is een agrarische-autarkische samenleving
Vanaf 1000:
• West-Europa wordt weer een agrarische-urbane samenleving
• Landbouw, ambacht en handel
Veranderingen in de landbouw:
• Meer landbouwgrond door ontginning en inpolderingen
• Hoge opbrengsten door technische verbeteringen, zoals risterploeg
• Efficiënte grondgebruik door drieslagstelsel ipv tweeslagstelsel
Gevolgen van de hogere voedselproductie:
• Groei van de bevolking
• Specialisatie in ambachten
• Toename van de handel (over langere afstand) -> toename van het gebruik van geld in de
vorm van munten en wisselbrieven
Groei bevolking + toename handel = opkomst van de steden
In het noorden ontwikkelt vooral Vlaanderen zich tot 1 van de meeste verstedelijkte gebieden van
Europa.
GROEI VAN DE STEDEN
Vanaf 11e eeuw: steden ontstaan en groeien op gunstige plekken voor handel en verkeer. Om hun
economische belangen te beschermen krijgen, bevechten en kopen stedelingen zelfbestuur in de
vorm van stadsrechten.
• Stedelijke burgerij betaald belasting aan de hoge adel.
• Hoge adel geeft stadsrechten aan de stedelijke burgerij.
Stadsrechten:
• Eigen bestuur
• Eigen rechtspraak
• Eigen verdediging
• Markt houden
, • Tolheffing
• Gilden
• Eigen munt
Steden vormen het centrum van hun verzorgingsgebied. Dat netwerk wordt steeds fijner.
• Platteland levert voedsel en grondstoffen voor de nijverheid.
• Stad verwerkt de grondstoffen en verkoopt producten in het verzorgingsgebied en verder.
In de 12e en 13e eeuw ontstaan jaarmarkten: markt die elk jaar op een vaste tijd wordt gehouden
en een langere tijd duurt. Op deze markt handelen kooplieden uit de omgeving en het buitenland
met elkaar. Jaarmarkten zijn belangrijk voor de internationale handel.
Het leven in de stad is ongezond -> er sterven meer mensen dan er geboren worden. -> stad heeft
constante stroom van nieuwe mensen nodig.
• Als mensen kapitaalkrachtig of kundig zijn, kunnen ze poorter worden: burger van een stad.
ATRECHT
Tot 1300 is Atrecht de belangrijkste stad in de Nederlanden. Atrecht is een bisschopsstad, bisschop is
een belangrijke geestelijke binnen de katholieke kerk.
Atrecht is een centrale plaats in de lakennijverheid, redenen:
• Hoge landbouwproductiviteit
• Schapenhouderij
Atrecht is via Franse jaarmarkten onderdeel van het handelsnetwerk met Noord-Italiaanse
stadstaten.
Kooplieden krijgen steeds meer invloed in Atrecht. Redenen:
• Organisatie in koopliedengilden.
• Macht in stadsbestuur door uitlenen van geld aan edellieden.
Atrecht is het startpunt van de stedelijke dynamiek in de Nederlanden.
, DE OPKOMST VAN DE VLAAMSE STEDEN
Rond 1300 vormen Vlaamse steden het nieuwe centrum van de nijverheid in de Nederlanden.
Brugge is via de Noordzee het centrum van de handel tussen de steden van de Hanze en Spanje en
Italië.
Stedelijke bevolking:
1. Bovenlaag is de patriciërs: rijke handelaren
2. Onderlaag is het gemeen: lagere stedelijke bevolking
→ Ambachtslieden
→ Knechten
→ Dagloners
→ Bedelaars
Patriciërs krijgen steeds nauwere banden met de adel. Ze meten zich een adellijke levensstijl aan.
Toenemende spanningen tussen patriciërs en het gemeen. Redenen:
• Macht van patriciërs in het stadsbestuur
• Slechte werkomstandigheden van de dagloners:
→ Geen vast inkomen.
→ Zwaar werk.
→ Niet georganiseerd in gilden
1302: guldensporenslag
Franse koning wil meer invloed in Vlaanderen.
• Koning van Frankrijk <----> graaf van Vlaanderen
Vlamingen winnen de veldslag. Ambachtslieden en boeren laten zien dat ze opgewassen zijn tegen
patriciërs en het feodale heren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sneeuwvlok. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.