Hoofdstuk 1 inleiding
Sociale risico’s
Internationale arbeidsorganisatie (IAO)
à Verdrag dateert uit 1952
Wat zijn de sociale risico’s?
• Medische zorg
• Ziekte
• Werkloosheid
• Ouderdom
• Arbeidsongevallen en beroepsziekten
• Gezinslasten
• Moederschap
• Invaliditeit
• Overlijden
Behoeftigheid
Internationaal ijkpunt voor de definitie van sociale zekerheid. Nederland geeft de participatiewet (ook wel bijstandsregeling)
hieraan nader vorm.
Inkomensbescherming vs. activering
Inkomensbescherming als het primaire doel van de sociale zekerheid. Heeft ook wel een waarborgfunctie, net als een
activeringsfunctie.
à Bieden van steun bij het vinden van werk.
Recht op sociale zekerheid?
‘’Sociaal grondrecht’’
Art. 20 Grondwet
De bestaanszekerheid van de bevolking en de spreiding van welvaart zijn voorwerp van de zorg
van de overheid.
De wet stelt regels omtrent aanspraak op sociale zekerheid.
Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien hebben een bij wet te
regelen recht op bijstand van overheidswege.
Art 20 GW zijn alleen geen concrete normen voor de inrichting van het stelsel af te leiden. De overheid mag niet de andere kant
op kijken als het gaat om de bestaanszekerheid van mensen.
Ontwikkeling van het socialezekerheidsstelsel
Armenzorg; 1854
à Een echt recht op sociale bijstand pas ingevoerd met inwerkingtreding van de Algemene bijstandswet in 1965. Verlening niet
langer meer een gunst, maar juridisch afdwingbaar recht.
Verplichte arbeidersverzekeringen
Overheid ook maatregel om arbeiders te beschermen tegen bepaalde werkomstandigheden. Loonarbeiders automatisch
verzekerd waren tegen bepaalde risico’s als aan in de wet gestelde voorwaarden was voldaan.
Verzekeringen
WW en WAO • Werkeloosheid wet 1952 Onderscheid tussen gevolg
• Wet op arbeidsongeschiktheidsverzekering 1967 van een beroepsrisico (OW) en
arbeidsongeschiktheid als het
gevolg van andere niet aan het
werk gerelateerde oorzaken
(ZW en IW).
Volksverzekeringen • Algemene ouderdomswet
• Algemene Weduwen- en wezenwet en algemene
wet bijzondere ziektekosten
Reconstructies
‘’ZW 1996 geprivatiseerd’’
Recht op doorbetaling van hun loon (art. 7:629 BW en art 29 lid 1 ZW). Wetgever heeft de verantwoordelijkheid van werkgevers
voor een doeltreffende aanpak van ziekte verzuim sterker willen accentueren.
Activering, fraudebestrijding en de menselijke maat
Kosten redelijk te houden is het activeringsfunctie zwaarder aangezet. Fraudebestrijding is een ‘’heethangijzer’’ geworden.
Uitkeringsgerechtigden hebben een eigen verantwoordelijkheid om daar mee om te gaan door niet onnodig uitkeringen te
claimen en ander zijds zich actief in te spannen voor hun re-integratie, omdat mensen weer gaan werken.
Decentralisatie: Gemeente meer ruimte geven om mensen integrale zorg op maat te bieden, de beschikbare middelen voor re-
intergratiebevordering, maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg samengevoegd.
Omvang van de sociale zekerheid
Is 25% van het BBP
à Om de kosten op dit gebied redelijk te houden, zijn onderdelen van de kostbare AWBZ overgezet naar
Zorgverzekeringswet en Wet maatschappelijke ondersteuning 2015.
,Hoofdstuk 2
Concept en werkdefinities
Risico-indeling
• Ziekte
• Arbeidsongeschiktheid
• Werkeloosheid
• Ouderdom
• Overlijden
• Kinderen
• Medische zorg/maatschappelijke ondersteuning en behoeftigheid
Sociale verzekeringen
‘’Hoogte afhankelijk van de financiële middelen van de persoon.‘’
® Richten op bescherming van werknemers (werknemersverzekeringen). Hieronder vallen de WAO, Wet WIA, WW en
ZW.
® Mensen die in NL wonen of loonbelasting betalen (volksverzekeringen). Hieronder vallen de AOW, Anw, AKW, Wlz en
Zww.
Kenmerken
Verzekeringsbeginsel/ equivalentiebeginsel als onderscheidend criterium.
Regelingen bevatten vaan premiedifferentiatie.
Premie in sociale verzekeringen gerelateerd aan het inkomen (solidariteitsgedachte).
Wijze van financiering
Sociale verzekeringen worden hoofdzakelijk betaald uit premies die door verzekerde worden opgebracht. De sociale
voorzieningen worden geheel uit belastinggelden gefinancierd (Algemene kinderbijslag wet wordt betaald uit de algemene
middelen). Regelingen die uit premies worden betaald, worden als sociale verzekeringen aangemerkt.
Personele werkingssfeer
‘’Betrekking op vraag welke personen onder bereik van een regeling vallen of de doelgroep van de regeling.’’
Wanneer ben je Toetsing Artikelen
een
werknemer?
Werknemer ® Een natuurlijke persoon die in een privaat- of publiekrechtelijke Art. 3 lid 1 ZW/WW
dienstbetrekking staat’’ Art. 8 lid 1 WIA
® Persoon heeft de pensioengerechtigde leeftijd nog niet bereikt.
Privaatrechtelijk ® Werknemer is verplicht arbeid persoonlijk te verrichten Art. 7:610 BW
® De werkgever is verplicht daarvoor loon te betalen.
® Sprake van een gezagsverhouding tussen en werknemer
Publiekrechtelijk Voorbeeld: Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) of College van
burgemeester en wethouders van een gemeente.
Fictieve ® Arbeidsverrichters die gelijkgesteld zijn met werknemers Kleine aannemers van werk (art. 4
dienstbetrekking ZW/WW)
Thuiswerkers zonder privaatrechtelijke
dienstbetrekking (art. 5 sub a ZW/WW)
Rest (art. sub d ZW/WW)
Huishoudelijk ® Minder dan vier dagen per week. Art. 6 lid 1 sub c ZW/WW
personeel ® Huishouding van privépersoon
® Valt buiten de werknemersverzekeringen
DGA ® Geen werknemer in zin van de werknemersverzekering (behalve Art. 6 lid 1 sub d ZW/WW
voor arbeidsrecht en belastingrecht
® Moet wel loonbelasting betalen, alleen geen premies afdragen
Zelfstandigen ® Belastingdienst blijft controleren of arbeid conform getoetste Art. 4 lid 1 en 5 ZW/WW
overeenkomst. Art. 8 lid 1 WIA
Handreiking beoordelingskader
overeenkomsten arbeidsrelaties.
Vrijwillige ® Men binnen dertien weken na, beëindiging van verplichte
verzekering verzekering, zich aanmeldt hiervoor.
, Wanneer val je Toetsing Artikelen
onder de
volksverzekering?
Ingezetene Personen die rechtmatig in Nederland wonen. Art. AOW/AKW
® Eis vooral van belang voor buitenlanders, deze moeten beschikken over een Art. 13 Anw
reguliere verblijfsvergunning (art. 8 Vreemdelingenwet 2000) Art 2.1.1. Wlz
Wonen Middelpunt van het maatschappelijk leven in Nederland ligt.
® Moet voldoende banden hebben met Nederland (sociale, economische of
juridische aard).
Ingezetenschap aangenomen als iemand ingeschreven is in de Basisregistratie
Personen.
® Aanwijzingen van ingezetenschap nog geen sprake? Volgt er een beoordeling
van de omstandigheden.
Vluchtelingen/ Pas rechtmatig in Nederland als ze een verblijfsvergunning toegekend krijgen. SVB zegt
Asielzoekers dat er na drie jaar aan het woonplaatsvereiste wordt voldaan.
Wonen buitenland Wel verzekerd in Nederland, werkt hier ook en betaald hier ook loonbelasting. Art. 6 lid 1 sub b AOW/
en werken in AKW
Nederland Art. 13 lid 1 sub b Anw
Vrijwillige AOW-inkoopmogelijkheid, mensen die na hun 15e verjaardag naar NL verhuizen en met Art. 38 AOW
verzekering terugwerkende kracht verzekerd willen raken.
Bijstandsregeling
Inwoners:
Iedere Nederlander die woonachtig is in Nederland en niet in de noodzakelijke kosten van bestaan kan voorzien, heeft recht op
bijstand van overheidswege (art. 11 lid 1 Participatiewet). Iemand die in Nederland woont, wordt in beginsel op dezelfde manier
beoordeeld als in de volksverzekeringen.
Geen uitkering bij niet rechtmatig verblijf
Koppelingswet 1998 kunnen vreemdelingen die niet rechtmatig in NL verblijven geen beroep doen op de Nederlandse
socialezekerheidsregelingen (art. 10 lid 1 VW 2000), Niet verzekerd en kunnen geen rechten opbouwen. Slechts worden
afgeweken als het gaat om onderwijs, medisch noodzakelijke zorg, rechtsbijstandverlening aan vreemdeling en ter voorkoming
van inbreuken op volksgezondheid (art. 10 lid 2 VW 2000). Onverbiddelijke uitsluiting is in jurisprudentie genuanceerd.
Materiele werkingssfeer
Wordt bepaald door de gebeurtenis die recht geeft op de prestatie, ook wel het sociale risico.
• Ziekte en arbeidsongeschiktheid: Art. 7:629 BW/ZW, Wet WIA, WAO, Wajong, WAZ, WsW
• Werkeloosheid: WW en wet WIA
• Ouderdom: AOW
• Overlijden: Anw
• Kinderen: AKW, Wet KB, Wko
• Gezondheid: Wlz, Zvw, Wmo 2015 en Wzt
• Bestaansminimum: Participatiewet, IOAW, IOAZ, IOW en TW
Loondervingsuitkeringen
Op grond van de werknemersverzekeringen, meestal loondervingsuitkeringen. Bedragen 70% en soms 75% van het maandloon
dat is afgeleid van het dagloon. Wet op de loonbelasting 1964, geregeld in de wet financiering sociale verzekeringen (Wfsv).
Uitvoering
SVB AKW, Anw, AOW
UWV WW, Wet WIA, WAO, ZW, WAZ, Wajong, TW, IOW
Particuliere zorgverzekeraars Wlz, Zvw
Premieheffing: Zvw
Belastingdienst Premieheffing: Wet Wia, WAO, WW, Anw, Aow, Wlz
Bijdragingsheffing: Zvw
Belastingdienst/toeslagen Uitvoering: Wet KB, Wzt, Wko, Wht
Gemeenten/UWV Uitvoering: Participatiewet, Wmo 2015, IOAW, IOAZ, Wsw
Rechtsbescherming
Uitkeringsgeschillen, zorggeschillen wlz en wmo 2015
Bezwaarprocedure à rechtbank bestuursrecht à centrale raad van beroep à Hoge Raad.
Premiegeschillen excl. Zvw
Bezwaarprocedure à rechtbank bestuursrecht à gerechtshof à Hoge Raad.
Zorggeschillen zvw en premiegeschillen zvw
Rechtbank (kanton/civiel) à gerechtshof à Hoge Raad.
Inkomensafhankelijke toeslagen
Bezwaarprocedure à rechtbank bestuursrecht à afdeling bestuursrechtspraak Raad van State.
