H29. Persoonlijkheidsstoornissen..............................................................2
Een vernieuwende blik op persoonlijkheidsproblematiek bij jongeren: van
hokjes naar dimensioneel denken.............................................................5
College: autonomie ondersteuning in de adolescentie.............................6
Het verband tussen behoefte-ondersteunend ouderschap en het
welzijn van adolescenten.....................................................................15
H4 parenting: aanvullende informatie....................................................23
College: ervaringsgerichte interventies..................................................36
Hechten: De fundamenten van emotionele ontwikkeling.......................43
De Tweestoelendialoog voor Innerlijk Conflict.........................................48
Kenmerken van persoonlijkheidsstoornissen werden gezien als moeilijk
te onderscheiden van normale ontwikkelingsprocessen.
Bij pubers werd gedacht dat dergelijke kenmerken tijdelijk waren.
Het stigma rond de diagnose leidde tot terughoudendheid bij behandelaars.
Ontwikkeling van behandelmodellen:
Internationaal duurde het lang voordat specifieke behandelmodellen
voor jongeren met persoonlijkheidsstoornissen werden ontwikkeld.
Onderzoek naar effectiviteit van behandelingen is pas de laatste tien jaar
ontstaan en blijft beperkt.
Impact van persoonlijkheidsstoornissen op volwassenen:
Ernstige aandoeningen met:
v Hoge comorbiditeit (angst-, stemmings-, en eetstoornissen).
v Verminderde levensverwachting van bijna 20 jaar.
v Ernstige sociale en professionele beperkingen.
Chronische aandoeningen met een patroon van herstel en terugval in
symptomen.
Blijvende beperkingen in werk en relaties.
Vroege manifestatie:
Persoonlijkheidsstoornissen ontstaan vaak in de puberteit.
Eén kenmerk van borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) op 13-
jarige leeftijd voorspelt al negatieve gezondheidsuitkomsten.
Verschillen tussen jongeren met en zonder
persoonlijkheidsproblemen worden groter tijdens de adolescentie.
Vroege diagnostiek en behandeling zijn cruciaal om sociaal-
maatschappelijke problemen te voorkomen.
Focus op Borderline-Persoonlijkheidsstoornis (BPS)
Redenen voor de focus op BPS:
1. Verreweg het meeste onderzoek bij jongeren richt zich op BPS.
2. BPS manifesteert zich in de puberteit met duidelijke kenmerken zoals
stemmingswisselingen en zelfbeschadiging.
3. BPS wordt gezien als de kern van de kwetsbaarheid van mensen met
persoonlijkheidsstoornissen.
Karakterisering van BPS:
Geen vastomlijnd type zoals bij vermijdende of narcistische stoornissen.
Overlap met generieke aspecten van persoonlijkheidspathologie.
2
, Modellen van persoonlijkheidsstoornissen in de DSM-5
Modellen van persoonlijkheidsstoornissen in de DSM-5
1. Traditioneel Model:
Persoonlijkheidsstoornissen worden beschreven als duurzame patronen
in:
v Cognities
v Emoties
v Impulsbeheersing
v Interpersoonlijke relaties
Criteria:
v Persisterend in de tijd.
v Pervasief in verschillende situaties.
v Berokkenen last aan de persoon en/of omgeving.
Tien specifieke typen verdeeld in drie clusters:
v Cluster A (Vreemd, excentriek): Schizoïde, schizotypische en paranoïde
stoornissen.
v Cluster B (Dramatisch, emotioneel): Borderline-, narcistische-,
histrionische- en antisociale stoornissen.
v Cluster C (Angstig, geremd): Afhankelijke-, vermijdende- en
dwangmatige stoornissen.
2. Alternatief Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPD):
Lost beperkingen van het traditionele model op, zoals beperkte validiteit en
bruikbaarheid.
Definitie:
v Criterium A = Problemen in zelf- en interpersoonlijk functioneren.
Zelfproblemen: Moeite met emotie- en zelfregulatie, stabiel zelfbeeld,
grenzen en doelen.
Interpersoonlijke problemen: Moeite met empathie, relaties
begrijpen en emotionele nabijheid.
Hiermee een ontwikkelingsperspectief
= het vertrekpunt is dat zulke psychologische capaciteiten ontwikkeld
dienen te worden en dat ze nodig zijn om de toenemende complexe
taken in de maatschappij te vervullen.
v Criterium B = Maladaptieve persoonlijkheidstrekken die problemen
concreet uiten.
Voorbeeld: Onvriendelijkheid bij antisociale stoornis bijvoorbeeld
doordat iemand moeite heeft om wedekerige relaties aan te gaan of
gereserveerdheid bij vermijdende stoornis.
v Introduceert een dimensionaal perspectief (variërend van gezond tot
verstoord).
v Hybride model: Combineert dimensionale en categoriale diagnose.
Zes categorieën behouden: Schizotypische, borderline, narcistische,
vermijdende, dwangmatige en antisociale stoornissen.
Trek-gespecificeerde Persoonlijkheidsstoornis: Restcategorie.
ICD-11 Model (WHO)
Enkel generieke categorie: Persoonlijkheidsstoornissen getypeerd door:
v Ernst (vergelijkbaar met criterium A).
v Vijf grote trekdomeinen (vergelijkbaar met criterium B).
3
, Borderline-specificatie behouden om overgang te vergemakkelijken.
Diagnose bij kinderen en jongeren
Diagnose mogelijk zonder leeftijdsrestrictie in DSM en ICD, behalve:
v Antisociale-persoonlijkheidsstoornis: Pas vanaf 18 jaar (vereist eerdere
gedragsstoornis).
Bij jongeren volstaat een periode van één jaar om aan de criteria te
voldoen (bij volwassenen doorgaans twee jaar).
In het alternatieve model kunnen alle typen persoonlijkheidsstoornissen
gesteld worden, inclusief antisociale stoornis zonder verwijzing naar
gedragsstoornis.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joycevries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,86. Je zit daarna nergens aan vast.