Samenvatting ‘Psychologie en Sociologie’ - H1, H2, H3, H4, H5, H6, H9 & H11
Psychologie en sociologie
Hoofdstuk 1 - Gedrag en invloeden op gedrag
1.1
Psychologie = de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van gedrag van
mensen (individuen), van de mentale processen die dat gedrag beïnvloeden en van de
factoren die op gedrag van invloed zijn.
Sociale psychologie = de psychologie die de wisselwerking tussen het individu en zijn
sociale omgeving bestudeert, bijvoorbeeld macht en leiderschap.
Sociologie = bestudeert de manier waarop mensen samenleven, ze kijken naar het gedrag
van mensen in grote groepen.
Psychologen richten zich dus op het gedrag van het individu en sociologen richten zich op
het gedrag van groepen mensen en op de manier waarop mensen samenleven.
1.2
Gedrag = alle waarneembare handelingen en activiteiten.
Van al ons gedrag is maar een klein deel bewust (5%), dit doe je opzettelijk, zoals dat je
eten klaarmaakt als je honger krijgt. De rest van de activiteiten voer je onbewust uit (95%),
zoals reflexen, ademhaling en versprekingen.
1.3
Gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en omgevingsfactoren zoals de opvoeding en
sociale omgeving. In totaal zijn er 5 verschillende soorten factoren die het gedrag
beïnvloeden:
1. Fysieke factoren (lichamelijke factoren) = erfelijkheid (1); goede genen en
daardoor een gezond en sterk lichaam zorgen voor ander gedrag, omgeving (2);
kinderen die misbruikt worden lopen genetisch meer kans om zich later asociaal te
gedragen en het functioneren van de hersenen en het zenuwstelsel (3);
hersenbeschadigingen kunnen het gedrag beïnvloeden.
2. Psychische factoren = vermogens/capaciteit (intelligentie), eigenschappen,
drijfveren, attitudes en zelfbeeld.
3. Sociale factoren = sociale contacten, familie, vrienden en collega’s. Andere mensen
fungeren als imitatiemodel, we nemen bewust en onbewust gedrag van hen over.
Leraren zijn identificatiemodellen, we imiteren ze en identificeren ons met ze. Veel
mensen ontlenen hun identiteit aan hun werksituatie, valt dit weg dan kan dat leiden
tot persoonlijke factoren.
4. Culturele en spirituele factoren = normen en waarden die je meeneemt uit je
cultuur of geloof. In de Nederlandse cultuur zijn verschillende subculturen te
herkennen, zoals moslims of studenten in een bepaalde stad. Mensen worden in hun
gedrag sterk beïnvloed door hun geloofsovertuiging, de spirituele factoren.
5. Fysische en geografische factoren = zijn afhankelijk van de plek van opgroeien
door bijvoorbeeld temperatuur, jaargetijde (aantal uren licht) of het klimaat.
1
, Samenvatting ‘Psychologie en Sociologie’ - H1, H2, H3, H4, H5, H6, H9 & H11
1.4
Er zijn een aantal belangrijke stromingen binnen de psychologie:
1. Sigmund Freud → de psychoanalyse
In de psychoanalyse wordt er vanuit gegaan dat onbewuste krachten het gedrag van
mensen bepalen. We handelen niet omdat we daar over nagedacht hebben, maar
onbewuste seksuele en agressieve driften bepalen het gedrag. Om met anderen te kunnen
samenleven moeten mensen leren hun onbewuste lusten en impulsen te kanaliseren en
sublimeren. Sublimeren = het omzetten van seksuele en agressieve lusten in sociaal
gedrag, bijvoorbeeld hout hakken.
2. Pavlov & Skinner → het behaviorisme
Behavioristen richten zich niet op innerlijke processen. De innerlijke processen, de geest
vergelijken ze met de black box. Deze heeft geen invloed op het gedrag. Vooral
omgevingsfactoren zijn bepalend voor gedrag, elk gedrag zou aan te leren zijn. Het is erg
gericht op hoe de mens dingen leert, hoe gedragsveranderingen plaatsvinden door eerdere
ervaringen.
3. Maslow & Rogers → de humanistische psychologie
De focus ligt op de gehele unieke mens, en niet alleen op bepaalde onderdelen ervan. Ze
vinden dat verdere groei in de volwassenheid mogelijk is en dat je je vrij kunt maken van
beperkende invloeden. Voor deze groei zorgt de omgeving voor veel input. Ze zien bij
pasgeborene een natuurlijke aanleg om tot het optimale te willen groeien. Hierbij staat
zelfontplooiing (zelfactualisatie) centraal. Mensen hebben fundamentele behoeften die om
bevrediging vragen. Wanneer dit lukt, komen andere behoeften naar voren.
4. Piaget & Vygotsky → De cognitieve psychologie
Cognitieve psychologen richten zich juist wel op de binnenkant van de black box, op de
innerlijke processen. Mensen worden beschouwd als een informatieverwerkend systeem, ze
kunnen zelf nadenken en eigen keuzes en afwegingen maken. Mensen ontwikkelingen
persoonlijke constructies, een cognitieve map, bij het omgaan met de wereld.
Deze psychologie bestudeert de mentale processen in het menselijk brein zoals kennis,
herinneringen, begrip, geheugen en probleemoplossen. Dit staat dus recht tegenover het
behaviorisme.
5. Seligman & Csikszentmihalyi → De positieve psychologie
Deze psychologie bouwt voort op de humanistische psychologie. Gericht op het optimaal
functioneren en het welbevinden van mensen en groepen. Het accent wordt gelegd op alles
wat goed gaat, op sterke kanten en op mogelijkheden. Het is vooral gericht op het
ontdekken op het ontdekken en genezen van psychische problemen als depressies en
burn-out klachten. Het doel hiervan is het bestuderen en bevorderen van welbevinden en
geluk. Hierin worden ook oefeningen ontwikkelt die kunnen leiden tot positieve ervaringen
en flow. Flow = het volledig opgaan in een activiteit.
2
