Hoofdstuk 2 : Historische verklaringen en
etiologie doorheen de tijd
1. Inleiding
Criminologie = ‘jonge’ sociale wetenschap
Oorsprong : pre-wetenschappelijke kennisvormen die aandacht besteedden aan juridische
aspecten van misdaad en/of misdaadbestrijding
Diverse scholen doorheen de tijd
o Pre-wetenschappelijke opvattingen
o Klassieke school
o Positivistische school
2. Pre-wetenschappelijke verklaringen
Prewetenschappelijke verklaringen = bovennatuurlijke verklaringen
Middeleeuwen : ziekte en dood o.a. pest
Religieuze verklaringen : doden op bevel van God (= Goddelijke bevelstheorie)
Exorcisme (uitdrijven duivel) als remedie
3. Classicisme
Classicisme = reactie op willekeur in strafrecht tijdens Ancien Régime
Grondleggers
o Cesare Beccaria (1738-1794)
‘Over misdaad en straffen’ ( pleidooi voor humaan strafrecht)
Tegen doodstraf en inquisitie
Kosten-baten analyse
Rol strafwet = afschrikking
Generale preventie 1 & specifieke preventie2
o Jeremy Bentham (1748-1832)
Utilitarisme = nutsmaximalisatie
Zoveel mogelijk geluk (nut) voor zoveel mogelijk mensen
Criminaliteit = NIET geluk bevorderend, maar voegt enkel leed toe
Daarom : preventie door afschrikking en rationeel, consequent optreden tegen
criminaliteit
Vrije wil-gedachte / kosten-baten analyse :
o Alle mensen kiezen om de wet te gehoorzamen of te overtreden door een rationele
afweging te maken tussen de kosten en de baten geassocieerd met een bepaalde
gedraging
Doel strafwetgeving : afschrikken / voorkomen crimineel gedrag
o =/= Vergelding (‘oog om oog, tand om tand-principe’ uit Lex Talionis & Codex
Hammurabi)
1
Generale preventie : potentiële regelovertreders afraden om misdrijven te plegen
2
Specifieke preventie : recidivisme voorkomen
1
Etiologische Criminologie
, o Net genoeg ongemak toedienen om het voordeel van de criminele handeling teniet
te doen
4. Empiricisme en de zoektocht naar statistische
wetmatigheden
Grondlegger : A. Quetelet (statisticus & wiskundige)
Misdaad als ‘sociale categorie’ (opgelet : valse dichotomie)
Criminele statistieken : regelmaat vaststellen, categorieën maken
Correlaties met (demografische) kenmerken
o Geslacht, leeftijd, gezinskenmerken, SES ….
Kritiek op het empiricisme
o A-theoretisch en blind : ‘van alles en nog wat’ onderzoeken
o De statistische analyse is een doel op zich
o De statisticus als ‘coole boekhouder’ geen kritische reflectie
o Enkel aandacht voor wat ‘uiterlijk waarneembaar’ is (typeert het oud-positivisme)
6. Positivisme
A. Kenmerken van het vroege 19e eeuwse positivisme
Centraal : persoon van de dader
o Verschuiving : daad (act) dader (actor)
o Onderscheid misdadiger – niet misdadiger (‘klassieke dichotomie’)
Daad = symptoom van onderliggende pathologie
Doctrine van Sociaal Verweer (Défense Sociale – A. Prins)
o Hierop ingrijpen op misdaad in toekomst te voorkomen
B. Groei naar verscheidenheid binnen de positivistische
verklaringsmodellen
Oorzaken opsporen volgens wetenschappelijke methoden
Determinatie : mens bepaald door factoren buiten vrije wil
Ontwikkeling van …
o Biologische onderzoekstraditie : biologisch determinisme
o Psychologische onderzoekstraditie : psychologisch determinisme
o Sociologische onderzoekstraditie : sociologisch determinisme
C. De hoofdspelers van het biologisch positivisme
Voorlopers : frenologie
o Dr. Spurzheim
o Franz Gall
o Inspireerden de Italiaans-antropologische school
Charles Darwin : ‘survival of the fittest’
o Best aangepast aan milieu, niet de sterkste
o Kern biologische etiologie
Criminele mens niet goed aangepast aan omgeving
Biologische afwijkingen liggen aan basis crimineel gedrag (atavisme &
2
Etiologische Criminologie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hwarlop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.