Ondernemingsrecht samenvatting
Hst 1
Vier deelgebieden van het ondernemingsrecht:
1. Het recht voor personenvennootschappen
Overeenkomsten tot commerciële samenwerking tussen verscheidene
rechtssubjecten. Voorbeelden: commanditaire vennootschap, vennootschap onder
firma of, openbare maatschap.
Deze hebben geen rechtspersoonlijkheid!
2. Het rechtspersonenrecht
Houdt zich bezig met de bevoegdhedenstructuur, de rechtspositie van intern
betrokkenen en het optreden van de rechtspersoon naar buiten.
3. Het concernrecht
Het concernrecht houdt zich bezig met vragen rondom het spanningsveld tussen
enerzijds de zelfstandige rechtspersoon en anderzijds het grotere economische
geheel (concern).
4. Het effectenrecht
Betreft een functioneel rechtsgebied dat zich dwars door alle traditionele
rechtsgebieden heen beweegt. De wet- en regelgeving zijn op dit gebied veelal van
Europese oorsprong.
Alle boeken met betrekking tot vermogensrecht, hebben ook betrekking op rechtspersonen.
Rechtspersonen:
Bv
De bv is een rechtspersoon met een eigen kapitaal, dat d.m.v. het uitgeven van aandelen is
verkregen. Ze dient te worden opgericht met een notariële akte, waarin statuten worden
opgenomen. De bv heeft geen minimumoprichtingskapitaal en is populair vanwege de beperking van
de persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders en aandeelhouding. Deze rechtsvorm moet zich
inschrijven bij de KvK.
Nv
Ook een kapitaalvennootschap met beperkte aansprakelijkheid, maar wel met een verplicht
minimumoprichtingskapitaal. Ze wordt op dezelfde wijze als de bv opgericht en eveneens
ingeschreven bij de KvK. De aandelen kunnen op naam of aan toonder zijn, en met de
laatstgenoemde aandelen kan een beursgang worden gemaakt. Er bestaan geen stem- of winstrecht
loze aandelen.
Coöperatie
Een verenigingsvorm, waarbij een ledenorgaan verplicht is. Deze rechtspersoon is gericht op winst en
heeft als doel het voorzien in stoffelijke behoefte van leden door het sluiten van overeenkomsten
met hen. De coöperatie dient bij de notaris te worden opgericht en ook te worden ingeschreven bij
de KvK. De bestuurders zijn in beginsel niet aansprakelijk en het is mogelijk dat de aansprakelijkheid
van leden ook wordt beperkt of uitgesloten.
,OWM
De onderlinge waarborgmaatschappij (OWM) is hetzelfde als de coöperatie, behalve dat ze als doel
moet hebben dat ze met haar leden verzekeringsovereenkomsten sluit.
Vereniging (formeel en informeel)
Een vereniging is een rechtspersoon met leden die een ander doel heeft dan de coöperatie en de
OWM, en die niet gericht is op winst. Ze mag behaalde winst niet uitkeren aan leden. Een vereniging
kan met notariële akte worden opgericht, waardoor ze een formele vereniging is met volledige
rechtsbevoegdheid; in dat geval moet ze ook verplicht worden ingeschreven bij de KvK. Als ze zonder
notariële akte is opgericht, is de vereniging informeel en daarmee beperkt rechtsbevoegd.
Inschrijving bij de KvK is dan optioneel. Een vereniging kan een onderneming drijven, maar dat hoeft
niet.
Stichting
Een stichting is een rechtspersoon met in beginsel slechts één orgaan en heeft een ledenverbod. Net
als de vereniging is ze niet gericht op winst. Ze mag behaalde winst niet uitkeren aan bestuurders of
anderen, behalve wanneer de uitkering van ideële of sociale aard is. Ook een stichting kan een
onderneming drijven. Een stichting wordt opgericht d.m.v. een notariële akte en moet worden
ingeschreven in het Handelsregister.
Personenvennootschappen:
Maatschap
Een vennootschapsverband waarin, al dan niet met gebruikmaking van een gemeenschappelijke
naam, een beroep of bedrijf wordt uitgeoefend oftewel beroeps- of bedrijfshandelingen worden
verricht. In de praktijk wordt onderscheid gemaakt tussen een stille en een openbare maatschap,
waarbij de stille maatschap is bedoeld voor beroeps- of bedrijfsuitoefening en de openbare voor
beroepsuitoefening, al is dit onderscheid tegenwoordig niet meer glashelder. De stille maatschap
treedt niet naar buiten onder één naam, de openbare maatschap wel.
Een maatschap wordt opgericht op basis van een overeenkomst waarbij iedereen iets inbrengt, zodat
er een gemeenschap ontstaat en samen voordeel kan worden behaald. Deze oprichtingshandelingen
kunnen onzichtbaar zijn voor buitenstaanders wanneer slechts een mondeling contract wordt
gesloten, maar de maatschap dient zich wel in te schrijven in het Handelsregister. Deze rechtsvorm is
met name bedoeld voor beroepsbeoefenaren, oftewel voornamelijk mensen die grotendeels
zelfstandig hun diensten verlenen en daarbij bepaalde faciliteiten, zoals een kantoor of een
secretariaat, met elkaar delen. De maatschap fungeert dan als gemeenschappelijk bedrijf en
factureert aan de klanten. Het grootste verschil met de vof en de cv is dat de maatschap enkel
vertegenwoordigd kan worden als alle maten een volmacht geven aan degene die handelt namens
de maatschap.
Vof
De vennootschap onder firma is gebaseerd op de maatschap. Ze wordt op dezelfde wijze opgericht
en dient eveneens te worden ingeschreven bij de KvK. Een vof is echter een vennootschap voor
bedrijfsuitoefening, waarbij het bedrijf altijd onder gemeenschappelijke naam wordt uitgeoefend.
Alle vennoten zijn bevoegd tot vertegenwoordiging, tenzij ze daarvan worden uitgesloten. Dit is de
meest voorkomende personenvennootschap.
,Cv
De commanditaire vennootschap is gebaseerd op de vof en heeft dezelfde oprichtingshandelingen en
tevens dezelfde definitie. Hierbij is echter sprake van een of meer commanditaire vennoten, ook wel
‘stille’ vennoten genoemd, naast de gewone of beherende vennoten. Stille vennoten zijn vennoten
die slechts geld hebben ingebracht, maar niet werkzaam zijn binnen of namens de vennootschap. Ze
delen volwaardig mee in de winst, maar dragen intern slechts bij tot de hoogte van hun inbreng bij
een eventueel verlies. Alle vennoten, behalve de commanditaire, zijn bevoegd tot
vertegenwoordiging, tenzij ze daarvan worden uitgesloten.
Andere rechtsvormen:
Eenmanszaak
De meest voorkomende rechtsvorm. De eenmanszaak is een niet wettelijk geregelde rechtsvorm,
zonder formele oprichtingsvereisten. Je dient de simpelweg in te schrijven bij de KvK, zodat je
geregistreerd staat in het Handelsregister, waardoor iedereen kan zien dat je een serieuze
onderneming drijft. Inschrijving is voor iedere onderneming verplicht.
Europese rechtsvormen:
Europees Economisch Samenwerkingsverband
Het EESV wordt opgericht door ten minste twee natuurlijke of rechtspersonen uit ten minste twee
verschillende lidstaten door middel van een overeenkomst en zonder kapitaalinbreng. Zowel
natuurlijke personen als rechtspersonen mogen een in nl gevestigde EESV besturen. Doel van het
EESV is om de economische werkzaamheid van zijn leden te vergemakkelijken of te ontwikkelen, dan
wel de resultaten ervan te verbeteren of te vergroten. Het mag niet als doel hebben het maken van
winst. Als er toch winst wordt behaald, dan wordt deze beschouwd als winst van de leden. De
werkzaamheid moet samenhang vertonen met de economische werkzaamheid van zijn leden,
meestal rechtspersonen, en een ondersteunend karakter hebben.
Societas Europaea
De SE staat los van nationale regelgeving. Ze lijkt op de Nederlandse nv, want de SE is een
rechtspersoon waarvan het kapitaal in aandelen is verdeeld. Zij mag wel winst uitkeren aan de
betrokken rechtspersonen; deze zijn niet hoofdelijk naast de SE aansprakelijk. Oprichting kan
plaatsvinden door alle rechtspersonen, maar deze moeten hun oorsprong vinden in ten minste twee
nationaliteiten en samen zorg dragen voor een geplaatst aandelenkapitaal van minimaal €120.000.
De SE is een rechtspersoon die zich kan verplaatsen van lidstaat naar lidstaat zonder geliquideerd te
hoeven worden voor de verhuizing.
Societas Cooperativa Europaea
De SCE is een combinatie van elementen van de nv en de coöperatie, en is een opzichzelfstaande
rechtsvorm. Ze lijkt op de SE, omdat ze niet gebonden is aan een EU-lidstaat, zodat
grensoverschrijdende zetelverplaatsing mogelijk is. Ze is een vennootschap met een in aandelen
verdeeld kapitaal, maar met coöperatieve elementen, die de nv en nv niet hebben. Het voornaamste
doel is het voldoen aan de behoeften van haar leden of het ontwikkelen van hun economische en
sociale activiteiten. Het doel wordt bereikt door met haar leden overeenkomsten te sluiten over de
levering van goederen, het verrichten van diensten of het uitvoeren van werken in het kader van de
activiteit die de SCE uitoefent of uitoefenen. Dit is vergelijkbaar met de Nederlandse coöperatie,
maar dan dus met een in aandelen verdeeld kapitaal.
, Oprichting kan door minstens twee rechtspersonen uit verschillende lidstaten, maar ook door
minimaal vijf natuurlijke personen of personenvennootschappen uit minstens twee verschillende
lidstaten. Minimumstartkapitaal is €30.000.
Belangrijke aspecten bij de keuze van een rechtsvorm
Doel commercieel/niet-commercieel
specifiek wettelijk voorgeschreven of anders
Zeggenschap wel/geen gescheiden zeggenschap d.m.v. voorgeschreven organen
wel/geen scheiding zeggenschap en winstverdeling
Aansprakelijkheid wel/geen persoonlijke aansprakelijkheid van functionarissen
persoonlijke aansprakelijkheid voor gelijke delen of hoofdelijk
Vertegenwoordiging algemene vertegenwoordiging of via volmachten
Financiën hoogte kosten voor oprichting
wel/geen verplicht oprichtingskapitaal
hoogte kosten voor voeren van rechtsvorm
Belastingregels inkomsten- of vennootschapsbelasting
wel/geen aftrekregelingen
volledige btw, verlaagd tarief of vrijstelling
wel/geen dividendbelasting
Interne regels simpele boekhouding nodig of meer
verplichte organen of vrije indeling
overige wettelijke voorschriften
1.5 raakvlakken met het personen- en familierecht
Mensen die onder curatele gesteld zijn en minderjarigen zijn onbekwaam tot het uitvoeren van
rechtshandelingen. Als een bestuurder van een rechtspersoon onder curatele wordt gesteld, blijft de
rechtspersoon zelf gewoon bestaan en functioneren. Op grond van art. 2:134/2:244 BW dient in de
statuten van een nv/bv te zijn opgenomen wie de bv bestuurt in geval van ‘ontstentenis of belet’ van
een of meer bestuurders. Dus bijvoorbeeld bij absentie, tijdelijke verhindering of
ondercuratelestelling. Bij de vereniging of stichting kan dit eveneens statutair worden vastgelegd.
Iedere rechtspersoon, behalve de informele vereniging, heeft verplicht statuten.
Bij de ondercuratelestelling van de houder van een eenmanszaak kan de eenmanszaak alleen nog
voortbestaan indien de curator de leiding neemt. Bij personenvennootschappen zou dit in beginsel
het einde van de vennootschap betekenen. Deze wordt dan conform art. 7A:1683 sub 4 BW
ontbonden.
Bij een vennootschapsovereenkomst kan overigens wel anders worden bepaald, zodat de
personenvennootschap wordt voortgezet door de overige vennoot/vennoten en slechts t.a.v. die ene
vennoot wordt ontbonden.
Handlichting is een manier om als 16- of 17-jarige bepaalde bevoegdheden te krijgen van een
meerderjarige.
