Samenvatting
Jeugdcriminologie - Achtergronden van jeugdcriminaliteit
Ido Weijers
Voor het vak Jeugdcriminaliteit en Jeugdbescherming
Selene ter Hofstede
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 - Jeugdcriminaliteit: Wetenschap, media en politiek...........................................5
1.1 Paniek en urgentie.......................................................................................................5
1.2 Bronnen....................................................................................................................... 5
1.3 Pendelbewegingen in de criminologie..........................................................................6
1.4 Levensloop.................................................................................................................. 6
1.5 Geweld......................................................................................................................... 7
1.6 De relatie met het strafrecht.........................................................................................7
Hoofdstuk 2 - Een historisch perspectief op jeugdcriminaliteit................................................8
2.1 Negentiende eeuw.......................................................................................................8
2.2 De eerste helft van de twintigste eeuw.........................................................................9
2.3 Na 1945 (tot 2000).....................................................................................................10
2.4 Vanaf de jaren zeventig.............................................................................................11
Hoofdstuk 3 - Ontwikkeling in jeugdcriminaliteit in het begin van de eenentwintigste eeuw..13
3.1 Aantal jeugdigen in de periode 2000-2013 (pagina 45)..............................................13
3.2 Bronnen om criminaliteit te meten..............................................................................13
3.4 Zelfgerapporteerd daderschap...................................................................................13
3.5 Jeugdige verdachten..................................................................................................14
3.6 Strafrechtelijke daders...............................................................................................15
3.7 Tot slot....................................................................................................................... 15
Hoofdstuk 11 - De rol van het gezin in de ontwikkeling van antisociaal gedrag....................17
11.1 Gezin, kind en transactionele processen..................................................................17
11.2 Proximale gezinsfactoren.........................................................................................18
11.3 Distale gezinsfactoren..............................................................................................19
11.4 Contextuele factoren................................................................................................20
11.5 Globale factoren.......................................................................................................21
Hoofdstuk 12 - De rol van school bij jeugdcriminaliteit..........................................................22
12.1 De belangrijkste onderzoeksthema’s.......................................................................22
12.2 Verdieping 1: een onderzoek naar wangedrag en delinquentie onder middelbare
scholieren........................................................................................................................ 24
12.3 Verdieping 2: het complexe verband tussen schoolverzuim en jeugdcriminaliteit....26
Hoofdstuk 14 - Vriendschap en criminaliteit bij jongeren......................................................28
14.1 Het belang van netwerken voor individuen en individueel gedrag............................28
14.2 Theoretische achtergronden van het onderzoek naar vriendschappen en
jeugdcriminaliteit.............................................................................................................. 28
14.3 Empirisch onderzoek naar netwerken, vriendschappen en delinquent gedrag.........29
14.4 Toekomstig onderzoek.............................................................................................30
Hoofdstuk 5 - Wetenschappelijke perspectieven op jeugdcriminaliteit..................................31
5.1 Drie thema’s............................................................................................................... 31
5.2 Aanleg en zichtbare lichamelijke kenmerken.............................................................31
5.3 Sociale omgeving.......................................................................................................32
5.4 Gelegenheid en keuze...............................................................................................34
5.5 Opvoeding................................................................................................................. 35
5.6 Aanleg en onzichtbare lichamelijke kenmerken.........................................................37
5.7 Ontwikkeling - continuïteit en verandering..................................................................39
Hoofdstuk 15 De sociaaleconomische context van jeugdcriminaliteit...................................42
15.1 Historisch overzicht en actuele benaderingen..........................................................42
2
, 15.2 Empirisch onderzoek................................................................................................43
15.3 De maatschappelijke reactie op jeugdcriminaliteit....................................................45
Hoofdstuk 6 De adolescent...................................................................................................46
6.1 De jeugd in Nederland en België................................................................................46
6.2 Andere tijden, andere jeugd?.....................................................................................47
6.3 Puberteit.................................................................................................................... 47
6.4 Cognitieve en emotionele ontwikkeling......................................................................48
Hoofdstuk 7 - Adolescentie en delinquentie..........................................................................50
7.1 Actuele benaderingen................................................................................................50
7.2 Empirische bevindingen uit het buitenland.................................................................52
7.3 Empirische bevindingen in Nederland........................................................................53
Hoofdstuk 9 - Gedragsstoornissen en delinquent gedrag in de adolescentie.......................55
9.1 Epidemiologie, klinisch beeld en comorbiditeit...........................................................55
9.2 Etiologie, risicofactoren en pathogenese....................................................................56
Hoofdstuk 10 - Criminele meisjes.........................................................................................57
10.1 Incidentie van meisjescriminaliteit............................................................................57
10.2 Biologische factoren.................................................................................................58
10.3 Sociale factoren.......................................................................................................59
10.4 Psychologische factoren..........................................................................................59
10.5 Het biopsychosociale model.....................................................................................60
10.6 Seksespecifieke ontwikkelingspaden.......................................................................60
10.7 De toekomst van criminele meisjes..........................................................................61
Hoofdstuk 21 - Een screenshot van jeugdige daders van cybercrime in Nederland.............62
21.1 Hoe onderscheidt cybercriminaliteit zich van andere vormen van criminaliteit?.......62
21.2 Inzichten uit de literatuur..........................................................................................63
21.4 Zes stellingen........................................................................................................... 65
21.5 Tot slot: Risico’s van het digitale gedrag van jongeren............................................66
Hoofdstuk 8 - LVB en jeugdcriminaliteit................................................................................67
8.1 Over wie hebben we het?..........................................................................................67
8.2 Kenmerken van mensen met een LVB.......................................................................67
8.3 Omvang van de groep jongeren met een LVB...........................................................68
8.4 Omvang van de groep jongeren met een LVB en delinquent gedrag.........................68
8.5 Complexe samenhang tussen IQ en delinquent gedrag.............................................68
8.6 LVB en criminologische theorieën..............................................................................69
Hoofdstuk 24 - Jeugdcriminaliteit in Nederland tegenwoordig een Marokkanenprobleem?. .70
24.1 Culturele verklaringen van jeugdcriminaliteit............................................................70
24.2 Delinquent gedrag aanleren in groepen...................................................................70
24.3 Een theoretisch model van groepsdynamiek............................................................72
Hoofdstuk 25 - Oververtegenwoordiging van jongeren met een migratieachtergrond in de
strafrechtketen...................................................................................................................... 75
25.1 DMC in de Verenigde Staten....................................................................................75
25.2 Aanwijzingen voor DMC in Nederland......................................................................76
25.3 Methode................................................................................................................... 76
25.4 Resultaten................................................................................................................ 76
25.5 Conclusie................................................................................................................. 77
25.6 Verklaringen voor oververtegenwoordiging..............................................................77
25.7 Aanbevelingen......................................................................................................... 78
Hoofdstuk 18 - Jeugdgroepen - van rondhangen tot bendevorming.....................................79
3
, 18.1 Jeugdgroep in beeld.................................................................................................79
18.2 Jeugdgroepen getypeerd.........................................................................................80
18.3 Dynamiek van jeugdgroepen....................................................................................81
18.4 Drie scheidslijnen.....................................................................................................81
18.5 Jeugdbendes........................................................................................................... 82
18.6 Jeugdgroepen en geweld.........................................................................................83
18.7 Naar een aanpak op maat........................................................................................84
Hoofdstuk 19 - Jongeren en geweld.....................................................................................85
19.1 Theoretische achtergrond........................................................................................85
19.2 Methoden van onderzoek.........................................................................................86
19.3 Resultaten................................................................................................................ 86
19.4 Conclusie en discussie.............................................................................................88
Suggesties voor vervolgonderzoek..................................................................................88
Hoofdstuk 1 t/m 3, 5 t/m 12, 14, 15, 18, 19, 21, 24 & 25
4
, Hoofdstuk 1 - Jeugdcriminaliteit: Wetenschap, media en
politiek
1.1 Paniek en urgentie
Overal neemt jeugdcriminaliteit af, maar landen reageren nog steeds paniekerig. Nederland
en Engeland geeft prioriteit aan overlast en kleine criminaliteit. Bestrijding is het toverwoord.
In Duitsland en de Scandinavische landen is er meer stabiliteit.
De media voeren druk uit op politici om een standpunt of actie te ondernemen, terwijl er nog
geen duidelijke resultaten van interventies of eerder beleid is. Het publiek denkt dat
jeugdcriminaliteit ‘actueel’ is, terwijl het over de laatste jaren juist stabiel is (paradox).
Media en politiek
De media hebben verschillende biases in de berichtgeving over jeugdcriminaliteit:
- Hoeveelheid berichtgeving (jeugdcriminaliteit daalt sinds 2007, berichtgeving neemt
nauwelijks af, soms zelfs toe).
- Aandacht voor ‘high impact crimes’ (aandacht is er veel, maar is juist afgenomen).
- Associatie tussen Marokkaanse jeugd en straatterreur.
- Berichtgeving was in 2007 juist door politieke partijen, maar nu door het Ministerie
van Veiligheid en Justitie.
1.2 Bronnen
Bronnen: Cijfers van politie, gerechtelijke gegevens, zelfrapportages onder jongeren en
slachtofferenquêtes.
Politiecijfers
→ Media en politiek gebruiken vaak uitsluitend deze. Het zegt eigenlijk vrij weinig
over toenames. Dat ligt namelijk aan:
- Meldingsbereidheid van slachtoffers of getuigen
- Beleidsprioriteiten
- Dark number: een klein deel van de gerapporteerde delicten kunnen worden
opgehelderd.
- Straatcriminaliteit (zichtbaar), geweldscriminaliteit (zijn prioriteit) en daders met een
negatieve prognose (allochtonen) hebben meer kans om terecht te komen in
registratie.
- Veranderingen in de wetgeving
- (Demografie)
→ sociale constructie van (jeugdcriminaliteit.
Zelfrapportages
Handig, want:
- Goed beeld van meest voorkomende jeugddelicten
5
, - Zichtbaar maken van kenmerkende aspecten van ‘gezonde’
jeugddelinquentie (→ merendeel wordt samen met anderen gepleegd,
weinig drugs te pas).
- Licht werpen op bediscussieerde kwesties: verband tussen criminaliteit, etniciteit en
cultuur.
Beperkingen:
- Beperking aantal delicten waarvan je enquête kan afnemen.
- Sommige daders zijn moeilijker te bereiken
- Geen goed beeld van de ernst van delicten (grootste probleem). Minst betrouwbaar
bij geweldsdelicten.
Slachtofferenquêtes
Beperkingen:
- Geen uitsluitsel over de leeftijd van daders.
- Stijging en daling worden veroorzaakt door toe- of afname van meldingsbereidheid
van het publiek.
- Stijging en daling worden veroorzaakt door toe- of afname van de bereidheid bij de
politie om proces-verbaal op te maken. (Prestatieparadox; hoe beter de politie het
doet, des te meer criminaliteit er lijkt te zijn).
→ Probleem met alle methoden: achter elke criminaliteit gaan er diverse en
complexe gedragingen van jongeren schuil.
1.3 Pendelbewegingen in de criminologie
Pendelbeweging: er zijn meerdere paradigma’s (visies) in de criminologie, die
samen met elkaar gaan maar elkaar ook tegenspreken. Deze veranderen altijd →
Hangt samen met bredere maatschappelijke en politieke veranderingen
- Na de 2e wereld oorlog (sociologie en sociale psychologie)
- Jaren 60/70 (kritiek op hiervoor).
- VN/raad van europa (‘80) (interventies moeten opvoedend zijn).
- ‘90 (kritiek op werking politie en justitie, onvoldoende veiligheid).
1.4 Levensloop
Age-crime-curve: snelle toename van delinquent gedrag onder jongeren, maar een snelle
daling daarvan rond de 18 jaar of iets later.
Inzichten die komen met de opvatting dat jeugdcriminaliteit voorkomt bij jongeren van 12 tot
18 jaar:
- In de rijke, westerse wereld: jongeren zijn langer afhankelijk (door lange tijd naar
school), maar jongeren worden wel serieuzer genomen.
- Verhevigde onderzoeksinteresse voor adolescentie vanuit veel disciplines.
6
