Dit word-bestand bevat een samenvatting van hoofdstuk 4 Verzorgingsstaat van thema's maatschappijleer HAVO. Het bevat onder andere aantekeningen en stof van het boek die handig kunnen zijn voor je toets. De samenvatting is gebaseerd op Thema's Maatschappijleer havo/ -
***
§1 WAT IS EEN VERZORGIN...
SAMENVATTING THEMA’S
MAATSCHAPPIJLEER
HOOFDSTUK 5 VERZORGINSSTAAT
HAVO
§1 WAT IS EEN VERZORGINSSTAAT
Nederland is een verzorgingsstaat (voor 1962 welvaartsstaat) = de overheid bemoeit zich
actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners. Hierbij staat de
solidariteitsgedachte centraal: bereidheid om risico’s met elkaar te delen. Dit is van collectief
belang.
Welvaart = de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn = de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
De functies van de verzorgingsstaat:
- Verzekeren: het socialezekerheidsstelsel dat mensen verzekert van een inkomen
bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verzorgen: zorgverzekeraar voor hulp bij fysieke of psychische aandoeningen.
- Verheffen: goed onderwijs voor grotere kansen in de arbeidsmarkt. Hoog
opgeleide mensen zijn gunstig voor de overheid vanwege de hogere belasting en
premies.
- Verbinden: verbondenheid tussen de mensen is belangrijk vanwege het
socialezekerheidsstelsel en vanwege verkleining van de sociale
ongelijkheid.
Bij een verzorgingsstaat horen bepaalde rechten (sociale grondrechten) en plichten, de
overheid is verplicht te streven naar deze rechten en plichten.
Planeconomie (gelijkheid): communistisch/socialistisch. In de communistische
staatsopvatting neemt de staat de totale verzorging van zijn burgers op zich
(staatsverzorging) en verdeelt de staat alle productiemiddelen (grond, bedrijven,
kapitaal). Delen van het risico.
, Vrijemarkteconomie (vrijheid): individualistisch. Risico van het delen (als anderen
meer gebruik maken van collectieve voorzieningen betaal je meer dan je ervoor
terugkrijgt).
Een verzorgingsstaat ligt tussen vrijemarkteconomie en planeconomie.
Drie modellen zijn:
1) Scandinavisch model: flexicuritie. Flexibele arbeidsmarkt maar een sterke sociale
zekerheid (en dus hoge uitkeringen). Je kunt gemakkelijk je baan verliezen, maar je kunt
ook gemakkelijk een nieuwe baan vinden. Er is sprake van een hoge collectieve lastendruk.
2) Angelsaksisch model: liberale waarden. Goed
ondernemingsklimaat(flexibele arbeidsmarkt) en weinig sociale zekerheid (en
dus weinig belasting, weinig overheidsuitgaven).
3) Rijnlands of corporatistisch model: mengeling van 1) en 2). Vrije markt wordt
ingeperkt door de collectieve sector en door samenwerking tussen overheid
werkgeversorganisaties en vakbonden. Er is veel sociale zekerheid.
Nederland is een Rijnlands model, maar door de hoge kosten neigt Nederland steeds
meer naar een Angelsaksisch model.
§2 ONTSTAAN VERZORGINGSSTAAT
Nederland als nachtwakersstaat
In de eerste helft van de negentiende eeuw was de Nederlandse economie gebaseerd op
het principe van de vrije markt: er waren geen regels voor ondernemers, geen minimumloon
en je kon zomaar ontslagen worden. De overheid bemoeide zich niet met de economie. We
zeggen ook wel dat mensen toen leefden in een nachtwakersstaat, een staat waarin de
overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de rechtsorde. Hulpbehoevenden en
ouderen waren afhankelijk van liefdadigheid van rijke burgers en de Kerk. Zorg was een
gunst en geen recht.
Overgangsperiode
In de tweede helft van de negentiende eeuw gingen vakbonden zich inzetten voor hogere
lonen, kortere werkdagen, betere arbeidsomstandigheden en een verbod op kinderarbeid.
Bij politieke partijen groeide ook de overtuiging dat er iets veranderd moest worden:
- Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere rechtspositie van arbeiders.
- Christelijke partijen wilden samen met kerkelijke organisaties zwakkeren een betere
bescherming bieden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sabinevandenberg5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
