Primaire preventie = voorkomen van een gezondheidsprobleem of categorie van
aandoeningen
Wegnemen van oorzaken of risicofactoren voor aandoeningen
Alleen mogelijk als de oorzaken van het probleem voldoende bekend zijn en deze
oorzaken te beïnvloeden zijn
Medische vorm = vaccinatie
Voorbeelden primaire preventie:
Preventie hart- en vaatziekten door stoppen met roken maatregelen
Preventie van ongevallen door verkeersveiligheidsmaatregelen
Preventie van voedselvergiftiging door bevordering van hygiëne in de keuken
__________________________________________________________________________
Secundaire preventie = vroege opsporing
Mensen met een voorstadium of vroeg stadium van een aandoening te identificeren
zodat gerichte vroeg behandeling mogelijk is om erger te voorkomen
Alleen zinvol wanneer er een goede test of een vorm van zelfonderzoek is om een
aandoening in een vroeg stadium te kunnen opsporen
Voorbeelden secundaire preventie:
Screening op borstkanker in het bevolkingsonderzoek
Regelmatig onderzoeken van baby’s op consultatiebureau
__________________________________________________________________________
Tertiaire preventie = bij mensen met een ziekte of handicap
Begint na de diagnose
Zo goed mogelijk te leven met en het beheersen van de handicap of ziekte om een
verdergaande invalidering te voorkomen, om kwaliteit van leven te behouden of te
vergroten
Voorbeelden tertiaire preventie:
Bevorderen van therapietrouw
Hulp bij zelfmanagement van chronische ziekten
Bevordering van continuïteit van zorg
__________________________________________________________________________
Hoogrisicobenadering = eerst een risicogroep geïdentificeerd, op basis van:
, - Erfelijke eigenschappen
- Veel vóórkomen van risicogedrag
- Leeftijd
- Sociaal-economische status
Probleem is hoog, aantal gebruikers is laag
Voorbeelden hoogrisicobenadering:
Valpreventie voor ouderen
HIV preventie voor intraveneuze drugsgebruikers
__________________________________________________________________________
Populatiebenadering = hele bevolking wordt benaderd
Relatieve risico is laag, veel mensen met een hoog risico
Voorbeelden populatiebenadering:
SOA Aids Nederland
Voedingscentrum
__________________________________________________________________________
Universele preventie = totale bevolking of grote groepen daarbinnen
- Mensen die geen speciaal verhoogd risico hebben
- Bij alle mensen gezondheid te verbeteren en kans op ziekte te verminderen
Primaire preventie
Populatiebenadering
__________________________________________________________________________
Selectieve preventie = bevolkingsgroepen met een verhoogd risico
- Gezondheid van specifieke risicogroepen te verbeteren
Secundaire preventie
Hoogrisicobenadering
__________________________________________________________________________
Geïndiceerde preventie = individuen die nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar
wel beginnende klachten of symptomen hebben
- Het ontstaan van ziekte of verdere gezondheidsschade te voorkomen
Secundaire preventie
Hoogrisicobenadering
__________________________________________________________________________
Zorggerelateerde preventie = individuen met een ziekte
- Ziektelast te reduceren en complicaties of comorbiditeit te voorkomen
Tertiaire preventie
__________________________________________________________________________
Middelen om gezondheidsbevordering te bereiken:
- Voorlichting
, - Voorzieningen
- Regelgeving, controle en sancties
- Gedrag en omgeving
__________________________________________________________________________
Voorlichting = het motiveren tot, trainen in en helpen bij gezond gedrag
Vrijwillige gedragsverandering
Voorbeelden voorlichting:
- Preventie ongewenste zwangerschap
- Veiligheidsprogramma’s in bedrijven
- Voorlichting gezond eten en meer bewegen
- Informatiebrieven bevolkingsonderzoek naar borstkanker
__________________________________________________________________________
Voorzieningen:
Gezond gedrag makkelijker proberen te maken
Voorbeelden voorzieningen:
- Waterzuivering
- Fitnessprogramma’s op werkplek
- Beschikbaarheid van gezonde keuzes in bedrijfsrestaurants
__________________________________________________________________________
Regelgeving, controles en sancties:
Gezond gedrag af te dwingen
Voorbeelden regelgeving, controles en sancties:
- Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA)
- Arbeidsomstandighedenwetgeving
- Verplichting van veiligheidsgordels
- Rookverbod openbare ruimten
__________________________________________________________________________
Gedrag en omgeving
Determinant voor ongezond gedrag
Voorbeelden gedrag en omgeving:
- Gezondheidsvoorlichting over alcohol in het verkeer
__________________________________________________________________________
Vijf niveaus doelgroepen onderscheiden:
1. Individueel niveau
Personen die risico lopen of risicogedrag vertonen
2. Interpersoonlijk of groepsniveau
Ouders, vrienden, leerkrachten, hulpverleners
3. Organisatieniveau
Directeuren van scholen, managers in bedrijven
4. Lokaal niveau
Opinieleiders in dorpen, redacteuren lokale kranten
5. Samenlevingsniveau
Landelijke politici, besturen van vakbonden, werkgeversorganisaties
__________________________________________________________________________
GVO = gezondheidsvoorlichting en –opvoeding GVO/Preventie
, Gezondheidsvoorlichting wordt beoefend door volgende beroepsgroepen:
- Diëtisten
- Artsen
- Fysiotherapeuten
- Gezondheidspsychologen
- Leerkrachten
- Jongerenwerkers
GB’er = gezondheidsbevorderaar = functionarissen voor wie gezondheidsvoorlichting een
hoofdtaak is GGD, Verslavingszorg, Thuiszorgorganisaties
__________________________________________________________________________
Model voor Planmatige Gezondheidsvoorlichting en Gedragsverandering:
= uitkomsten terug te voeren naar oorzaken en oplossingen
Analyse van gezondheidsproblemen
Analyse van gedrag
Analyse van determinanten van gedrag
Interventieontwikkeling
Interventie-implementatie en disseminatie
Evaluatie
1. Analyse van gezondheidsproblemen
Sterfte
Prevalentie
Incidentie
Ernst van ziekten
Kwaliteit van leven (QALY)
2. Analyse van gedrag
= het belang van gedrag voor gezondheidsproblemen worden geanalyseerd
3. Analyse van determinanten van gedrag
Persoonlijke determinanten
o Kennis
o Risicoperceptie
o Attitude
o Eigen-effectiviteitsverwachtingen
Omgevingsdeterminanten
o Beschikbaarheid en bereikbaarheid van gezonde keuzes
o Sociale steun of druk
o Onvoorziene barrières
4. Interventieontwikkeling
= om determinanten van gedrag en het gedrag zelf te veranderen
Intervention Mapping-protocol
5. Interventie-implementatie en disseminatie
- Implementatie = uitvoering zoals bedoeld
- Disseminatie = planmatige verspreiding of invoering
Verbindingsgroep (linkage group) = een groep waarin zowel de
programmaontwikkelaars als degenen die het programma gaan uitvoeren
vertegenwoordigd zijn
Een manier om adequaat te anticiperen op implementatieproblemen
6. Evaluatie
Effectevaluatie = of de interventie de gewenste resultaten heeft
Procesevaluatie = of de interventie is uitgevoerd zoals gepland
Valkuilen gezondheidsvoorlichting:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Linckens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
