Alle werkcolleges strafrechtelijke aansprakelijkheid
Inhoud
Aantekeningen strafrechtelijke aansprakelijkheid legaliteit en rechtsmacht ........................................2
Aantekeningen werkcollege causaliteit en wederrechtelijkheid......................................................... 16
Aantekeningen uitwerking werkcollege 3 opzet ................................................................................ 31
Uitwerking werkcollege week 4 schuld.............................................................................................. 47
Uitwerking strafrechtelijke aansprakelijkheid week 5 strafuitsluitingsgronden .................................. 61
Uitwerking werkcollege 6 strafrechtelijke aansprakelijkheid poging en voorbereiding....................... 77
Uitwerking werkcollege 7 daderschap en feitelijk leiddinggeven ....................................................... 90
Uitwerking werkcollege 8 Strafrechtelijke aansprakelijkheid deelneming ........................................ 105
Uitwerking werkcollege week 9 Strafrechtelijke aansprakelijkheid ne bis in idem en samenloop ..... 118
1
,Aantekeningen strafrechtelijke aansprakelijkheid legaliteit en
rechtsmacht
Huishoudelijke mededelingen
• Zet uw camera uit en uw microfoon op mute: dus niet op de ‘alleen luisteren-optie’
(hoofdtelefoon).
• E-mail: S.G.A.M.Adams@tilburguniversity.edu
• Inhoudelijke vraag: zet vraagteken in chat. Indien u de beurt krijgt zet u uw camera aan en
unmute uw microfoon.
• Technische vraag: stel uw vraag in de chat
• Geen geluid: ga uit de conferencesessie en kom opnieuw binnen (niet op de ‘alleen
luisteren-optie’ (hoofdtelefoon).
• Houd uw wettenbundel bij de hand!
De werkcolleges gaan allemaal online plaatsvinden. Van te voren een assignment gemaakt
en netjes de opdrachten gemaakt. Het zijn 771 studenten en ongeveer 600 mensen hebben
de opdracht gemaakt. Niet iedereen heeft een peer review gekregen, dus dit college is
bedoelt ook voor feedback vanuit mij. Je moet aan mij laten zien en horen dat je er over na
heb gedacht. Ook via de e-mail, je moet laten zien dat je er over na hebt gedacht. Een
kwartier extra is echt wel nodig, dus hebben we dat uitgebreid en moet dat geen probleem
leiden met andere colleges. Laat me dat dan weten via de e-mail. Dan moeten we kijken of
schuiven mogelijk is, want is niet de bedoeling dat je gaat wisselen.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid 1 e tutorial
Vaste opbouw wekelijkse tutorials (conferences)
1: vragen n.a.v. hoorcolleges-opname
2: toelichting tutorial-slides
3: plenaire bespreking wekelijks assignment
4: poll (kennisvraag)
Het wordt aangeraden om de literatuur te lezen en dat staat in de syllabus wat je moet lezen.
Lees het boek door, in de syllabus staan de jurisprudentie vermeld. Tentaminering het ziet er
naar uit dat het een take home tentamen gaat worden. De casusvragen die voorbij komen is
in de werkcollege een goede reflectie van hoe het er op het tentamen uit gaat zien. Blijft de
assignment doen. Je gaat het tentamen anders niet halen als je de casus niet haalt anders
met dat tentamen. Dat is dus vooralsnog de tentaminering als het er nu naar uitziet. De
casus vragen zijn een voorbeeld van hoe het er uit gaat zien.
Wat kun je doen als je geen peer review hebt gehad? Dan neem je het woord bij de
opdracht, en de casus voorlegt, dan krijg je feedback van mij. Het is niet de bedoeling dat ik
inhoudelijke vragen ga behandelen via de chat , maar stuur een vraagteken in de chat.
Zullen we beginnen met het inhoudelijke college. Zijn er al vragen over het inhoudelijke
college? Nee. Op de eerste sheet. We hebben bij dit vak een vaste opstelling hoe we het
college gaan behandelen. Zie 1 t/m 4 in sheet.
2
, Deel 0: opfrissing strafrecht
Strafrechtelijke aansprakelijkheid
1. menselijke gedraging
2. passend minnen de grenzen van een wettelijke d.o.
3. wederrechtelijkheid
4. verwijtbaarheid
1 en 2: bijzondere voorwaarden voor strafbaarheid
3 en 4: algemene voorwaarden voor strafbaarheid
We gaan beginnen met het allereerste en dat heeft de professor Kooijmans heeft dit al
behandeld in zijn hoorcollege. Het gaat hierbij om de vraag wanneer iemand strafbaar
aansprakelijk is. Dat is wanneer er sprake is van een menselijke gedraging, past binnen de
grenzen van een wettelijke d.o. wederrechtelijkheid is aan iemand schuld en verwijtbaarheid
is. Je ziet onder de slides onder 1 en 2 niet goed staat aangegeven. Onder 1 en 2
betreffende het de bijzondere voorwaarden (heb ik aangepast) en onder 3 en 4 gaat het over
de algemene voorwaarden. Waarom zijn 1 en 2 bijzonder? Het gaat om de bestanddelen van
de delictsomschrijving en 3 en 4 betreft doorgaans de elementen. Het kan ook zijn dat dat de
bestanddelen zijn, maar dat heeft u al voorbij zien komen. Pak je wettenbundel erbij en art.
287 Sr er bij wil pakken en dat is uiteraard doodslag. Wie kan laten weten wat de
bestanddelen zijn van dat delict. Je kunt in de chat een vraagteken zetten als je het woord
wil hebben.
Student: bestanddelen zijn opzettelijk, het andere van een leven beroven.
Leraar: zijn ze dat allemaal, want kan bijvoorbeeld, zou een paard ook iemand kunnen
vermoorden.
Student: Hij die een andere opzettelijk van het leven beroofd.
Leraar: Ja, klopt dat zijn de bestanddelen van art. 287 Sr ongeveer. Wat verder van belang is
dat als je naar die bepaling kijken, valt het jullie op dat er een bepaalde gedraging strafbaar
is gesteld. Wordt daar eigenlijk gevraagd hoe iemand van het leven wordt beroofd of dat
ergens anders op ziet. Dus de vraag was: Wordt er in art. 287 Sr een bepaalde gedraging
strafbaar gesteld?
Student: Het gaat niet om de gedraging waarom het gevolg van het leven beroven, maar
omdat die overleden is.
Leraar: hoe noem je zo’n delict? Het gaat om een materieel omschreven delict. Het gaat om
een bepaald gevolg. Als je art. 310 Sr erbij nemen, kan iemand vertellen wat daar de
bestanddelen van zijn en de verschillen opnoemen met doodslag over verschillen?
Student: ik dacht bij art. 310 Sr de gedraging centraal staat. Je zegt het wegnemen van een
goed die tot iemand anders toe behoorde wordt. Ik zou zeggen dat dat een voorbeeld
omschreven delict is.
Leraar: dat klopt helemaal. Waar ik naartoe wil is dat natuurlijk voor het strafprocesrecht in
het algemeen belangrijk is dat er een verschil wordt gemaakt in bestanddelen en elementen.
Ik denk dat het ook eerder bij jullie in de opleiding voorbij is gekomen. Het is belangrijk dat
jullie dit bij de strafrechtelijke aansprakelijkheid in je achterhoofd houden. Op het moment dat
we gaan kijken naar bestanddelen, bestanddelen dienen bewezen te worden over het
algemeen en daarnaast hebben we de elementen die verondersteld worden op het moment
dat een delictsomschrijving wordt vervuld. Het is van belang voor de uitspraak en voor de
hoofdvragen van art. 348 en art. 350 Sv.
3
,Het is belangrijk dat je die hoofdvragen in je achterhoofd houdt op het moment dat je die
vraag gaat beantwoorden. Als er wordt gevraagd naar een strafuitsluitingsgrond en wat er
voor uitspraak dan volgt, dan maakt het uit of er sprake is van een bestanddeel dat is
opgenomen in de delictsomschrijving.
Leraar: zou iemand mij kunnen vertellen bijvoorbeeld in het geval van diefstal zou gebeuren
op het moment dat een beroep wordt gedaan op een strafuitsluitingsgrond en in dit geval
laten we zeggen noodweer is. Ik herhaal het even. Het maakt uit dat bepaalde
delictsomschrijvingen bestanddelen zijn opgenomen in de delictsomschrijving, dat heeft
uiteindelijk invloed op de antwoorden op de vragen van art. 348 Sv en met name specifiek
art. 350 Sv. In het geval van diefstal wat zouden de einduitspraken van de rechter zijn als het
beroep op noodweer wordt gehonoreerd?
Student: Als een beroep wordt gehonoreerd bij diefstal, dan kan het feit niet bewezen
worden, omdat wederrechtelijkheid bestanddeel is in dit feit, dan komt er vrij spraken. De
vraag zou dan stranden bij de eerste materiële vraag.
Leraar: Wat zijn de vier vragen van art. 350 Sv? Zou je die kunnen opnoemen voor de rest?
Student: eerst de bewijsvraag, dan de kwalificatie vraag, dan of de verdachte schuldig is, en
uiteindelijk de straf.
Leraar: Het is belangrijk dat iedereen die vragen goed in zijn achterhoofd heeft. Is dat voor
iedereen duidelijk? Dat is echt de basis die er in moet zitten, moet je er even fatsoenlijk voor
te gaan zitten. Je hebt de basis nodig voor dit vak, ongeacht of je van de pre master afkomt
of niet.
Deel 1
Vragen naar aanleiding van het hoorcollege?
Week 1, strafrechtelijke aansprakelijkheid
Zijn er vragen naar aanleiding van het hoorcollege. Dat kan vanalles zijn, als er vragen zijn
dan hoor ik dat graag. Mocht je gedurende het werkcollege nog wat te binnnen schieten,
mag je vragen stellen.
Deel 2
Toelichting tutorial slides
Overgangsrecht (art. 1 lid 2 Sr)
Rechtsmacht (art. 2 t/m 8 Sr)
Waar we het vandaag over gaan hebben is het overgangsrecht, rechtsmacht en uiteindelijk
zal het college nadruk leggen op de rechtsmacht maar het college zal het nadruk leggen op
het overgangsrecht en het hele specifieke gedeelte daarvan. Ik zal niet al te lang stil blijven
staan bij voorbeelden van rechtsmacht, ik zal verwijzen naar het hoorcollege. En vooral naar
het actieve personaliteitsgedeelte.
4
, Overgangsrecht (art. 1 lid 2 Sr)
Art. 1 lid 1 Sr hoofdregel
- Verbod op terugwerkende kracht van strafbepalingen (rechtszekerheid)
Art. 1 lid 2 Sr uitzondering
- Nieuwe gewijzigde strafbepaling mag terugwerken indien en voor zover deze gunstiger is
voor de verdachte dan de oude strafbepaling
Twee denkbeeldige situaties (met verschil in benadering)
Situatie 1: veranderingen in delictsomschrijving (d.o.) resp. vervallen gehele strafbaarstelling
Situatie 2: enkel veranderingen in sanctionering
Professor Kooijmans is ook ingegaan op art. 1 lid 1 Sr en daar is het strafrechtelijke
legaliteitsbeginsel opgenomen. Eigenlijk ook meer specifiek het verbod op terugwerkende
kracht van strafbepaling ofwel het Nulla una sinea beginsel. Meer specifiek is eigenlijk
belangrijkste, professor heeft een aantal gezichtspunten benoemd, waaronder de
rechtszekerheid. Het is van belang om in je achterhoofd te houden dat rechtszekerheid
gedeelte het verbod van terugwerkende kracht ziet vanuit het perspectief van de verdachte.
Het dient ter rechtszekerheid van diegene die achter het hekje zitten. Op het verbod van
terugwerkende kracht geldt een uitzondering op. Die uitzonering luidt eigenlijk als volgt, dat
een nieuwe gewijzigde strafbepaling mag terugwerken indien en voor zover deze gunstiger is
voor de verdachte dan de oude strafbepaling. Anders gezegd: een nieuwe gewijzigde
strafbepaling die mag terugwerken in dien en voor zover gunstiger is voor de verdachte. Hoe
noemen we dat? Ook wel het lex mitior beginsel. De harde kern richt zich op basis van de
harde kern van dat beginsel in twee situaties. Die kan zich tot de strafbepaling richten en op
de sanctienormen. Dat zijn eigenlijk de twee situaties die daar onder in geschreven zijn.
Zoals jullie ook duidelijk kunnen zien in art. 1 lid 1 Sr dat het zelf gaat om een verandering in
wetgeving na tijdstip op het feit begaan is, worden voor de verdachte een gunstigere
bepalingen toegepast. Er zijn eigenlijk twee hoofdpunten uit dit destileren. Het gaat om
veranderingen in wetgeving, dus verandering en wetgeving. We gaan naar de eerste situatie
kijken.
Situatie 1
Is sprake van (2) verandering van (1) wetgeving
1. Is er wetgeving? (materiële uitleg)
- ook wetgeving uit andere rechtsgebieden
2. Is er een verandering? (beperkte uitleg)
- Is sprake van een gewijzigd inzicht van de wetgever omtrent de strafwaardigheid van de
onderwerpelijke gedraging? (zie HC)
Indien ja, dan vaststellen of toepassing van de nieuwe wet (3) gunstiger is voor de
verdachte
3. Is de verandering van wetgeving gunstiger voor de verdachte?
Zo ja: nieuwe wet is van toepassing (dus terugwerkende kracht)
Belangrijk is om op te merken, u ziet hier een drie tal stappen voor u staan, dit is een
dwingende volgorde. Je ziet wel eens gebeuren dat studenten meteen naar stap 3 gaan
kijken over de bepaling gunstiger is, dat is natuurlijk heel verleidelijk. Vooral in et geval dat
het duidelijk is dat een bepaald strafmaximum verlaagd wordt, maar je moet eerst kijken of er
überhaupt sprake is van wetgeving en is er sprake van verandering. En dan kom je eigenlijk
pas op de vraag of de wetgeving daadwerkelijk gunstiger is. We gaan eerst beginnen bij
situatie één, wat er nu eigenlijk onder wetgeving verstaan moet worden.
5
