Communicatiekaart van Nederland – Piet Bakker
Hoofdstuk 1, 2, 12 + reader
H1: Kranten
Eerste kranten uit 17de eeuw
- Bevatten vooral buitenlands nieuws
- Waren duur, dagbladzegel (papierbelasting)
- Er was geen massaal publiek dat kon lezen
1869: afschaffing dagbladzegel, invoering van de rotatiepers, alfabetisering en een groeiend politiek
bewustzijn
2de helft 19de eeuw: ontwikkelingen gingen sneller. Kranten werden dagelijks en er kwamen nieuwe
kranten
Begin 20ste eeuwverzuilde pers: elke krant had eigen spreekbuis
- Algemene krant: Telegraaf
- Katholiek: de Tijd, Volkskrant
- Socialistisch: Het Volk
- Protestants: de Standaard
- Communistisch: de Tribune
De eerste grote sanering vond plaats tijdens WOII
Na de oorlog werd de pers ‘gezuiverd’: sommige kranten werden verboden, andere werden weer
toegestaan. Ook was er na de oorlog herzuiling
Vanaf ’60: Ontzuiling en persconcentratie (mede door de tv)
Vanaf ’90: teruglopende oplages door ontlezing en concurrentie, teruglopende
advertentieopbrengsten door de economie en concurrentie met andere media
Laatste jaren:
- Teruglopen oplages: fuseren en saneren van kranten om toch publiek te bereiken
- Nieuwe producten en diensten
- Toename buitenlands eigendom NL’se kranten
Dagbladen:
Er zijn 8 landelijke dagbladen, de Telegraaf is de grootste en het Nederlands dagblad de kleinste (qua
oplages)
Telegraaf en het AD zijn populaire dagbladen
NRC, Volkskrant en trouw zijn kwaliteitsbladen. (het verschil tussen pop. En kwal. Zit hem vooral in
lezers)
Het reformatorisch en NL’s dagblad zijn protestants-chr. Bladen en worden vooral gelezen in de kop
van Overijssel, Z-hollandse eilanden en voor een deel in Zeeland
NRC-Next komt sinds 2006 op alle werkagen
Lezers van betaalde kranten: 50+ is oververtegenwoordigd, 35- ondervertegenwoordigd.
Gratis dagbladen hebben meer jong publiek
In nedeland is de losse verkoop minder belangrijk dan in andere landen (NRC-Nest 10% in losse
verkoop)
Kranten met ongeveer de hele oplage in de losse verkoop zijn sensatiekranten
‘Het vrije volk’ was in de ’50 de grootste krant van NL (van de PvdA). Deze is gefuseerd met het
R’dams nieuwsblad tot het R’dams dagblad. In 2005 werd dit het AD.
Regionale dagbladen: 18 regionale kranten
Kopbladen: edities van kranten die in een gedeelte van het verspreidingsgebied onder een eigen
naam verschijnen met een eigen regionale redactie en advertentiepagina’s
Voor regionale dagbladen zijn abbonnees belangrijker dan voor landelijke dagbladen (land. 94% vd
oplage naar abbonees, reg. Nog meer)
Ruim 90% vd landelijke kranten zijn ochtendkranten, van de dagbladen zijn dit 87%
, Limburg heeft de grootste regionale oplage (81%), N-Brabant staat op 2 met 72% in Flevoland en
Utrecht is dit maar 18% en 4% (waarsch. Doordat landelijke dagbladen zich vooral richten op de
Randstad).
Gespecialiseerde dagbladen: 4 dagbladen
- FD komt 6x per week de rest van de gespecialiseerde bladen 5x
- NL’se Staatscourant: over wet- en regelgeving met doelgroep ambtenaren op nat, reg, en
gemeentelijk niveau (oplage is sterk gedaald)
- Cobouw: over de bouwwereld
Allianz en ABN Amro zijn de eigenaren van SDU.
Gratis dagbladen: 4 gratis bladen
- Metro (1999, Zweedse Uitgever ‘Modern Times Group’)
- Spits (1999, van de Telegraaf)
- De Pers (2007, Marcel en Boekhoorn)
- DAG (2007, PGM en KPN)
De totale oplages van alle gratis kranten is 40 miljoen, meeste hebben kort nieuws (Pers is
uitzondering)
Dekkingspercentage: hoeveel exemplaren zijn er per 100 huishoudens?
Mensen delen steeds vaker kranten met elkaar:
- Oplage daalt sneller dan het aantal lezers
- Door de jaren heen blijft het aantal huishoudens stijgen, uitgevers kunnen dit niet
bijbenendekkingspercentage daalt
De dagbladmarkt wordt dus kleiner
Nieuwsbladen: komen 1-5x per week in een beperkt gebied op basis van abbo.
- Katholiek nieuwsblad verschijnt in heel NL en Vlaardingen
- Nieuwsbladen hebben hoge dekkingspercentages
- Oplages lopen echter terug vanwege concurrentie met huis-aan-huis – en dagbladen
Huis-aan-huisbladen: 1x per week
- Sinds 2de helft vd ’60, zijn aantrekkelijk voor de lezer en dus voor de adverteerder
Wegener, Telegraaf, PCM en NDC Mediagroup hebben grootste deel vd oplages voor rekening (gez.
50%)
Persconcentratie:
- Redactionele concentratie: samengaan van redacties van dagbladen (aantal betaalde
dagbladen met een eigen hoofdredactie)
- Aanbiedersconcentratie: samengaan van uitgevers (aantal zelfstandige uitgevers)
- Publieksconcentratie: publiek is steeds schever verdeeld
Pluriformiteit: meningen en stromingen aan bod (persconcentratie wekt angst op dat we minder
pluriformiteit krijgen)
Intern pluriform: kranten bieden meer ruimte voor opinie en opvattingen
Door de ontzuiling en persconcentratie wordt de externe pluriformiteit kleiner en de interne
pluriformiteit groter
Uitgevers en hun kranten:
- PCM:
o Vroeger: NRC-H.blad, AD, Rijn en Gouwe, R’dams dagblad, Dordtenaar
o Nu: NRC-H.blad, NRC-Next, volkskrant, AD, Trouw
- Mecom (is Brits): bezit de Limburgse kranten
- Telegraaf: Noord-Holland bladen
- Wegener: Zeeland, N-Brabant, Gelderland en Overijssel
- Er zijn 5 zelfstandige kranten:
o Parool, Reform. Dagblad, Barneveldse krant en op advertentiebasis: Ned. Dagblad en
Friesch dagblad
