Moraliteit
Moraliteit is dat aspect van het menselijk denken, voelen en handelen dat betrekking heeft
op het onderscheid tussen goed en kwaad. Deze drie aspecten (cognitie, emotie en gedrag)
moeten goed worden onderscheiden. De drie aspecten zijn met elkaar van belang. Met
name de morele cognitie en emotie zijn van belang om moreel te handelen. Delinquentie is
een vorm van moreel relevant gedrag.
Ethiek
Ethiek is de codificatie van wat als morele actie geldt; een codificatie in termen van
universele wetten. Verwijst naar regels, codes en normen. Alle vormen van ethiek (e.g.
medische ethiek) hebben een inkadering van het moraal. Het kan zo zijn dat iemand ethische
regels overschrijdt, vanuit zijn morele perspectief. Moraliteit vs ethiek is dynamisch; de
moraliteit beïnvloedt de ethiek.
Morele Ontwikkeling
Schuld en schaamte
Schuld en schaamte kunnen verschillende consequenties hebben voor het gedrag van
mensen
- Schuld de overtreding van de waarde van de persoon zelf. Dit is heel erg gericht op
het gedrag zelf. Als je je schuldig voelt, ben je geneigd om je beter te gaan gedragen.
- Schaamte de overtreding van sociale en culturele waarden. Dit is meer gericht op de
persoon zelf. Dit kan ook de person zelf beschadigen. Schaamte hoeft niet per se te
leiden tot positief gedrag. Het kan zelfs zo zijn dat schaamte leidt tot agressief en anti-
sociaal gedrag, omdat de persoon de schaamte niet onder controle kan houden. De
relatie van schaamte met delinquent gedrag is dan ook niet geheel duidelijk.
Empathie
- Cognitieve Empathie Het begrijpen en herkennen van emoties in anderen. Deze
empathie (het verplaatsen in anderen) komt later tot ontwikkeling dan affectieve
empathie. Cognitieve empathie geeft kleur aan wat je ervaart met morele emoties.
- Affectieve empathie Het kunnen delen van emoties van anderen/ medeleven tonen.
Deze empathie is al heel snel aanwezig bij mensen (vanaf ±1 jaar).
, Kohlberg’s stadia van moreel redeneren
De meest onderzochte theorie met betrekking tot morele ontwikkeling is die van Kohlberg.
Hij had een ontwikkelingslogica, die gebaseerd was op filosofen zoals Kant en Rohls. Twee
hele belangrijke criteria in zijn theorie zijn:
1. Universaliseerbaarheid in welke mate zou de handeling voor iedereen kunnen
gelden? Zou iedereen ermee instemmen?
2. Prescriptief In welke mate zou je de handeling aan iedereen voorschrijven?
Op basis van deze twee criteria ging hij een stadiumtheorie voorstellen. Hier zaten drie
niveaus in van morele ontwikkeling:
- Bij het allerlaagste niveau (pre-conventionele niveau) is zowel de universaliseerbaarheid
als het prescriptieve erg laag. Stadium 1 is een oriëntatie op gehoorzaamheid (als wat de
autoriteit zegt is goed) en straf (als je iets goed doet krijg je dit niet). Stadium 2 is het
instrumentele stadium (alles is goed wat je voordeel brengt). Met de leeftijd stijgt dat
niveau.
- Het middelste morele niveau (conventionele niveau) is het niveau waarin we afspraken
met elkaar maken. Hier is stadium 3 te zien: het perspectief van de ander wordt
meegewogen. Dit is het prosociale empathische stadium. De meeste adolescenten zitten
in dit derde stadium. Sommigen zitten in stadium 4. In principe zijn
jongeren/adolescenten zeer goed in staat om moreel na te denken en ‘volwassen’ te zijn.
- Het hoogste morele niveau (post-conventionele niveau) gaat voorbij aan de afspraken
die we met elkaar maken. Daar is de universaliseerbaarheid maximaal en kunnen we het
beste iets aan iemand anders voorschrijven (presciptief). Dit is stadium 5 en 6 van zijn
theorie.
Hij zei dat de theorie zou kloppen als iedereen stadia 1 t/m 6 over de leeftijd zou doorlopen
(ontwikkelingsdynamica). Kohlberg toetste dat aan de hand van dilemma’s (e.g. het Heinz
dilemma).
Martin Luther King
“Wetten moeten gebaseerd zijn op rechtvaardigheid, en iemand die gelooft in
rechtvaardigheid mag nooit gehoorzamen aan wetten die onrechtvaardig zijn” typisch
denken in termen van universele principes (stadium 6 denken).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dominiquekl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.