Samenvatting van het boek ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen van Jakop Rigter en Malou van Hintum van de hoofdstukken 1, 2, 3, 7, 8 , 10, 11, 12, 13, 14, 15 en 16. Dit is een onderdeel dat geleerd moet worden voor voor de kennistoets pedagogisch klimaat (HAN Pedagogiek, leerja...
Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen –
Jakop Rigter en Malou van Hintum
Hoofdstuk 1 Introductie
1.1 Ontwikkelingspsychopathologie
- Ontwikkelingspsychopathologie = de wetenschappelijke discipline die onderzoekt
hoe psychische stoornissen ontstaan en zich ontwikkelen. Inzichten uit verschillende
wetenschappelijke disciplines en theorieën worden gecombineerd en geïntegreerd
(integratieve benadering).
- Psychiatrie = een medische discipline die zich bezighoudt met onderzoek, diagnose
en behandeling van psychische stoornissen.
Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan en het beloop van psychische
stoornissen. Daarom gebruikt de ontwikkelingspsychopathologie de inzichten van
verschillende disciplines:
- De ontwikkelingspsychologie (de normale ontwikkeling).
- De klinische psychologie (de afwijkende ontwikkeling).
- De pedagogie (de opvoeding).
- De kinderpsychiatrie (psychiatrische ziekten).
- De biologie (erfelijkheid en lichamelijk rijping).
- De sociologie (maatschappelijke processen).
- De antropologie (culturele normen en waarden).
- De epidemiologie (het voorkomen van ziekten en stoornissen onder de bevolking).
Hoofdstuk 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie
2.1 Inleiding
In de ontwikkelingspsychopathologie worden classificatiesystemen gebruikt om gedragingen
van kinderen te beschrijven, van elkaar te onderscheiden en in te delen in verschillende
categorieën.
Epidemiologisch onderzoekt kijkt naar de vraag hoeveel kinderen een stoornis hebben.
Epidemiologisch onderzoek is kijken naar het voorkomen en de verspreiding van psychische
en lichamelijke ziekte onder de bevolking. Epidemiologische onderzoekers proberen ook een
samenhang te vinden tussen het voorkomen van een stoornis en specifieke factoren.
2.2 Classificatie
2.2.1 Definitie van classificatie
- Classificatie = een persoon (of een voorwerp of situatie) herkennen, er een naam aan
geven en indelen in een categorie.
,Ontwikkelingspsychopathologie heeft als doel afwijkend of ‘vreemd’ gedrag goed in kaart te
brengen: psychische stoornissen worden herkend, van elkaar onderscheiden en ingedeeld.
Een classificatiesysteem kan dan helpen om niet alleen onderscheid te maken tussen
verschijnselen, maar ook overeenkomsten te signaleren en om oude en nieuwe
verschijnselen in te delen.
2.2.2 De DSM-5: een classificatiesysteem, geen diagnostisch handboek
De DSM is de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Het is een handboek
met een classificatiesysteem voor psychische stoornissen, die kan helpen bij het stellen van
diagnoses. Het boek is dus zelf geen diagnostisch handboek.
- Geschiedenis van de DSM
Psychiater Emil Kraepelin wordt gezien als de grondlegger. Hij maakte een indeling van
psychische stoornissen die vooral lichamelijk waren georiënteerd en die waren gebaseerd op
psychiatrische patiënten met ernstige stoornissen. Als reactie hierop kwam de DSM-1. Hierin
werd vooral gericht op psychoanalytische theorieën. Toen later de DSM-2 kwam werd er
meer uitgegaan van waarneembare kenmerken van gedrag. Hierdoor gingen alle
hulpverleners dezelfde criteria gebruiken om stoornissen te categoriseren. Dit vergrootte de
onderlinge betrouwbaarheid van hun diagnoses.
Als laatste kwam de DSM-5. Deze is gebaseerd op afspraken die specialisten maken voor elke
groep stoornissen.
- Uitgangspunten van de DSM
Om te kunnen bepalen of iemand een bepaalde psychische stoornis heeft, is het nodig om af
te spreken welke symptomen die stoornis kenmerken. Symptomen beschrijven de stoornis:
ze verklaren dit niet. Daarnaast beschrijft de DSM welk aantal symptomen in welke mate en
gedurende welke termijn aanwezig moeten zijn wil er sprake kunnen zijn van een stoornis.
Daarnaast is er een mogelijkheid om de specificeren of een stoornis licht, matig of ernstig is.
Hoe meer en hoe ernstiger de symptomen, hoe ernstiger de stoornis.
- Groepen stoornissen in de DSM- 5
De stoornissen die in de DSM-5 staan zijn bedoeld voor kinderen en volwassenen. Dit komt,
omdat het uitgangspunt van de ontwikkelingspyschopathologie is dat de stoornissen vaak
levenslang zijn.
- Comorbiditeit: meer stoornissen tegelijkertijd
Als mensen meer dan één stoornis tegelijk hebben, wordt dit comorbiditeit genoemd.
Comorbiditeit kan een aantal oorzaken hebben:
Kinderen zijn nog in ontwikkeling waardoor zij gelijktijdig verschillende kenmerken
van stoornissen kunnen hebben.
Ongezonde gewoonten van jongeren gaan vaak samen met externaliserende of
internaliserende stoornissen.
Wetenschappers maken steeds verfijndere classificatiesystemen: ze delen gedrag
steeds verder in op specifieke onderdelen, waaraan ze een begrip koppelen. Op die
manier kunnen stoornissen gaan ‘stapelen’.
, - Kanttekeningen bij opzet van het DSM-systeem
Er zijn 2 kritiekpunten op de DSM:
Houdt onvoldoende rekening met de ontwikkelingscontext waarin een stoornis is
ontstaan. De kenmerken van een psychische stoornis kunnen veranderen als een kind
ouder wordt, en ze kunnen ook anders zijn voor jongens en meisjes.
Houdt te weinig rekening met de culturele context. Culturele normen en opvattingen
hebben invloed op de definitie en het voorkomen van psychische stoornissen.
2.2.3 Een dimensionale benadering van classificatie
De DSM-5 bevat zowel categoriale als dimensionale indelingen:
- Categoriale indeling = men gaat uit van wel of niet: symptomen zijn wel of niet
voldoende aanwezig.
- Dimensionale indeling = het gaat om de mate van ernst: die is afhankelijk van de
ernst van de symptomen en de hoeveelheid symptomen. Via vragenlijsten kan de
score van hun psychisch functioneren van kinderen berekend worden. De meest
gebruikte dimensionale vragenlijst is de CBL (Child Behavior Checklist).
2.2.4 Categoriaal en dimensionaal classificeren vergeleken
In Nederland is bij psychiaters de DSM populairder en bij psychologen de CBL (Child behavior
Checklist) De CBL heeft een aantal voordelen ten opzichte van de DSM:
- De CBL sluit beter aan bij ontwikkelingspathologische ideeën, omdat de dimensionale
aanpak de door de tijd heen veranderende psychische problematiek van kinderen
beter in kaart kan brengen.
- Hulpverleners gebruiken de vragenlijst om te vergelijken in welke mate bepaald
gedrag van een kind afwijkt van dat van zijn leeftijd- en seksegenoten. Dit voorkomt
dat een kind meteen een bepaalde diagnose toegeschreven krijgt.
- Bij de CBL kan niet alleen de hulpverlener, maar ook het kind zelf, de ouders en
eventuele andere betrokkenen hun opvatting kunnen geven.
De CBL heeft ook nadelen ten opzichte van de DSM:
- Namelijk dat de verspreiding (over het land/wereld) van de vragenlijst is veel lager.
- Zeldzame stoornissen kunnen niet opgespoord worden met een vragenlijst.
2.2.5 Classificatie in dit boek
Psychische stoornissen worden opgevat als extreme ontsporingen in de ontwikkeling.
2.3 Diagnostiek
Bij diagnostiek gaat het om 3 waarom vragen:
1. Waarom heeft dit kind deze klachten op dit moment gekregen?
2. Waarom blijven juist deze problemen en klachten bestaan?
3. Wat zegt het over dit kind en zijn gezin dat deze problemen zijn ontstaan en blijven
bestaan?
De diagnose is er om te kunnen verklaren en begrijpen wat hulpverleners zien bij een kind.
Daarbij maken zij gebruik van (wetenschappelijke) inzichten: het biopsychosociale model,
het model van risicofactoren en beschermende factoren en inzichten uit de psychologie,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samenvattingenpedagogiek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
