Week 1
Nationale Politie
Rechtshandhaving = het handhaven van de wetten en regels
➔ Wetgevende macht schrijft regels en wetten voor, maar er is ook een instantie die
ervoor zorgt dat deze worden nageleefd
➔ Straffen paradigma: Als de regels niet worden nageleefd, dan wordt er gestraft met
als doel af te schrikken en te zorgen dat ze de volgende keer de regels wel naleven
→ Boeten
➔ Doen naleven paradigma: Je moet ook wel straffen, maar je kunt ook proactief en
preventief ervoor zorgen dat mensen regels gaan naleven (informatievoorziening,
etc). Straffen kan, maar dat is niet het enige middel → Herhaling van
maximumsnelheid borden, naleef gedrag afdwingen voordat er overtreding
plaatsvindt
Politie = een rechtshandhavende overheidsinstantie met geweldsmonopolie
➔ Niet de enige rechtshandhaver
➔ De politie doet meer dan alleen rechtshandhaving
Totstandkoming en organisatie Nationale Politie
Geschiedenis
Sinds de jaren 60 zijn er 3 verschillende politiestelsels geweest:
1. Duaal stelsel: Gemeentepolitie en Rijkspolitie
➔ Territoriale splitsing = gemeenten met meer dan 25.000 inwoners hadden een eigen
politie en die was verantwoordelijk voor alle taken binnen dat gebied. Gebieden met
minder dan 25.000 inwoners, daar was de Rijkspolitie verantwoordelijk voor → Niet
op basis van functie, maar op basis van gebied deed een deel van de politie alle
politietaken.
2. Regionale Politie: 25 autonome korpsen en 1 landelijk korps
➔ Functionele splitsing = de autonome korpsen gingen over de gebieden, maar er was
een landelijk korps die landelijke specifieke functies uitvoerde.
3. Nationale Politie: 10 regionale eenheden en 1 landelijke eenheid → Centralisatie
De grootste verandering door de jaren heen is dat er van lokaal steeds meer centralisatie is
gekomen. Een andere belangrijke verandering de verantwoordelijkheid voor de politie ligt bij
één minister, de minister van Veiligheid en Justitie. Voorheen lag deze verantwoordelijkheid
gedeeld bij de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Justitie.
➔ De minister van Veiligheid en Justitie is als beheerder eindverantwoordelijk voor het
functioneren van de politie en het OM → Daardoor is het justitieel gezag over de
politie, het beheer en de landelijke beleid aansturing bij een persoon gebracht.
, + Heeft een einde gemaakt aan de strijd tussen de Minister van BZK en de Minister
van Justitie, wat in het oude politiebestel ten koste ging van de voortvarendheid.
- Heeft ook een eind gemaakt aan de checks and balances.
Wat wel hetzelfde is gebleven zijn de taken van de politie. Ook is er geen verandering
geweest in de gezagsuitoefening over de politie: de politie blijft nog steeds onder het gezag
van het OM en de burgemeester.
Waarom Nationale Politie?
Situatie regionale bestel: Er waren 25 korpsen en het KLPD. Al deze korpsen opereerden
autonoom als eigen koninkrijkjes → Dit zorgde voor problemen:
1. Het politiewerk was heel verschillend per regio, iedereen werkte op zijn eigen manier.
Ieder had zijn eigen informatiehuishouding waardoor het lastig was om informatie
met elkaar uit te wisselen → Gebrekkige samenwerking: dit was een probleem bij de
aanpak van georganiseerde misdaad en terrorisme.
2. Het was moeilijk om landelijke prioriteiten aan te sturen, omdat alle korpsen op hun
eigen manier mochten werken en eigen prioriteiten mochten stellen was het lastig om
op landelijk niveau aan te sturen.
3. Er waren grote kwaliteitsverschillen tussen de politieregio’s.
Deze problemen waren problematisch omdat er een stijging van angst in de samenleving
was. Deze stijging van onveiligheidsgevoelens in de samenleving was het gevolg van de
komst van terrorisme en meer grensoverschrijdende criminaliteit → Er kwam een roep vanuit
de samenleving dat de politie hiertegen ging optreden en meer ging samenwerken.
➔ Verschuiving van verzorgingsstaatparadigma (nadruk op burgers helpen en
hulpverlening) → normatief-repressief paradigma (nadruk op repressief handelen,
strafrechtelijke handhaving).
➔ Door de stijging van de onveiligheidsgevoelens is de politie steeds meer gaan
centraliseren.
Een voordeel van het regionale bestel was wel dat het heel flexibel was, makkelijk kon
inspelen op lokale prioriteiten, innovatief, goede balans tussen repressief en preventief
optreden.
● In de Nationale Politie worden de korpsen nationaal aangestuurd, ze zijn niet
autonoom.
● Eerst lag het beheer op regionaal niveau, ieder korps had zijn eigen beheer, maar nu
ligt dat op nationaal niveau.
Doelstellingen Nationale Politie
, 1. Meer slagkracht, meer blauw op straat, minder bestuurlijk gedoe, minder
administratieve lasten, halvering bureauwerk, minder protocollen, makkelijker
aangifte voor standaard misdaden, ruimte voor vakmanschap
2. Dienstbaar, aangifteprocedure eenduidig, gezaghebbend en daadkrachtig,
effectiever, doelmatiger optreden, minder bureaucratisch
Er waren zoveel doelstellingen, dat de vraag is of dit allemaal tegelijkertijd haalbaar is.
● Centralisatie van beheer
● Standaardisatie van de organisatie
● Taakuitvoering op lokaal niveau
● Afname bestuurlijke drukte
De nationale politie zou het best in staat zijn om in te spelen op de complexiteit en dynamiek
van de politietaak. Het is een organisatie die flexibel en slagvaardig kan optreden op continu
wijzigende veiligheidsproblemen.
Organisatie Nationale Politie
De Nationale Politie bestaat uit 10 regionale eenheden en een landelijke eenheid, maar het
belangrijkste is dat deze eenheden geen zelfstandige onderdelen meer zijn en dus niet
autonoom kunnen optreden. De dagelijkse leiding van een regionale eenheid ligt in handen
van de politiechef.
● Politiedienstencentrum = beheer op hoger niveau
● Basisteams = kleinste lokale niveau, maar daar vallen wel vaak meerdere
gemeenten onder. Kleine gemeenten kunnen samen in 1 basisteam zijn, niet iedere
gemeente heeft dus meer zijn eigen politiebureau.
, ● In de nieuwe situatie zijn veel minder eenheden dan in het oude bestel.
● De nieuwe situatie komt voor een groot deel overeen met de gerechtelijke kaart, met
de arrisondementen. Hiervoor kwamen de korpsen overeen met de
veiligheidsregio’s, hierbinnen werkt de politie samen met de brandweer en allerlei
andere organisaties.
Voordeel aansluiten gerechtelijke kaart: het OM stuurt de politie aan bij de opsporing, voor
een efficiënte opsporing is het belangrijk dat de korpsen overeenkomen met de gerechtelijke
indeling. De coördinatie van de opsporing is gemakkelijker geworden.
Nadeel niet meer aansluiten veiligheidsregio’s: het kan zo zijn dat een basisteam
verschillende veiligheidsregio’s zo moeten bedienen, het is veel lastiger om de openbare
orde op lokaal niveau te kunnen coördineren.
Aansturing van de politie
Gezag Beheer
“De macht om te beslissen over de inzet en “Verantwoordelijk voor de organisatie en
het optreden van de politie en te bepalen bedrijfsvoering van de politie”
welke prestaties de politie moet leveren en
daarop te sturen”
Wat doet de politie? → Taakuitvoering, Wat de politie kan en hoe dit kan worden
inzet en optreden gerealiseerd → Organisatie en
bedrijfsvoering
Coach bepaalt wie er spelen en hoe er Directeur die bepaalt wie er gekocht
gespeeld wordt (tactiek), bepaald hoe worden.
middelen worden ingezet. Het gezag
bepaald waar de prioriteiten liggen.
Hoe worden de middelen ingezet? Hoe Bepaalt wat elke eenheid tot zijn
worden de agenten ingezet? beschikking heeft, verdeelt de middelen,
bepaalt welke middelen belangrijk zijn
Burgemeester, OvJ Korpschef, Minister van Veiligheid en
Justitie
