College aantekeningen
Muziek van de Westerse Wereld A + B College aantekeningen compleet (109 pagina's!)
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Collegeaantekeningen Muziek van de Westerse Wereld A + B. 109 pagina's...
[Meer zien]Voorbeeld 5 van de 110 pagina's
Voorbeeld 5 van de 110 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Muziek van de Westerse Wereld A +B College aantekeningen compleet
(109 pagina's!)
geschreven door:
maurice1988
De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Op Stuvia vind je het grootste aanbod aan samenvattingen en collegeaantekeningen. De
documenten zijn geschreven door jouw medestudenten, specifiek voor jouw opleiding!
www.stuvia.com
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Muziek van de Westerse Wereld
- 1054
Elk geschiedenis heeft iets daarvoor.
Cultuur van oudheid
Wereldgeschiedenis = geschiedenis van westerse wereld, voorafgaand door hele hoop
Muziek: begint middeleeuwen, niet de oudheid
Plaats? ! ‘Westerse’ wereld
Buiten en binnengrenzen zijn altijd veranderlijk
Grensverschuivingen:
- Romeinse rijk ! 2 talig (latijn + Grieks) ! viel staatskundig in 4e eeuw uiteen: beide delen
sterker van elkaar vervreemd, cultureel en religieus
- Westerse ! invallen van Germaanse stam, 5e eeuw ten val bracht: machtigste de
Franken… ! Karel de Grote. Na zijn dood: 2 gebeurtenissen die landkaart bepaald hebben:
1) pijlsnelle arabisering in 7e eeuw
2) verdrag van Verdain in jaar 843 ! verdeling onder nakomelingen van Karel de Grote, in een
middenrijk (van Friesland tot Rome) t.o.p gebieden ten westen en oosten daarvan ! oriëntatie door dat
verdrag veranderde, voorheen altijd mediterraans georiënteerd, nu continentale oriëntatie, trans-alpine
oriëntatie
Tijd: machtigste middeleeuwse klassen: geestelijken, enige die konden lezen en schrijven. Muziek
toentertijd vooral kerkelijk. Christendom ging zich stabiliseren.
Eind van 4e eeuw ! christendom werd romeinse staatsgodsdienst
Muziek werd belangrijk voor de liturgie, belangrijke voorwaarde: Liturgie werd afgedwongen in het rijk
van Karel de Grote. Hele rijk zelfde liturgie ! moest politieke eenheid bevorderen.
Muziek van westerse wortelt eeuwenoude geschiednis: vooral 9e eeuw belangrijke gebeurtenissen:
1) kerkgezang werd voor het eerst genoteerd… eerste pogingen ! werd een schriftcultuur
2) wester muziekcultuur geput uit muziektheorie uit de Griekse oudheid. Die theorie was niet echt
muziektheorie zoals nu, maar een filosofisch of intellectuele traditie, zonder enig verwant met
muziekpraktijk. Speculaties over het weze van van muziek… dat verandert in d 9e eeuw, theorie word
overgenomen, maar ook aangepast tot de praktijk .. Praktijkgezang
3) uniforme liturgie afdwingen ! repertoire moest vastgelegd worden. Niet meer mondelinge
overlevering. Was nodig, men vond dat gezangen bewaard moesten worden.
Bestaande gezangen mochten niet worden veranderd, maar er mocht wel commentaar bij geschreven
worden. Neiging om te vernieuwen ! afblijven van wat vast ligt, maar wel dingen daarom heen doen.
3 dynamiek tussen:
- Klank en schrift
- Theorie en praktijk
- Traditie en vernieuwing
Gregoriaans gezang
9e eeuw ! 1e notatie
Dialecten ! belangrijkste was die van het Franse rijk. ! Die noemde het Gregoriaans
Gregorian kalender ! inblazen = inspiratio… door heilige geest ! Paus Gregorius
Gezang was door heilige geest tot Gregorius gekomen… daarom zijn deze gezangen heilig en mogen ze
niet worden veranderd.
Vastleggen moeilijk begrip… vastleggen = vereeuwigen… maar muziek is vluchtig, zintuigelijk. Alles
wat christendom niet wilde zijn.
Augustinus ! uit voorkeur, psalmen moesten worden gereciteerd, niet gezongen, want dat bracht hem
1
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Muziek van de Westerse Wereld
tot tranen… muziek niet als zintuigelijk genoegen, maar als gezongen tekst… dat heeft christendom ook
gepropageerd.
Vroege geschiedenis: Mondeling/oraal componeren.
Oudste poging muzieknotatie ! nuimen ! areastematisch.. Globale indicatie van melodie.. Vooral
bedoeld als geheugensteun.
Aciastematisch
Hoogte van nuimen werden vastgelegd
Guido van arezzo
Lijnen werden getrokken. ! Die moesten waarschuwen voor halve tonen
Lijnen ook letters toegediend ! zijn onze sleutels van gekomen
Afwijking handboek ! christelijke psalmodie, ontleed aan het Joodse synagoge-gezang… maar laatste
tijd twijfelt men daaraan, door gebrek aan bewijs. Reden: beschrijving van vroeg christelijke ! word met
geen woord gerept over muziek.
Vanaf 4e of 5e eeuw ! geschriften waarin wel over muziek wordt gesproken. Kerkgezang in wat voor
vorm dan ook, zou zijn ontstaan in 1e kloosters en conventen, als reactie op het feit dat christendom een
staatsgodsdienst werd. ! Het werd een godsdienst voor de gevestigde orde…. Mensen waren niet eens
daarmee ! gingen mediteren en onthouding ! iedere 3 uur een gezang… alle psalmen zingen… als een
soort mantra… ook om zich wakker te houden ! karakter van gregoriaanse zang ! klooster !
saamhorigheid (allemaal zelfde melodie), onthouding en discipline (instrumenten werden geweerd, kale
muziek)… instrumenten waren overbodige weelde… het ging over het gezongen woord.
Vanuit kloosters ook naar normale kerken.
Officie ! klooster (officiële gebed van Katholieke kerk, gebeden op geregelde uren
Openbare eredienst voor iedereen ! mis
Gezangen voor de mis ! onder te verdelen in 2 type:
1) gezangen steeds op dezelfde tekst ! ordinarium (Kyrië etc.)
2) overige: proprium ! betrekking op feest, of betrekking hebben op die dag.
Kerkelijk jaar ! 2 belangrijk gebeurtenissen herdacht: geboorte Christus, en zijn verrijzenis, opstanding
! Pasen.
3 manieren van uitvoeren:
1) solo ! muzikaal meest complexe
2) koorgezangen 2 type: - antifonaal (2 koor helften om en om zingen)
- Responsiaal ! gealtereerd tussen koor en solist
Complexiteit ! ander tonen per lettergreep… syllabisch ! 1 toon per lettergreep… daartussenin
nuimatisch, enkele tonen per lettergreep… melismatisch ! lange tekstloze melodieën (vrijwel alleen nog
maar gezongen melodie, niet echt tekst meer)
Altijd correspondentie plaats ! wat voor dienst…. Combinatie met toonsoort… niet elke dienst kan
zomaar in elke toonsoort gezongen worden.
Tractus ! vervanging van Hallelujah
Spanning tussen tooncentrum (finalis)
Modi met oneven nummers ! grondtoon
Modi met even getal: zelfde tooncentrum, maar andere omvang
Psalm ! veel lettergrepen op toon boven tooncentrum
2
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Muziek van de Westerse Wereld
Graduale proprium… mellismatische gezangen ! gezongen op meditatief moment… meditatieve
functie, gezongen op rustmoment.
Bes = merkwaardig… zo’n verlaging wijst erop dat het getransponeerd is… Bes = enige verlaging die is
toegestaan…
Vb ! gezongen in 2e modus ! verwacht is tooncentrum d, maar is A… wijst erop dat het stelsel
achteraf is bedacht…
Het ontstaan van een westerse muziektheorie:
Griekse muziek van de oudheid = voorgeschiedenis westerse muziek
Het idee van de Griekse oudheid muziek ! vrijwel niets anders overgebleven dan de naam ‘muziek’ !
musica
Griekse muziekopvatting ! muziek niet als op zichzelf staand verschijnsel… ! muziek geen zelfstandig
naamwoord
Van de antieke Griekse traditie bleef niets anders over dan de muziektheorie ! centraal stond de
opvatting van muziek als klinkende wiskunde ! vanuit Boetius overgebracht in boek ! samenvatting zoals
hij de Griekse muziektheorie begreep:
- Pythagoras ! heeft geen letter nagelaten… alles wat we weten is vanuit zijn kring ! pythagoreze
gedachtegoed. ! Sleutel van kosmos ! tetraktys = 4 groep ! eerste 4 natuurlijke getallen… basis van
getallenstelsel… 0 kende de Grieken nog niet!!!
Pythagoras wilde aan de hand van snaar lengte ! eenvoud van getallen laten zien ! intervallen laten
zien als consonanten: octaaf, kwint, kwart.
Uit die tetraktys werd Griekse toonsysteem afgeleid ! door met veelvoud van die getallen te werken.
Toonladder werden opgebouwd uit kwarten, met daartussen secundes ! tetrachord (letterlijk 4 snaren)
groepje van vier tonen (bij Grieks dalend, altijd dalende toonladders)
Correspondentie eenvoud getallen en eenvoud klanken.
Hele ordening van kosmos zat daarin bevat (Pythagoras)
MAAR ! diagonaal van vierkant levert een heel ander getal op… in wiskundige stapten ze van
Pythagoras over… in muziek niet!
Niet alleen verhoudingen tonen, maar ook planeten ! Harmonie der Sferen.
Boetius ! uit te leggen over theorie en de klankwereld
Musica humana ! soort muziekpsychologie
Musica instrumentalis ! de klinken muziek (niet de instrumentale muziek)
Doel muziektheorie in Griekse tijd niet op muzikale praktijk te dienen,
Invloeden van niet-westerse cultuur ! belangrijke invloed uit Syrië ! systeem van Oktoechos
(achtklank) stelsel van 8 toonsoorten ! idee dat er toonladders konden worden gevormd op maar 4 tonen !
werd 8 toonsoorten door voor iedere toonsoort een variant te bieden ! kwart eronder (hypo)
Grondtoon ! authentiek
Afgeleide ! plagaal (hypo)
Diatoniek ! stelsel van 7 (heptatonisch)
Op b werd niet gebruikt ! tritonus
6 bruikbaar ! + variant = 12
Verlaging van b naar bes ! om tritonus te vermijden.
Guido van arrezo had daar moeite mee
Hij was ontwerper van nog een ander systemen om toonladders te ordenen ! hexachorden: in het
midden een halve toonafstand
3
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen
Muziek van de Westerse Wereld
- Op C ! c d e f g a b
- Op G ! g a b c d e f
- Op F ! maar kan niet want moet je b verlagen (Guido wou geen bes)
Solmisatielettergrepen: ut re mi fa sol la
Om mensen toonvast te laten zingen!
Naarmate gregoriaans werd ondergebracht n systemen ! begon geleidelijk te verhouten…
Trope, sequens, hymne
Gregoriaans repertoire! steeds meer vastgelegd, als heilig gepresenteerd ! ontastbaar…
Maar mensen willen nieuw muziekstuk maken: troperen ! trope, toevoeging van tekst… we blijven af
van gregoriaans melodie, daarvoor of daartussen kon wel melodie of iets dergelijks geplakt worden.
Mellismatische muziek ! moeilijk te memoriseren…
Gregoriaans repertoire eeuwenoud (denken we)
Nieuwe teksten ! commentaar op teksten die al in het gezang zitten… concretiseren
Trope ! niet alleen gezongen, maar ook uitgebeeld ! soort toneelstukje… begin van het westerse
toneel ! Liturgisch drama
2 genres toevoeging aan het gefixeerde gregoriaans repertoire: (naast trope)
1) Sequens ! verzelfstandigde trope, gezang dat volgt op halleluja gezang ! vorm waarin sprake is van
‘progressieve herhaling’ ! melodieën bestaat uit secties die worden herhaald, paarsgewijs. Voorbeeld vorm:
a-b-b-c-d-c-d-e-e… sequens vaak syllabisch i.t.t. Melismen
Was populair ! duizenden van gemaakt… geen vast onderdeel van liturgie.
2) Hymne
- gedicht (zelfstandig, geen bijbeltekst); aan gezangen van eredienst toegevoegd, zonder dat het
officieel liturgisch onderdeel was.
- Syllabisch
- In vers-metra… telverzen met vast aantal lettergrepen per regel, vast accent structuur. Jambische
dimeter. 4/8 keer per regel… sterker geprofileerde melodie, want moest op het metrum aansluiten
- Strofe-gezang… aantal coupletten… nieuwe tekst, zelfde muziek
4
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maurice1988. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen