Samenvatting Criminologie
Les 1 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H1, 2 en 3
- Rapport: Sociale Veiligheid H1
Les 2 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H4
Les 3 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H5
Les 4 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H7
- Artikel ELO Straf TVO
- Artikel ELO Punishment
Les 5 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H6
- Rapport sociale veiligheid: H5, 6 en 7.
Les 6 (inclusief powerpoint docent)
- Boek actuele criminologie H8
Grijs= docent aangegeven dat je dit moet kennen voor het tentamen.
1
,H1 Criminologie: een terreinverkenning
1.1 de opdracht van de criminologie
criminaliteit is een zeer levend onderwerp in Nederland sinds jaren/decennia, er is een grote
angst voor verslechtering en verdere onveiligheid.
Ernstige misdrijven roepen naar angst ook afschuw en woede op. Men is moreel
verontwaardigd dat de dader een ander zoveel leed kan aandoen en lak heeft aan normen
van goed en kwaad. Men verwacht van de overheid dat deze de dader zijn verdiende loon
geeft in de vorm van een forse straf.
De criminaliteit kan ook een positieve, sociaal opbouwende uitwerking hebben: door het
oproepen van negatieve emoties over criminaliteit, vervul je een positieve sociale functie.
Door het gevoel van morele verontwaardiging met elkaar te delen, bevestigden de leden
zichzelf en elkaar in hun normbesef. Door de dader te veroordelen, bevestig je het
collectieve besef van morele superioriteit (wij zouden dit nooit doen).
1.2 Wat is criminologie?
Als je dergelijke handelingen (declaraties, foute verzekeringsformulieren) afzet tegen
bijvoorbeeld regulieren delicten als bijvoorbeeld reguliere delicten als diefstal/overvallen dan
is dat gigantisch. Fraude om de werkvloer kost in Amerika 600 miljard per jaar, tegenover 16
miljard voor diefstallen.
2 vormen van oneerlijkheid bestaan:
1. Oneerlijkheid bij ‘echte criminelen’: het beeld van de overvallen die op basis van een
kosten/baten analyse wacht tot hij een benzinepomp gaat overvallen.
2. Oneerlijkheid bij mensen die zichzelf in zijn algemeenheid beschouwen als
rechtgeaard burgen.
Gezien de financiële kosten van de 2e vorm van oneerlijkheid, zou je kunnen concluderen dat
deze vorm van oneerlijkheid veel voorkomt. In Nederland is enkele jaren geleden een
onderzoek verschenen naar fraude bij Nederlandse gemeenten en daar wordt
geconcludeerd dat er wel eens sprake zou kunnen zijn van een ijsberg verhaal.
Trigger voor dit gedrag? Uit onderzoek is gebleken dat mensen minder snel frauderen met
geld dan met zaken die een geldelijke waarde vertegenwoordigen, maar geen geld zijn.
Voorbeeld hoe criminoloog naar de wereld kunnen kijken en hoe ze proberen te verklaren
waarom mensen bepaald afwijkend gedrag vertonen:
Dan Ariely= dit zou te maken kunnen hebben met het superego van Freud (geweten). Dit
superego voorkomt in de regel dat je slechte dingen doet, maar omdat wij het maken van
printjes, of het iets mooier maken van een declaratie niet zien als iets slechts (kan met
neutralisatietechnieken te maken hebben zoals bagatelliseren) wordt het superego ook niet
geactiveerd. Het superego (geweten) wordt ook wel geactiveerd als we geld stelen, want dat
vinden we niet kunnen.
Criminologie= De criminologie is een wetenschap, die zich bezighoudt met de bestudering
van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld (strafwet) en van de
wijze waarop de overheid en de rest van de maatschappij daarop reageert.
+ overlast= in toenemende mate een onderwerp waar ook de criminologie zich mee
bezighoudt.
Criminaliteit en overlast zijn geen elkaar uitsluitende begrippen, maar vertonen veel overlap.
Lastige van overlast is dat het veel subjectiever is dan criminaliteit en dat niet alle vormen
van overlast strafbaar zijn gesteld. Het is de wijze waarop de burger bepaalde zaken ervaart.
Bonger: ‘de criminologie dient voor alles om de mensheid de weg te wijzen hoe zij de
misdaad met goed gevolg bestrijdt en vooral voorkomt. ‘
De criminoloog is gericht op het verzamelen van kennis over een bepaald maatschappelijk
beleidsveld, tegengaan en voorkomen van criminaliteit. Genoemd als delinquentie (=iemand
die in de fout is gegaan), criminaliteit en crimineel gedrag.
2
,Vraag wat criminologie is, volledig beschrijven: Criminologie in 3 delen:
- De criminologie beschrijft de werkelijkheid zo goed mogelijk
- De criminologie probeert verklaringen te zoeken en te geven voor misdaad en voor
het ontstaan van crimineel gedrag bij mensen of in de maatschappij (ahv theorieën)
- De criminologie probeert zo mogelijk te komen tot voorspellingen.
De aard van het strafbaar gestelde gedrag, de criminaliteit, wordt bepaald door de wetgever
en dit zal dus van tijd tot tijd en van land tot land verschillen. De consequentie van
verschillen in wetgeving is dat het wetenschappelijke object van de criminologie tot op
zekere hoogte tijd en plaatsgebonden is. Het is voortdurend aan verandering onderhevig. Er
verdwijnen niet slechts strafbepalingen, maar er worden ook nieuwe aan het Wetboek van
Strafrecht of aan bijzondere wetten toegevoegd om bepaalde belangen beter te beschermen.
Criminalisering= invoering van nieuwe wettelijke bepalingen waardoor op bepaalde
gedragingen strafsancties worden gesteld.
Decriminalisering= schrappen van bestaande strafbepalingen.
1.3 De geschiedenis van criminologie
- Van klassieke oudheid tot de middeleeuwen
Er waren regels over familierecht en handel, maar ook bepalingen over onder andere
diefstal, heling, moord en geweldpleging. Op overtreding stonden zeer strenge (dodelijke)
straffen. Het huidige recht in de Europese landen is gebaseerd op het oude Romeinse recht.
In de middeleeuwen werd crimineel gedrag niet gezien als een conflict tussen burgers, maar
als manifestatie van het kwade en de zondige mens die in ons allen zit.
- Van de Renaissance naar de Verlichting
Coornhert schreef over wat oorzaken van criminaliteit waren en deed aanbevelingen voor het
bestrijden. Volgens hem was de doodstraf niet afschrikwekkend genoeg omdat een ellendig
voortleven minder aangenaam is dan een snelle dood. Hij deed pleidooi voor werkstraffen,
gevangenissen.
- De klassieke school
Criminaliteit was volgens Beccaria een overtreding van het contract (rechtsmacht van staat)
en zou in de mate van de inbreuk moeten worden gestraft; proportionaliteitsbeginsel. Tegen
marteling. Straf moest op maat (gelijkheidsbeginsel), wetten (legaliteitsbeginsel).
- De positivistische school
Menselijk gedrag wordt bepaald door factoren waarop die mens zelf weinig invloed heeft.
Stroming is positief genoemd; omdat men dacht dat menselijk gedrag met de methoden van
de natuurwetenschappen bestudeerd kon en moest worden, bestudering waarneembare
feiten. Daarom het verlichte idee van gelijk straffen gericht op voorkomen van herhaling.
- De Italiaanse antropologieschool
Deze stroming zocht de oorzaken van crimineel gedrag in de mens zelf en was beïnvloed
door de medische wetenschap. Lombroso ging de uiterlijke kenmerken van zijn patiënten
systematisch meten. Hij meende uiterlijke kenmerken van criminelen te herkennen. Hij
beweerde dat oorsprong vindt in het feit dat de criminele mens berust op een terugval in het
evolutieproces en biologisch gedetermineerd is om delicten te plegen.
- De Franse milieuschool
Quetelet stelde vast dat het aantal gepleegde misdrijven in een gebied stabiel waren. Dit
deed hem veronderstellen dat het ging om maatschappelijke wetmatigheid (verstedelijking,
armoede). Sociale omgeving leidt tot criminaliteit.
- Socialistische criminologie
Het geloof ontstond dat voor socialistische transformatie van de samenleving de misdaad
zou verdwijnen.
- Nieuwe richting en kritische criminologie
Enerzijds dader verantwoordelijk houden voor gedrag, anderzijds oog voor omstandigheden
die hem hiertoe hebben gebracht.
- Veramerikanisering van de criminologie
Door gebrek aan sociale samenhang en gemeenschapsstructuren enerzijds en geringe
3
, kansen voor migranten en zwarten in achterstandswijken zorgt voor criminaliteit. Opkomst
van feministische criminologie, aandacht voor seksueel en huiselijk geweld.
- Nieuwe zakelijkheid
Met wederopbouw van economie na WO2 gingen ook criminaliteitscijfers stijgen.
De relatie tussen Criminologie en Veiligheid
Veiligheid kan je opdelen in 2 delen: sociale veiligheid (bedreiging gezondheid/goederen
door handelen van anderen) en fysieke veiligheid (bedreiging gezondheid/goederen door
natuur/technologie/omgeving).
Sociale veiligheid kan gaan over criminaliteit en overlast. Deze kan je opdelen is objectieve
(hoe veilig ben je feitelijk bijv. thuis alles op slot) en subjectieve veiligheid (hoe veilig voel jij
je, hoe beleef je deze) → Voorbeeld 2 mensen overlijden in verkeer.
1.4 Aandachtsgebieden binnen de criminologie
Aandachtsgebieden in de criminologie (criminologie is een interdisciplinaire wetenschap):
- Beschrijvende criminologie
- Etiologie (hoe kan crimineel gedrag ontstaat) dit kan vanuit psychologie en sociologie
bekeken worden.
- Penologie (leer van het straffen)
- Criminaliteitspreventie
- Victimologie (leer van het slachtoffer)
De verschillende lagen en disciplines in de criminologie gevisualiseerd
- Micro: Individuele psychologie (persoon)
- Meso: individu in relatie tot omgeving (biosociale factoren, gezin, school)
- Macro: De maatschappelijke sociologie (maatschappij, media, politiek)
H2 Beschrijvende criminologie
2.1 inleiding
De eerste opdracht van de criminoloog is om het waarheidsgehalte van dergelijke
beweringen zo objectief mogelijk te toetsen. Hoe zit het werkelijk met de omvang, aard en
ontwikkeling van verschillende, specifieke vormen van criminaliteit. De beantwoording
hiervan is een voorwaarde voor een rationele discussie over het te voeren beleid.
Van de criminologie wordt verwacht op gevoelige kwesties als; zijn bepaalde etnische
minderheden oververtegenwoordigd onder de daders van misdrijvers of is er sprake van
selectieve opsporing; verhelderend licht te werpen. Het is de opdracht om enerzijds reëel
bestaande problemen als zodanig te benoemen en anderzijds overdrijvingen en
mythevorming te ontmaskeren.
Beschrijvende criminologie: van misdaad naar statistiek
Cijfers op basis van registratie misdrijven en overtredingen door politie en marechaussee en
de doorgifte daarvan aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). CBS zorgt voor
landelijke cijfers en die vinden hun weg naar de politiek, media en het publiek. Maar slechts
een kleine selectie van alle gepleegde misdrijven komt terecht in de statistiek der
veroordeling.
Ook de politie houdt statistieken bij, deze telt ook delicten waarvan de dader nooit is
gevonden. Deze cijfers zijn ook onvolledig, omdat niet alle misdrijven ter kennis van de
politie zijn. Haalwerk= misdrijven die de politie zelf constateert door controles uit te voeren
(verkeersmisdrijven, drugs en milieumisdrijven). Brengwerk= particulieren of bedrijven doen
aangifte bij de politie van een misdrijf waarvan zij het slachtoffer zijn geworden.
Burgers zijn (op zeer ernstige delicten zoals moord/verkrachting) niet verlicht aangifte te
doen van een delict bij de politie. Sommige slachtoffers zien af van aangifte omdat zij zich
generen met hun slachteroffer schap naar buiten te treden of bang zijn voor represailles van
de daders. In geval van fraude willen bedrijven hun naam niet op het spel zetten. De
belangrijkste reden is dat men (vanwege geringe kansen vinden dader) de zin niet van inziet.
4
