In deze samenvatting staat alle tentamenstof voor het vak Ouderschap die in jaar 2 van de opleiding Sociaal werk wordt afgenomen. De informatie in de samenvatting is gebaseerd op informatie uit het boek: Meer dan opvoeden - perspectieven op het werken met ouders. Dit boek is geschreven door Carolie...
Inhoudsopgave
1. Hoofdstuk 1 – perspectieven op het werken met ouders............................................................................6
1.1 De rol van de sociaal werker...........................................................................................................................6
1.2 De betekenis van de sociale omgeving...........................................................................................................6
1.3 Zorgvuldig omgaan met ouderschap..............................................................................................................7
1.4 De waarde van kennis over ouderschap.........................................................................................................7
1.5 Hulp bij opvoeden...........................................................................................................................................7
1.6 De geschiedenis van het opvoeden.................................................................................................................8
2. Hoofdstuk 2: Opvoeden en sociale verantwoordelijkheid...........................................................................8
2.1 Inleiding..........................................................................................................................................................8
2.2 Opvoeden als maatschappelijke verantwoordelijkheid..................................................................................8
2.2.1 Krampachtig ouderschap en modernisering..........................................................................................9
2.2.2 De pedagogisch civil society als remedie...............................................................................................9
2.3 Opvoeden tot sociale verantwoordelijkheid.................................................................................................10
2.3.1 Algemeen belang als opvoedingsdoel..................................................................................................10
2.3.2 Gezinsopvoeding en democratie..........................................................................................................10
2.3.3 Democratie en ouderschapseducatie...................................................................................................11
3. Hoofdstuk 3: Van verzoringsstaat naar participatiesamenleving...............................................................12
3.1 Inleiding........................................................................................................................................................12
3.2 Ouderschap...................................................................................................................................................12
3.3 De jeugdwet..................................................................................................................................................13
3.3.1 Eigen kracht als wondermiddel............................................................................................................13
3.3.2 Leefdomeinen in kaart brengen...........................................................................................................13
3.4 Wat merken ouders hiervan?.......................................................................................................................14
3.4.1 Ouders als actieve participant..............................................................................................................14
3.4.2 Ouders en professionals.......................................................................................................................14
3.4.3 Veiligheid..............................................................................................................................................14
3.4.4 Het publieke domein............................................................................................................................15
3.4.5 Het versterken van de eigen kracht......................................................................................................15
3.5 Ten slotte......................................................................................................................................................15
4. Hoofdstuk 4: Empowerment en (maatschappelijk) opvoeden...................................................................16
4.1 Inleiding........................................................................................................................................................16
4.2 Een empowermentvisie op opvoeden...........................................................................................................16
4.2.1 Een januskop.........................................................................................................................................16
4.2.2 Krachtenperspectief.............................................................................................................................17
4.2.3 Gedeelde verantwoordelijkheid...........................................................................................................17
4.2.4 Relationele autonomie en samenredzaamheid...................................................................................17
4.2.5 Participatie en ervaringsdeskundigheid...............................................................................................18
4.3 Empowerment in de (opvoedings) praktijk..................................................................................................18
4.3.1 Versterken én verbinden......................................................................................................................19
4.3.2 Positief werken.....................................................................................................................................19
4.3.3 Participatief en inclusief werken...............................................................................................................19
4.3.4 Integraal werken.......................................................................................................................................19
2
, OUDERSCHAP – MEER DAN OPVOEDEN
4.3.5 Gestructureerd werken..............................................................................................................................20
4.3.6 Gecoördineerd werken..............................................................................................................................20
4.3.7 Proactief werken........................................................................................................................................21
4.4 Spanningsvelden en dilemma’s....................................................................................................................21
4.4.1 Veiligheid van kind versus vertrouwen in krachten van ouders..........................................................21
4.4.2 Pedagogische focus versus integrale aanpak.......................................................................................21
4.4.3 Sterke structurering/ protocollering versus op maat werken..............................................................21
4.4.4 Afstand en betrokkenheid: de professionele vriend............................................................................22
5. Hoofdstuk 5: Verwen ze niet zo!............................................................................................................... 22
5.1 Inleiding........................................................................................................................................................22
5.2 Het belang van het verleden.........................................................................................................................22
5.2.1 Wat we weten over opvoedingsopvattingen van vroeger?.................................................................22
5.2.2 Afbakening............................................................................................................................................22
5.3 De Gouden Eeuw (1600-1700)......................................................................................................................22
5.4 De Verlichting (1700-1800)...........................................................................................................................23
5.5 De industriële revolutie (1800-1900)............................................................................................................23
5.6 De twintigste eeuw (1900-2000)..................................................................................................................24
5.7 Na de Tweede Wereldoorlog........................................................................................................................24
5.8 Eenentwintigste eeuw (1970-nu)..................................................................................................................24
6. Hoofdstuk 6: Ouderschap in ontwikkeling................................................................................................25
6.1 Inleiding........................................................................................................................................................25
6.1.1 Ouderschap als een proces...................................................................................................................25
6.2 Ouderlijk welzijn...........................................................................................................................................25
6.2.1 Factoren die het welzijn kunnen beïnvloeden.....................................................................................26
6.2.2 Voorbereid zijn op ouderschap............................................................................................................26
6.2.3 Partnerrelatie........................................................................................................................................27
6.2.4 Sociale omgeving..................................................................................................................................27
6.2.5 Beelden/ opvattingen over ouderschap...............................................................................................28
6.2.6 Levensvaardigheden.............................................................................................................................29
6.3 Wat betekent oudergericht werken voor een professional?........................................................................30
7. Hoofdstuk 7: Bondgenoten voor ouders gezocht.......................................................................................31
7.1 Inleiding........................................................................................................................................................31
7.2 Ouders en de samenleving............................................................................................................................31
7.3 Een bondgenoot van ouders worden............................................................................................................31
7.3.1 Beeldvorming........................................................................................................................................32
7.3.2 Besef van verantwoordelijk zijn............................................................................................................32
7.3.3 Kwetsbaarheid......................................................................................................................................32
7.3.4 Bufferschema........................................................................................................................................33
8. Hoofdstuk 8: Ouderbegeleiding en maatschappelijk opvoeden.................................................................34
8.1 Inleiding........................................................................................................................................................34
8.2 Ouders in nood..............................................................................................................................................34
8.3 Ouderschap onder druk................................................................................................................................34
2
8.4 Het appel op de ouderbegeleider: geen woorden maar daden?..................................................................34
, OUDERSCHAP – MEER DAN OPVOEDEN
8.5 Wetenschappelijke evidentie voor het belang van een goede samenwerkingsrelatie................................35
8.6 Steunende kijkwijzen en ouderopvattingen..................................................................................................36
8.6.1 Kiezen voor een constructieve blik.......................................................................................................36
8.6.2 Het probleem is het probleem, niet de ouder......................................................................................36
8.6.3 Opvoeden in een netwerk van beïnvloedingen...................................................................................36
8.6.4 Oog voor het ouderbelang in een kluwen van kind- en gemeenschapsbelangen...............................36
8.6.5 Ouders zijn volwassenen met een eigen verhaal.................................................................................36
8.7 Good practices..............................................................................................................................................36
8.7.1 Opmerken van de kwetsbare positie....................................................................................................36
8.7.2 Aansluiten bij de leef- en betekeniswereld van ouders.......................................................................37
8.7.3 Ademruimte en nieuwe wegen............................................................................................................37
8.7.4 Verbreding van probleemdefinities naar rijkere en coherente verhalen............................................37
8.7.5 Meerstemmigheid en steunende netwerken.......................................................................................38
9. Hoofdstuk 9: Beter ouderschap door hulp bij de partnerrelatie.................................................................38
9.1 Inleiding........................................................................................................................................................38
9.2 Het belang van een goede partnerrelatie....................................................................................................38
9.2.1 Welke factoren zijn van invloed op de kwaliteit van een relatie tussen partners?.............................39
9.2.2 Een goede relatie is goed voor de kinderen.........................................................................................39
9.2.3 Een theoretische verkenning van problemen in de partnerrelatie en (v)echtscheiding.....................39
9.3 Hulpverlening bij problemen in de partnerrelatie, ouderschap en (v)echtscheiding...................................42
9.3.1 Hulp bij partnerrelaties (voorkomen/preventie)..................................................................................42
9.3.2 Voorkomen van (ernstige) problemen of beperken van de schade bij een scheiding.........................43
9.3.3 Interventies gericht op kinderen en ouders.........................................................................................43
9.3.4 Hulpverlening bij een vechtscheiding...................................................................................................43
9.3.5 Methodiek Complexe Scheidingen bij ots............................................................................................43
9.4 Benodigde vaardigheden van de sociaal werker..........................................................................................44
9.4.1 Signalering............................................................................................................................................44
9.4.2 Samenwerking tussen professionals....................................................................................................44
9.4.3 Samenwerking met ouders...................................................................................................................44
9.4.4 Ondersteunen van ouders in een scheiding.........................................................................................44
9.5 Benodigde kennis van de sociaal werker......................................................................................................45
9.5.1 Juridische aspecten...............................................................................................................................45
9.5.2 Relationele aspecten............................................................................................................................45
9.5.3 Ouderschapsaspecten..........................................................................................................................45
9.5.4 Veiligheidsaspecten..............................................................................................................................45
9.6 Ten slotte......................................................................................................................................................46
13. Hoofdstuk 13: Waar houdt de pedagogische invloed van ouders op?......................................................47
13.1 Inleiding......................................................................................................................................................47
13.2 Baldadigheid of criminaliteit? Theorie van Moffitt....................................................................................47
13.3 De pedagogische invloed van ouders op kleine criminaliteit.....................................................................48
13.4 Maatschappelijke vragen omtrent jeugdcriminaliteit................................................................................49
14. Hoofdstuk 14: Uit het hart?.................................................................................................................... 49
14.1 Inleiding......................................................................................................................................................49
14.2 Verantwoordelijkheid voor de opvoeding van kinderen.............................................................................49
14.2.1 Zelfredzaamheid (1491-1896)............................................................................................................50
14.2.2 Samenredzaamheid (1896-1980).......................................................................................................50
14.2.3 Straatredzaamheid (1980-2007).........................................................................................................50
2
, OUDERSCHAP – MEER DAN OPVOEDEN
14.2.4 Zelfwerkzaamheid (vanaf 2007).........................................................................................................50
14.3 De actuele stand van zaken rondom uit huisplaatsing..............................................................................51
14.3.1 Jongeren met jeugdzorg naar zorgvorm, 2012..................................................................................51
14.3.2Handreiking bij uithuisplaatsing..........................................................................................................51
14.3.3 Welke plek moeten ouders hebben bij uithuisplaatsing?..................................................................51
14.4 De betekenis van een uithuisplaatsing voor ouders...................................................................................52
14.4.1 De betekenis van een uithuisplaatsing voor ouderschap...................................................................52
Zijnsverantwoordelijkheid: een tijdlood en onvoorwaardelijk besef van verantwoordelijk zijn en maakt
deel uit van existentieel, onvervreemdbare relatie tussen ouder en kind...................................................52
14.4.2 De betekenis van een uithuisplaatsing voor een ouder goed onderbouwd......................................53
14.4.3 Wat betekenen ouders voor het uit huis geplaatste kind?................................................................53
14.5 Hoe ziet een uithuisplaatsing nieuwe stijl eruit?........................................................................................53
14.5.1 Het meeleefgezin................................................................................................................................53
14.5.2 De leefgroep als werkplaats...............................................................................................................54
14.5.3 Het gastvrije gezinshuis......................................................................................................................54
14.5.4 Versterken van verbindingen.............................................................................................................54
14.6 Tot slot........................................................................................................................................................54
15. Hoofdstuk 15: Opvoeden in de multi-etnische samenleving uitdagingen voor ouders en sociaal werkers.55
15.1 Inleiding......................................................................................................................................................55
15.2 Opvoeden in de multi-etnische samenleving..............................................................................................55
15.3 Nieuwe generaties, nieuwe mores.............................................................................................................56
15.4 Verhouding tot de oude en de nieuwe wereld............................................................................................56
15.5 Opvoeding op school en in de moskee.......................................................................................................57
15.6 Pedagogisch netwerk rond het gezin: het sociaal kapitaal........................................................................58
2
, OUDERSCHAP – MEER DAN OPVOEDEN
1. Hoofdstuk 1 – perspectieven op het werken met ouders
Het sociaal werk bevindt zich in een overgangsfase waarin de verzorgingsstaat wordt
vervangen door een participatiesamenleving.
o Vanaf 1/1/15 kwamen er drie nieuwe wetten:
1. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
2. De Participatiewet
3. De Jeugdwet.
Gericht op meer (samen) redzaamheid.
Volgens de Jeugdwet zullen alle vormen van (geïndiceerde) jeugdhulp onder de
verantwoordelijkheid van de gemeenten gaan vallen.
Behalve een transitie (van Rijk naar Gemeenten) vindt er ook een transformatie plaats
van hulp aan de jeugd.
o Van de sociaal werker wordt verwacht dat hij op een andere manier dan
voorheen denkt, handelt en vormgeeft aan de begeleiding van ouders.
o Ouders worden gestimuleerd hun eigen kracht en hun sociale netwerk in te
zetten (zelf- en samenredzaamheid).
o Sociaal werker moet zich dus terughoudend opstellen (coachende rol).
Tegelijkertijd moet sociaal werker ook werken aan de vertrouwensband met
ouders.
Er kan dan sneller ingegrepen worden en specialistische hulp kan
worden voorkomen.
o Uitdaging sociaal werker: Balans zoeken tussen professionele afstand en
nabijheid. Balans zoeken tussen opvoedingsdoelen van de ouders en van de
overheid.
o Bedoeling: Opvoedingsvragen en -problemen normaliseren en bekrachtigen
wat goed gaat.
o Reflectie van de sociaal werker op eigen handelen in de terughoudende rol
meer dan ooit van belang.
Door de Jeugdwet is het accent komen te liggen op het versterken van het
opvoedkundig klimaat in het publieke domein – het creëren van omgevingsfactoren
buiten het gezin waardoor kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
1.1 De rol van de sociaal werker
Het succes van de hulpverlening is afhankelijk van de persoon van de sociaal werker
en zijn relatie met de cliënt.
o De relatie is het fundament.
De sociaal werker zoekt een balans tussen het steunen en bevestigen en aan de andere
kant problemen aan de kaak durven stellen en stimuleren, activeren en motiveren.
o Een netwerkgerichte benadering is maatwerk.
1.2 De betekenis van de sociale omgeving
Rode draad in dit boek: Naast het perspectief op het individuele kind en het gezin,
belang aan de steun van de sociale omgeving bij ouderschap.
Maatschappelijk opvoeden berust onder andere op de bijdrage van de sociale
omgeving aan het positief bekrachtigen van ouders, zoals verschillende auteurs
beklemtonen.
Steun van belangrijke volwassenen in de omgeving draagt in belangrijke mate bij aan
een voorspoedige ontwikkeling van jeugdigen. Blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Sociale binding wordt ook genoemd als belangrijke positieve of effectieve factor.
Niet alleen de ouders, maar ook de leraar, oppas, de opa en de buurvrouw nemen
(tijdelijk) deel uit van het opvoeder schap.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noavdhorst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
