Samenvatting studieboek Handboek Organisatie en Management. Een praktijkgerichte benadering van Jos Marcus, N. van Dam (0,2,11) - ISBN: 9789001895600, Druk: 9, Uitgavejaar: -
Management & Organisatie
Samenvatti ng kwarti el 1.1
De evolutie van management & organisatie
Een organisatie is elke vorm van menselijke samenwerking voor een gemeenschappelijk doel. Met
organisatie wordt ook een bedrijf of een onderneming bedoeld.
Management is het bestuur van een organisatie.
Organisatie en Management is de leer van het bestuur van elke vorm van menselijke samenwerking
voor een gemeenschappelijk doel.
De definitie van organisatiekunde omvat twee aspecten van het vakgebied, namelijk:
- Een descriptief aspect. Het gedrag van organisaties, met de motieven en gevolgen.
- Een prescriptief aspect. Dit is een advies over te volgen handelwijze en organisatie-
inrichtingen.
De organisatiekunde bevat veel elementen die afkomstig zijn uit andere wetenschappen
(interdisciplinariteit). Als we alle bijdragen uit deze vakgebieden verzamelen die we nodig hebben
voor een onderzoek of project is dit echter nog geen interdisciplinaire, maar een multidisciplinaire
aanpak. Bij interdisciplinaire aanpak komen de oude disciplines niet meer herkenbaar naar voren, dit
is wel het geval bij multidisciplinaire aanpak.
In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw is de organisatiekunde zoals we die nu kennen in
Nederland ontstaan, eerder was het nog bedrijfsorganisatie. Dat het organisatiekunde werd was
omdat de organisaties groter en complexer werden.
De vroege internationale handel ging via handelsroutes. De zijderoute is een van de oudste
handelsroutes, deze route verbond Europa met het Midden-Oosten en Azië.
De VOC werd opgericht op 20 maart 1602. Met het 200-jarig bestaan groeide de VOC uit tot het
grootste bedrijf uit haar tijd. In 1798 werd de VOC ontbonden.
Andere belangrijke handelsbedrijven:
- Deense Oost-Indische Compagnie (1614)
- Nederlandse West-Indische Compagnie (1621)
- Franse West-Indische Compagnie (1664)
- Royal Afrikaanse Compagnie (1663)
- Hudsons Bay Compagnie (1670)
Nederland is het thuisland van elf van de 500 grootste bedrijven ter wereld.
Tot in de 2e helft van de 18e eeuw overheerste het mercantilisme als economische denkrichting.
Deze stroming stelde dat het bezit aan geld en goud de enige welvaartsbron was. Totdat Adam Smith
in 1776 zijn invloedrijke boek schreef, waarin gesteld wordt dat productieve arbeid de bron is van
welvaart en dat door arbeidsverdeling de productiviteit van de arbeid sterk kan worden verhoogd.
In de 18e eeuw werden baanbrekende uitvindingen gedaan als de stoommachine en het gebruik van
steenkool als brandstof.
De westerse samenleving veranderde van een agrarische in een industriële. Na 1840 verspreidde dit
zich over West-Europa en de Verenigde Staten.
,Ingenieur Frederick Winslow Taylor zag in dat in de fabrieken gestructureerde en systematische
aanpak nodig was. Hij werd met zijn publicaties en lezingen de grondlegger van wat later het
Scientific Management wordt genoemd.
Enkele hoofdpunten uit Taylors theorie over het bestuur en beheer van organisaties:
- Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van
bewegingsstudies. De resultaten hiervan kunnen leiden tot standaardisatie en normalisatie
van het productieproces en de hierin te gebruiken machines en materialen.
- Een vergaande taakverdeling en training van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging precies is voorgeschreven; hierdoor krijgt de arbeider veel routine, waardoor weer
hogere productienormen gehaald kunnen worden.
- Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders.
- De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van en het zoeken naar
werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden; voorheen werd dit naar de
uitvoering geschoven.
- De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie
- Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.
Ook stelde hij een arbeidsverdeling voor van de leiding van de werkplaats over 8 functies, die elk
door een aparte functionaris uitgevoerd moesten worden. (Achtbazenstelsel)
Een gevolg van Taylors ideeën was dat het bestuur en beheer van productieafdelingen over de hele
industriële wereld verbeterde.
In Europa was Henri Fayol de eerste die een samenhangen stelstel van opvattingen ontwikkelde. Zijn
General Management-theorie was bedoeld als onderwijsmodel.
Hij onderscheidde zes onafhankelijke managementgebieden;
1. Technisch
2. Commercieel
3. Financieel
4. Zelf beschermend (veiligheid van mensen en eigendommen)
5. Boekhouding
6. Besturing
De besturing is het belangrijkste onderdeel van de functie van managers en bestaat uit vijf taken;
1. Plannen of vooruitzien
2. Organiseren
3. Bevel voeren
4. Coördineren
5. Controleren
Eenheid van commando: Iedere werknemer heeft slechts één (directe) baas boven zich.
Max weber hield zich bezig met overheidsorganisaties en grote bedrijven vanuit een sociologische
invalshoek.
Groter organisaties hadden volgens hem in zijn tijd de volgende kenmerken;
- Sterk doorgevoerde taakverdeling
- Hiërarchische bevelstructuur
- Nauwkeurig afgebakende bevoegdheden en verantwoordelijkheden
- Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen
, - Werving op basis van bekwaamheden en kennis in plaats van vriendjespolitiek
- Bevordering en beloning op basis van objectieve criteria en procedures
- Uitvoering van werkzaamheden volgens vaste routineregels
- Vastlegging van alle gegevens in schriftelijke stukken, zodat op alles controle mogelijk is
- Aan restricties gebonden macht van functionarissen
Wanneer een organisatie aan de genoemde eisen voldeed spraken we volgens Weber van een ideale
bureaucratie.
Met het lichtsterkte-experiment bleek dat de oorzaak van toenemende werkprestaties voornamelijk
veroorzaakt wordt door subjectieve factoren i.p.v. objectieve factoren. Onder deze subjectieve
factoren vallen; aandacht, zekerheid, het bij een groep horen en waardering. (Human Relations
beweging).
Er kwam commentaar op de Human Relations beweging, maar ze wouden ook niet terug naar het
Scientific Management. Het was dus tijd voor een synthese van de twee. Warren G. Bennis benadrukt
de noodzaak van een revisie van de uitgangspunten van de HR-beweging, waardoor de term
revisionisme ontstond.
Rensis Likert was de eerste die een poging deed tot overbrugging van de twee stromingen en zo
ontstond de zogenaamde ‘linking-pin’-structuur, waarbij de organisatie bestaat uit elkaar
overlappende groepen.
Frederick Herzberg- onderscheidde vijf niveaus van behoeften, naar de bevrediging waarvan elk
mens volgens hem streeft. Dit alles ter verklaring van het menselijk gedrag. Zodra een lager niveau is
bevredigd is het streven gericht naar een hoger niveau.
In opklimmende volgorde zijn dit de niveaus;
1. Fysiologische behoeften (eten, drinken, slapen, seks)
2. Behoefte aan zekerheid en veiligheid
3. Behoefte aan acceptatie
4. Behoefte aan erkenning
5. Behoefte aan zelfontplooiing
Maslow gaf deze behoeften weer in een piramidevorm.
Douglas McGregor – theorie X en Y. Met theorie X gaf hij aan hoe de meeste organisaties in die tijd
functioneerden. Met theorie Y gaf hij zijn eigen visie op hoe mensen in een organisatie zouden
moeten samenwerken.
Kenneth Boulding – ontwikkelde een theorie waarbij organisaties worden gezien als een systeem
(organisatie). Een systeem wordt bestuurd met behulp van informatie die wordt teruggekoppeld naar
verschillende subsystemen (afdelingen). De systeembenadering stelt dat het management
organisatieproblemen integraal dient aan te pakken. Dat wil zeggen niet alleen kijken naar de
belangen van een enkel organisatieonderdeel maar ook naar de invloed van genomen beslissingen
op de totale organisatie.
Paul Lawrence en Jay Lorsch – kwamen in 1967 tot de conclusie dat verschillende omstandigheden
zullen leiden tot een andere inrichting van organisaties, taakinstellingen en werkwijzen, willen ze
optimaal presteren. Het begrip ‘contingentie’ (geïntroduceerd door Paul en Jay) betekent dan ook
‘bepaald door situatie’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bs2000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
