Toetsmatrijs uitwerking
Beweegzorg in de wijk
Inhoud
Leefstijlziekten........................................................................................................................................3
Metabool syndroom en overgewicht.................................................................................................3
Diabetes Mellitus................................................................................................................................6
Cardiovasculair risicomanagement...................................................................................................15
Atherosclerose..............................................................................................................................15
Claudicatio intermittens...............................................................................................................18
Angina pectoris.............................................................................................................................18
Beroerte........................................................................................................................................19
TIA................................................................................................................................................19
Herseninfarct................................................................................................................................20
Hersenbloeding............................................................................................................................20
Myocardinfarct.............................................................................................................................20
Homeostase, biologische regelprincipes..............................................................................................22
Spijsvertering....................................................................................................................................22
Vertering voedingsstoffen............................................................................................................23
Gal................................................................................................................................................25
Lever.............................................................................................................................................25
Nieren...........................................................................................................................................26
Pancreas.......................................................................................................................................30
Bijnieren.......................................................................................................................................30
Preventie..........................................................................................................................................32
Endocrinologie..................................................................................................................................33
Schildklier.....................................................................................................................................33
Bijschildklier..................................................................................................................................35
Hormoonstelsel............................................................................................................................35
Claciumbloedspiegel.....................................................................................................................38
Sedentariteit en inactiviteit..............................................................................................................39
Inactiviteit.........................................................................................................................................40
Voeding in relatie tot bewegen........................................................................................................40
Stress , psychosomatiek........................................................................................................................42
, Stress en slaap fysiologie..................................................................................................................42
Stressreactie.................................................................................................................................43
Bewustzijn............................................................................................................................................44
Reanimatie.......................................................................................................................................44
Zelfmanagement technieken................................................................................................................46
Gezondheidsvaardigheden...............................................................................................................46
Gedragsverandering.............................................................................................................................46
Gedragslenzen..................................................................................................................................46
Toename welbevinden (bijdrage kwaliteit van leven)..........................................................................49
Bewegingstherapie / groepstraining.................................................................................................49
Fysieke zelfredzaamheid...................................................................................................................50
Analyse gezondheidsproblemen...........................................................................................................52
Meetinstrumenten leefstijl en gezondheid......................................................................................52
Prognostisch profiel..............................................................................................................................53
Risicostratificatie bewegen ACSM....................................................................................................53
Ondernemendheid...............................................................................................................................55
Model health care value innovation.................................................................................................55
E-health................................................................................................................................................56
Meten en klinimetrie............................................................................................................................57
Psychometrische eigenschappen meetinstrumenten.......................................................................57
Kwalitatief onderzoek...........................................................................................................................58
Kwalitatieve onderzoekmethodes en zoeken op PubMed...............................................................58
Science based versus patient centred care...........................................................................................59
EBP en CBP.......................................................................................................................................59
Organisatie, gezondheidszorg, regelgeving, kwaliteit zorg...................................................................60
,Leefstijlziekten
Metabool syndroom en overgewicht
Door te kijken naar de BMI weet je of iemand overgewicht heeft of obesitas.
BMI < 18,5 is ondergewicht
BMI > 18,5 en < 24,9 is normaal gewicht
BMI > 25 en < 29,9 is overgewicht
BMI > 30 is obesitas
In 2017 had 48,7% van de volwassenen overgewicht.
14% van de jeugd had overgewicht
Meer mannen hebben overgewicht dan vrouwen
Meer vrouwen hebben obesitas dan mannen
Klasse 1 obesitas: 11%
Klasse 2 obesitas: 2,3%
Klasse 3 obesitas: 1% (morbide obesitas)
2,8% van de jeugd heeft obesitas
Metabool syndroom = een verzameling van klachten rondom de stofwisseling. Het gaat om een
combinatie van een verhoogd cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, overgewicht en een hoge
bloedsuikerspiegel. Vooral mannen hebben er last van.
Bij het metabool syndroom is er kans op centrale adipositas (= ophoping van vetten rondom de
darmen in de viscerale compartimenten). Dit heeft als gevolg insulineresistentie (vorm van Diabetes
Mellitus).
Criteria van het metabool syndroom zijn: (3 of meer van de 5 kenmerken geldt metabool syndroom)
Viscerale obesitas
- Buikomtrek mannen 102cm
- Buikomtrek vrouwen 88 cm
Hypertensie
- 130/85 mmHg
Verhoogde nuchtere glucosewaarde
- > 5,6 mmol/l (veneus)
Verhoogde triglyceridespiegel
- >1,7 mmol/l
Verlaagd hdl-spiegel
- Mannen < 1,03 mmol/l
- Vrouwen < 1,29 mmol/l
Gevolgen van het metabool syndroom
Het metabool syndroom geeft een grotere kans op hart- en vaatziekten. Dit komt doordat het
metabool syndroom vaak gepaard gaat met hypertensie.
Vetweefsel is een type verbindingsweefsel dat opgeslagen cellulair vet bevat. Zijn hoofdrol is energie
in de vorm van vet op te slaan, hoewel het ook beschermt en het lichaam isoleert.
Bij het metabool syndroom gaat het vet rond de organen liggen en gaan op den duur zelf ook als
orgaan werken. De vetcellen produceren stoffen die de gevoeligheid voor insuline verminderen.
Hierdoor kan de bloedsuikerspiegel ontregeld raken. Ook maken de vetcellen stoffen aan die
ontstekingen bevorderd. Bij mannen zet buikvet bovendien het hormoon testosteron om in
oestrogeen, wat de vetopslag nog eens bevorderd. Meer vetopslag kan een toename van
overgewicht en een hogere bloedsuikerspiegel, bloeddruk en cholesterolgehalte veroorzaken.
, Bij het metabool syndroom kunnen de lever en de alvleesklier uitgeput raken, waardoor de
bloedcholesterolratio slechter wordt. Dit betekent dat er meer van het slechte LDL-cholesterol en
minder van het goede HDL-cholesterol in het bloed zit. Dit vergroot de kans op aderverkalking.
Daarnaast nemen andere bloedvetten in ongunstige mate toe en is er een hogere kans op
bloedstolselvorming. Bovendien is de bloedsuikerspiegel vaak langdurig hoog. Daardoor reageren de
lichaamscellen minder goed op insuline: er ontstaat een lichte vorm van diabetes type II.
Mensen met het metabool syndroom hebben een vijf keer hogere kans op het krijgen van diabetes
type II. Er is vaak als sprake van een voorstadium. Diabetes tast vaatwanden aan en kan tot
vernauwing van de bloedvaten lijden. Hierdoor neemt de kans op hart- en vaatziekten, zoals een
hartinfarct of beroerte, toe.
Een hoge bloeddruk is soms genetisch bepaald, maar is meestal het gevolg van overgewicht, weinig
bewegen, roken, stress en ongezond eten. Ook bij het metabool syndroom is vaak sprake van een
hoge bloeddruk. Dit brengt het risico op hart- en vaatziekten met zich mee.
Gevolgen obesitas
Verminderde longfunctie, slaapapneu, snurken
Slechte cholestrolwaarden, vervette lever, galstenen
Verhoogde kans op kanker (in de nier, baarmoeder, borst, dikke darm)
Artrose
Depressie, beroerte, angststoornissen
Hart- vaatziekten
Diabetes Type II
Verminderde vruchtbaarheid, continentie- en menstruatieproblemen
Risicofactoren van metabool syndroom
Teveel koolhydraten
Teveel verzadigde vetten
Teveel calorieën
Onvoldoende groente en fruit
Teveel koffie
Teveel alcohol
Onvoldoende inname van voedingsvezels
Onvoldoende inname van essentiële voedingsstoffen
Roken
Sedentaire leefstijl
Slaaptekort
Chronische stress
Risicofactoren obesitas
Te weinig beweging
Ongezond voedingspatroon
Erfelijke aanleg
Te hoog gewicht van moeder tijdens de zwangerschap
Roken tijdens de zwangerschap
Onvoldoende slaap
Een omgeving die stimuleert om veel te eten en weinig te bewegen
Relatie metabool syndroom en insulineresistentie
