SAMENVATTING COLLEGES EMOTIES
COLLEGE 1
DAVID BROOKS & ANTONIO DAMASIO: THIS TIME WITH FEELING (2015)
Antonio Damasio: ''It is emotion that allows you to mark things good or bad''
Alles wat we doen is gebaseerd op keuzes uit het verleden - we onthouden niet alleen het resultaat
en of de keuze zelf goed of slecht was, maar ook of het gevoel wat we daarbij hadden goed of slecht
was > accumulated wisdom.
''intelligence decision-making without emotions is impossible''
Gevoel: Onze geest representeert wat er veranderd is in je organisme, terwijl je in een bepaalde
staat van emotie bent. Dit is afhankelijk van cognitieve structuren en een bepaalde mate van
zelfbewustzijn niet altijd aanwezig in low species.
Emotie: Een collectie van geautomatiseerde acties die gericht zijn op een bepaald effect wat
belangrijk is voor de regulatie van je leven. Dit is al vanaf de geboorte bij je in het brein aanwezig.
''To solve a problem without you having to think about it > evolutionary biological intelligence.''
Homeostasis is what automatically regulates us to achieve the possibility of surviving. Je kunt het
wel een beetje beïnvloeden, door te sporten bv, maar het is vooral een natuurlijk fenomeen.
Social homeostasis: samen creëren we een plek om te leven op een plek waar dat eigenlijk niet
mogelijk is.
Iedereen heeft deze emoties, maar ervaart ze door andere stimuli en laat ze op andere manieren
zien > cultuur en ervaringsgebonden
Hoe emoties morele keuzes beïnvloeden:
• Volgens Damasio is onze moraal verbonden met onze emoties, maar door onze
intelligentie hebben we regels bedacht die niet in onze genen vast staan.
• Waarom voelen we schaamte en schuld?
• Religie, cultuur en reflectie hebben hier invloed op.
WAT IS EMOTIE?
Terugkomen op de visie van Antonio Damasio: Emotie is een automatisch actieprogramma, gericht
op een bepaald effect dat belangrijk is voor de regulatie van het leven (homeostase). Acties zijn niet
altijd zichtbaar (ook interne acties zoals een snellere hartslag of verhoogde bloeddruk).
Als/dan-regel (als conditie > dan reactie):
• If (Appraisal (inschatting)) - de trigger voor het responspakket
• Then (motivationele veranderingen) - iets wel/niet willen doen
• Fysiologische, cognitieve, gedragsveranderingen (incl. emotionele
expressie, en subjectieve ervaring ‘gevoel’.
• Emotie is een gevolg van evolutie, door evolutie klaargelegde stukjes (snelle)
intelligentie > je hoeft er niet over na te denken.
Emotie is niet hetzelfde als gevoel. Niet elke emotie voelen we! Omdat wij zelfbewust zijn hebben
we een perceptual take op wat er in ons gebeurt, en dat noemen we gevoel.
• Voordelen hiervan: bewuste herinnering van hoe je je voelde, reflectie op emoties,
regulatie van emoties, educating van emoties ( tot op bepaalde hoogte)
, • IJsberg model: wat we bewust ervaring is veel minder dan wat we onbewust ervaren (
ons evenwichtssysteem).
• Onbewuste actietendens: snelle reactie naar iets positiefs toe en van iets negatiefs af
(toenadering of verwijdering)
• Emotie is cruciaal voor beslissen - mensen die schade hebben aan een emotie relevant
deel van de hersenen kunnen prima de voor- en nadelen noemen, maar niet kiezen >
verweven met rationaliteit!
1. Een emotie is een automatisch programma
2. Door evolutie klaargelegde stukjes snelle
intelligentie
3. Die stukjes beregelen je leven (homeostase)
4. Emotie is niet hetzelfde als gevoel
5. Emotie is cruciaal voor beslissen
Kortdurende emoties versus stemming
Kortdurende emoties verschijnen en verdwijnen tegen een altijd aanwezige achtergrond van trager
affect (je stemming / core affect : continue subjectieve beleving van de fysiologische toestand van
het lichaam).
Andere ideëen
Nico Frijda: Emoties signaleren dat jouw belangen op het spel staan, in positieve of negatieve zin. Ze
zorgen ervoor dat je actie onderneemt, prioriteiten stelt en je 'ergens druk over maakt'. Ze vragen
snel en met klem om voorrang (controle-prioritering).
• Ofwel omdat de stimulus voldoet aan een evolutionair voorgeprogrammeerd type;
• Ofwel omdat je op basis van eerdere ervaring geleerd hebt dat een stimulus relevant
kan zijn voor jouw belangen
EEN PROCESMODEL VOOR EMOTIE
Doel van het model is om systematisch in kaart te brengen wat er gebeurt als een kortdurende
emotie getriggerd wordt, en uit welke typen componenten de zich ontvouwende emotie bestaat.
Emotioneel competente stimulus > appraisal (belangen) >
EMOTIE > Responspakketje voor emotie E (motivationele,
fysiologische, cognitieve en gedragsmatige reacties) > bewuste
ervaring, gevoel > regulatie (controle over in- & output)
Een hele sterke stimulus zal eerst onbewust ontvouwen en dan
bewust worden.
Een minder sterke stimulus kan volledig onbewust ontvouwen.
Discussie: probalisitsch: appraisal A verhoogt de kans op de MFCG reacties.
Motivationele reacties staan centraal (volgens Frijda & Scarantino). Hangt samen met de context.
Een actietendens (emotiegebonden 'instinctief' gedragspatroon) is uiteindelijk bedoel voor fysiek
gedrag. Dit zien we bij allerlei diersoorten. Een actietendens kan zich ook vertalen in flexibeler
gedrag.
, COLLEGE 2
KLANKSYMBOLISME
Zowel zoogdieren als mensen kunnen klanken maken, maar het aantal mogelijke klanken is beperkt.
• Met een aantal klanken bouwen we woorden in talen > bouwen met legostenen. Een
klankvorm van een woord is een reeks van klanken (artikel van Halle).
Klanksymbolisme: Er zit een symbolisch aspect tussen klank en betekenis.
• Taketa: hardere klank > symbool met puntige hoeken
Dit gaat in tegen het taalkundige principe van De Saussure ''l'arbritaire du signe'' > het willekeurige
principe, anders hadden we geen woordenboeken nodig!
Onomatopee: klankvorm bootst referent na (koekoek is het geluid dat de vogel maakt).
Klanksymbolisme is dus anders: de intrinsieke betekenis van klanken.
Ideofoon: Klankvorm beeldt sensatie uit (duhh), een fonetische uitbeelding.
Klanksymboliek is gebaseerd op het lichaam, niet de geest. Hoe worden deze klanken gemaakt en
wat betekent dat?
• Frequency Code (Ohala): de frequentie van een geluid zegt iets over de bron
o Groot, fit lichaam
o Lage toonhoogte en/of lage formanten
o Grote larynx en/of lang spraakkanaal
o Goede kansen op overleving en op succesvolle voortplanting
• Toonhoogte:
o Mededeling: met dalende toonhoogte
o Vraag: met stijgende toonhoogte
o Toonhoogte en voortplanting: mannen met een hogere toon hebben
een lagere voortplanting.
• Glimlach:
o Akoestische nabootsing van kleiner lichaam
o Betekenis: vriendelijk / warm / tevreden / blij
o Met hoorbaar effect op spraak! Connotatie: ''ik ben klein en
onschuldig''.
EMOTIES IN SPRAAK
De stem geeft informatie over de lichaamsgrootte, sekse, leeftijd, sociale klasse, etniciteit en
emotionele status van de spreker, vaak loopt dit parallel aan de linguistische betekenis (Sauter)
Geen 1:1 relaties tussen emotie-spraakkenmerk of emotionele dimensie-spraakkenmerk. Many-to-
many relaties: Een aspect kan op verschillende manieren tot uitdrukking gebracht worden. Dit geeft
flexibiliteit in spraak (aanpassen aan wisselende omstandigheden).
Luid spreken is dus niet alleen een kenmerk van boosheid, maar ook van paniek of blijdschap!
Hoofdzaken emotie in spraak (emotionele tone-of-voice):
• Prosodie: muzikale aspecten
o Toonhoogte (pitch, F0)
o Luidheid (Amplitude, Intensiteit)
o Tempo (Speaking rate)
• Stemkwaliteit:
o Spec COG (hees, scherp, donker, licht)
