Een inleiding in de Psychologie
Hoofdstuk 1 Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Psych = Geest (Grieken geloofden dat geest apart van het fysieke lichaam bestond)
Ologie = gebied van studie
Psychologie
• De wetenschap van gedrag en mentale processen
• “De studie van de geest”
• Houdt zich bezig met geestelijke processen en gedragingen
Het terrein van de psychologie
• Interne geestelijke processen (indirect waarnemen) → zoals denken, voelen en begeren
➔ Kom je alleen maar achter als de persoon het zelf verteld
• Externe waarneembare gedragingen → zoals praten, glimlachen en lopen
Drie soorten psychologen
• Experimenteel psychologen
- (onderzoekspsychologen)
- Onderzoek uitvoeren om nieuwe psychologische kennis te creëren
- Bijv. de effecten van suiker op hyperactiviteit kunnen onderzoeken
• Docent psychologie
- Primaire taak het geven van onderwijs op bijvoorbeeld een hbo- of bacheloropleiding of
aan een universiteit
• Toegepaste psychologen
- Ze gebruiken de kennis die door experimentele psychologen is vergaard om problemen
van mensen op te lossen door middel van trainingen, het ontwerpen van speciale
gereedschappen of logische behandelingen
Specialisaties in de toegepaste psychologie
• Arbeids- en organisatiepsychologen;
• Sportpsychologen;
• Schoolpsychologen;
• Klinisch psychologen en counselors; helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of
om moeilijke keuzes in relaties, hun carrière of opleiding te maken
• Forensisch psychologen; wets- en rechtssystemen denk aan vaststellen of ze een tbs’er vrij kunnen laten
• Omgevingspsychologen;
• Gerontopsychologen; ouderen helpen met gezondheid en welzijn , leren omgaan met leeftijd gerelateerde
problemen
,Psychologie is geen psychiatrie
Psychiatrie
• Een medische specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen
• Hebben een medische opleiding (geneeskunde)e
• Psychiaters richten zich voornamelijk op de behandeling van mensen met ernstiger
psychische stoornissen dan psychologen en doen zij dit vanuit een medische invalshoek zij
zien deze mensen als patiënten met een geestelijke ziekte bijvoorbeeld: depressiviteit
De psychiatrie is een veel kleiner vakgebied dan de psychologie. De psychologie beslaat het hele
terrein van het menselijke gedrag en de geestelijke processen, van hersenfuncties tot sociale
interacties.
Psychologen zijn ook niet bevoegd om medicijnen voor te schrijven.
Pseudopsychologie
• Niet-onderbouwende psychologische aannamen die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd
• Bijvoorbeeld: horoscopen, paranormale fenomenen etc.
Wat is kritisch denken?
• Onmogelijke om een definitie te geven hiervan – nadruk op 6 vaardigheden voor het
kritische denken
1. Wat is de bron?
- Is het betrouwbaar? Is degene die een bewering doet iemand die met feitelijke kennis?
Advies gevraagd aan een expertise?
- Heeft de bron iets belangrijks te winnen bij de bewering?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
- Voor buitengewone beweringen is buitengewoon bewijs nodig
- Ook zou er een waarschuwingslampje moeten gaan branden bij beweringen die in strijd
zijn met bestaande kennis
3. Wat is het bewijsmateriaal?
- Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijke bewijs worden aangezien
bijv. er kunnen 3 mensen iets zeggen maar dit betekent niet dat het meteen voor
iedereen geld, daarom is er belang bij wetenschappelijk bewijsmateriaal.
- Om zeker te weten of een bepaalde oplossing werkt, is er wetenschappelijk
bewijsmateriaal nodig
, 4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias?
- Bias = vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis van
persoonlijke ervaringen en waarden
- Emotionele bias → de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens
- Attitudes = is de houding die je hebt ten opzichte van een persoon plaats of onderwerp.
Een attitudes is dus een innerlijke houding, die gevormd is door kennis of ervaring.
- Confirmation bias (bevestigingsbias) → de neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te
zoeken waar je het wel mee eens bent
➔ Bijvoorbeeld: horoscoop alleen de dingen onthouden die waar zijn voor jou, gokkers
alleen onthouden dat ze winnen
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
- Correlatie-causalitiet-denkfout
- Het aantal moorden stijgt als mensen meer ijs eten (denkfout)
- Omdat mensen nu eenmaal dingen willen verklaren, trekken we dergelijke foutieve
conclusies
- Inplaats daarvan moeten we andere interpretaties over de relatie in overweging nemen
en meer ondersteunende gegevens vinden
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
- Bijvoorbeeld: psychologen → invalshoek van leren, sociale invloed of
persoonlijkheidstrekken. Economen → invalshoek financiële motieven voor bijv misdaad.
Sociologen → invalshoek bendes, armoede en maatschappelijke structuren
Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
De eer voor het leggen van de basis van de moderne psychologie gaat naar de Griekse filosofen.
Ongeveer in dezelfde tijd werden in de Aziatische en Afrikaanse samenlevingen namelijk ook
psychologisch ideeën ontwikkeld.
• In Azië verkenden volgers van yoga en het boeddhisme het bewustzijn, dat ze via meditatie
probeerden e beheersen.
• Tegelijkertijd ontstonden in Afrika andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische
stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen. Op basis van deze volkspsychologie
ontwikkeleden sjamanen ‘behandelingen’.
Middeleeuwse Europa → rooms-katholieke kerk
• De kerk had weinig belangstelling voor de fysieke wereld en stelde dat de geest en de ziel
losstaan van de natuurwetten waaraan wereldse objecten en gebeurtenissen onderworpen
zijn.
, 1. Biologisch perspectief
• Het lichaam kan apart van de geest worden bestudeerd
• De oorzaken van gedrag : functioneren van de genen, de hersenen, zenuwstelsel, endocriene
stelstel
• René Descartes
Door Rene Descartes ontdekking en wetenschappers die hadden aangetoond hoe zintuigen
stimulatie omzetten in zenuwimpulsen en spierreacties, hierdoor konden ze aantonen dat er
biologische processen ten grondslag liggen aan sensaties en eenvoudige reflexmatige gedragen, in
plaats van mysterieuze spirituele krachten.
René Descartes
• Ging uit van een scheiding tussen het fysieke lichaam en het spirituele lichaam (denken)
• Het rationalisme, waartoe Descartes behoorde, filosofische denkrichting die ervan uitgaat
dat alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) tot zinnige kennis kan leiden
• (het rationalisme heeft geen vertrouwen in zintuigen)
• Ik denk….dus ik ben
Het empirisme, formuleerde veel kritiek op Descartes. Empiristen zien het denken als onnodig en
zelfs storend in wetenschap en filosofie. Zij beweren dat waarnemingen, ervaringen en
experimenten de enige ware bron van kennis zijn.
➔ John Locke (empirist) : beweerde dat de mens bij de geboorte een tabula rasa is dat door
ervaring, leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden krijgt
➔ Francis Bacon (empirist) : het denk vertroebelt de waarneming
• Het revolutionaire perspectief van Descartes vormt de basis voor het moderne biologische
perspectief
• Moderne biologische psychologen zien de geest als een product van de hersenen
(volgens dit standpunt komen zowel onze persoonlijkheid, onze voorkeuren, onze
gedragspatronen als onze vaardigheden voort uit onze lichamelijke eigenschappen)
➔ (daarom zoeken biologische psychologen naar de oorzaken van ons gedrag in het
zenuwstelsel, het endocriene stelsel (hormoonstelsel) en de genen)
Twee varianten op het biologische thema
Neurowetenschap
• De neurowetenschap combineert de biologische psychologie met de neurologie, de biologie
en andere disciplines die zich richten op processen in de hersenen
• Het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen, gedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
• Bijv. ontdekt: mysterie van de wijze waarop onze ogen en hersenen lichtgolven in beelden
omzetten
• Bijv. ontdekt: op welke wijze bepaalde vermogen zoals spraak, sociale vaardigheden of het
geheugen, kunnen verdwijnen zonder beschadiging van bepaalde gebieden van de hersenen.
