Aantekeningen van de hoorcolleges van het vak Grenzen van de Macht voor het tweede deeltentamen (hoorcolleges 7 tot en met 12). Zeer uitgebreid en recent, geschreven in goed Nederlands. Tentamen afgerond met een 9,0.
Verder op mijn account voor het vak Grenzen:
- Hoorcolleges Grenzen van de Ma...
Reformatie creëerde problemen, die leidden tot nieuwe ideeën over input legitimiteit.
Enerzijds leidde dit tot verzetsrecht en anderzijds tot ideeën over ondeelbare soevereiniteit.
Men deed hierbij een beroep op een echt en virtueel verleden.
Vandaag
Hoe probeerden mensen in de praktijk recht te ontlenen aan vroeger: macht der gewoonte.
Hoe werd gezag van gewoonte en traditie in de vroegmoderne periode geleidelijk minder?
Gewoonte
Gebruik: manier van doen
Traditie: oude manier van doen
Gewoonterecht: iets is een recht of een plicht omdat het de oude manier van doen is,
en daarmee ook de juiste
In de vroegmoderne periode zijn bijna alle machtsaanspraken gebaseerd op traditie en
gewoonte. Dit geldt echter ook voor het verzet daartegen.
Gewoonte en traditie belangrijke bron voor legitimiteit.
Lange tijd is er weinig aandacht besteed aan traditie en gewoonte:
Houdt sociale ongelijkheid in stand, denk aan erfelijke adel.
Het houdt staatsvorming tegen.
Het is niet echt politiek, want het gaat niet over ideologische visies.
Echter zijn traditie en gewoonte om zaken te legitimeren ook in onze tijd niet volledig
verdwenen.
Gewoonterecht
Ongeschreven: hiermee wordt bedoeld dat er geen moment was waarop iemand
besloten heeft dat dit het recht is. Het is misschien wel ooit opgeschreven, maar
ontleent haar status aan de praktijk.
Ononderbroken: sinds enkele generaties.
Door de meeste mensen geaccepteerd.
Mag niet in strijd zijn met de ratio of met een andere vorm van recht.
,Bestaat tegenwoordig nog steeds. In Nederland is het een alternatief voor zaken die niet bij
wet zijn geregeld (recht van overpad). Met name in internationaal recht omdat er natuurlijk
geen wereldwijde consensus is over het recht.
Effectiviteit
Klinkt enorm conservatief; je doet dingen omdat je ze vroeger ook al deed. Output-
legitimiteit van recht is echter vaak dat we het zo moeten doen omdat we het altijd al zo
deden.
In theorie onveranderlijk
Maar in de praktijk wel flexibel. Bepaalde gewoonterechten raken vergeten of
irrelevant, of bewegen mee met de samenleving. Paradoxaal (legitimiteit berust op
onveranderlijkheid) maar werkt wel in de praktijk.
Gewoonterecht rond 1550
Zeer veel gewoonterechtgebieden in Europa, doordat het vaak lokaal ontstaat. Ook is het zo
dat sommige gewoonten alleen voor bepaalde groepen golden. Dit heeft te maken met de
standensamenleving, waarin iedereen niet dezelfde rechten en plichten heeft. Echter heeft
iedereen in vroegmodern Europa wel te maken met gewoonterecht, ook mensen laag op de
sociale ladder.
Herinnering is een vorm van gewoonte (zie primaire tekst).
Weisungen: bijeenkomsten waar Duitse horigen de verplichtingen te horen krijgen waaraan
zij moeten voldoen. Dit konden de horigen gebruiken om te verzekeren dat de heren de
verplichtingen niet groter maakten. Daarnaast was het zo dat verplichtingen in het
ongewisse konden geraken door ze niet meer te noemen bij deze vergaderingen.
Baremonte courts: lossen geschillen tussen Engelse mijnwerkers op over wie waar mag
graven onder welke voorwaarden.
Turben: bijeenkomsten in Lage Landen, georganiseerd door stadbesturen wanneer ze niet
helemaal zeker weten hoe ze iets moeten afhandelen. Er worden dan belanghebbende
personen uitgenodigd, waarvan de stadsbesturen ervan uitgaan dat die mensen weten hoe
het zat.
Waarom heeft traditie zo veel gezag
Traditie heeft in traditionele samenlevingen veel gezag, want dat is wat traditionele
samenlevingen traditioneel maakt. We mogen er niet zomaar van uitgaan dat omdat traditie
gezag had in de vroegmoderne tijd, dat dat daarvoor ook het geval was.
Waarom heeft traditie zo veel gezag:
Wordt gedeeld in alle lagen van de bevolking.
Sluit aan bij denken over moreel, politiek en religieus gezag. Kerk heeft bijvoorbeeld
gezag omdat de kerk al sinds mensheugnis gezag heeft. Dit gaat samen met de
neiging om nieuwe dingen als inferieur te zien.
, Sluit aan bij erfelijkheid sociale status.
Belangstelling oude teksten bloeit. Echter hebben ze belangstelling voor oude
teksten omdat ze veel aan traditie hechten, of andersom? Wel is duidelijk dat
mensen belangstelling hebben voor en legitimiteit toekennen aan zaken als de Bijbel,
geschriften van de kerkvaders, Romeins recht en klassieken.
Romeins recht: niet zo zeer gewoonterecht maar samenhangend stelsel van principes
waarmee je bijvoorbeeld kunt definiëren wat het verschil is tussen moord en doodslag.
Verschaft middelen om na te denken over de betekenis van verschillende elementen in het
recht.
Hertogen van Brabant proberen hun rechten te legitimeren met een hele voorgeschiedenis
en een genealogie van illustere voorouders. Ze stammen af van de Bijbelse Noach, Priamus
van Troje, Karel de Grote en de fictieve Zwaanridder. Met dit soort fictieve genealogieën
probeert men status van de familie te vergroten en gezag te legitimeren.
Echter kan je traditie ook gebruiken om je tegen gezag te verzetten.
Magna Carta (1215): geen nieuwe set regels maar bevestiging rechten die er altijd al
geweest waren.
Blijde inkomst hertogen van Brabant: als de hertog zich niet aan zijn eed houdt,
hebben onderdanen het recht die eed los te laten. Zo’n afspraak gemaakt in 1356
krijgt de allure dat het altijd al zo geweest is.
Argument van traditie wordt ook gemobiliseerd door plattelanders. Boeren proberen iets te
doen aan de toenemende inbreuk die er gemaakt wordt op hun gemene gronden
(gemeenschappelijke gronden die boeren gebruiken). Er komt in de vroegmoderne periode
een trend op van verkaveling van deze gronden (enclosure). Boeren proberen dit
gemeenschappelijk bezit te verdedigen, net als het recht op begrazing, overpad en
sprokkelhout, met beroep op gewoonte (we mochten dit altijd gemeenschappelijk
gebruiken).
In het kader van gewoonte wordt vaak een beroep gedaan op privileges en vrijheden. Als
mensen zich willen verzetten tegen de overheid, wordt er dan ook vaak beroep gedaan op
privileges en vrijheden die ooit verleend waren (denk hierbij aan privileges betreffende
inspraak van de bevolking bij verkiezing stadsbestuur). Vaak wordt beweerd dat mensen
zeker weten dat hen bepaalde vrijheden verleend zijn en leidt dit tot verzet/oproer wanneer
deze niet ingewilligd worden.
Dit soort problemen ontstaan vaak omdat gewoontes mee veranderen met de tijd.
Gewoonterecht lijkt onveranderlijk, maar vaak worden veranderingen stilzwijgend
geaccommodeerd. De andere kant is dat je gewoonterecht nu ook kan gebruiken om
iets af te dwingen waarvan je beweert dat het ooit zo geweest is.
Hoe bewijs je een gewoonte
Oudste man in het dorp ervan laten getuigen dat het inderdaad ooit zo was.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophiedeleeuwx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
