dit is een samenvatting over alle studiestof die nodig is voor het vak Persoonlijkheidsleer van Toegepaste Psychologie.
het document is overzichtelijk ingedeeld en ook de informatie uit de hoorcolleges is verwerkt. Deze samenvatting bevat alle informatie om het vak te behalen!
Persoonlijkheid de psychologische kenmerken die een zekere continuïteit verlenen aan het gedrag
van een individu in verschillende situaties en op verschillende momenten. Het zorgt voor regelmatig
terugkerende patronen van gedrag die zich in verschillende situaties voordoen.
Kenmerken persoonlijkheid:
- Stabiliteit ( in je leven blijft je persoonlijkheid stabiel)
- Consistentie ( je persoonlijkheid is in verschillende situaties hetzelfde)
- Standaardgedrag ( gedrag wat het meest bij je past, iets dat je uit gewoonte doet)
Dispositie een psychische en fysieke kwaliteit of eigenschap van een persoon (extravert)
Temperament de biologische bepaalde persoonlijkheidsdisposities die al in de vroege jeugd
waarneembaar zijn en die de snelheid en intensiteit van emotionele reacties en overheersende
stemming van een individu bepalen. ( verwijst naar het gedeelte van persoonlijkheid dat betrokken is
bij emotionele eigenschappen en de snelheid en intensiteit van emotionele reacties. Is tot op zekere
hoogte erfelijk)
Karaktertrek stabiel persoonlijkheidskenmerk waarvan men aanneemt dat zich in het individu
bevindt en dat in verschillende omstandigheden een leidraad vormt voor zijn of haar gedachten en
handelingen. ( komt voort uit het temperament, maar ontwikkeld zich later en worden sterk
beïnvloed door psychologische processen en ervaringen)
Perspectieven persoonlijkheid
Beschrijvende theorieën als je snel een beeld van iemand wilt vormen (vertelt niks over de
oorzaak van de persoonlijkheidskenmerken) maakt gebruik van een indeling in persoonstrekken/-
kenmerken
Procestheorieën wanneer je iemand wilt begrijpen vanuit zijn verleden ( psychodynamisch,
humanistisch of sociaalcognitieve perspectief). Verklaren persoonlijkheid in termen van de interne
persoonlijkheidsprocessen de interne werking van de persoonlijkheid; omvat motivatie, emotie,
perceptie en leren, en daarnaast ook onbewuste processen.
Impliciete persoonlijkheidstheorieën als je wilt weten hoe mensen over elkaar denken. Zijn
persoonlijkheidstheorieën die mensen zelf vormen over de personen waar ze veel mee omgaan.
Cross culturele theorieën als je mensen uit de rest van de wereld wilt begrijpen. Gaat over de
verschillen van persoonlijkheid tussen culturen.
Dispositionele theorieën een verzamelnaam voor benadering van de persoonlijkheid op basis van
temparament, karaktertrekken en persoonlijkheidstypen.
Nature & nurture
Nature invloeden op persoonlijkheid:
- Displacement van agressie ( aanwijzen van een zondebok) door de grotere kans om
voortplanten en lijkt in onze biologie ingebouwd
- Voorkeur aan genot boven pijn
- Neiging tot agressie en seks
- Genetische overerving
,Nurture invloeden op persoonlijkheid:
- Cultuur
- Opvoeding
- Omgeving
- Vrienden
Erfelijkheid en omgeving beïnvloeden elkaar, doordat in eerste instantie aangeboren eigenschappen
in de loop der tijd door ervaringen worden versterkt of afgezwakt.
effecten van cultuur op kijk persoonlijkheid
westerse culturen
- Individualistisch
- degene die opvallen in de menigte door hun talent, intelligentie atletisch vermogen, worden
beloond.
- Het zelf vormt een geheel
- Vaak neigen tot fundamentele attributiefout neiging om bij het interpreteren van gedrag
van anderen enerzijds een overmatige nadruk te leggen op persoonlijke karaktertrekken
( hang naar dipositionele), terwijl anderzijds de situationele invloeden worden
genormaliseerd.
- Kiezen eerder voor competitie
- Scoren hoger op prestatiedrang
- Psychologische traditie: Geestelijke gezondheid bestaat uit integreren van tegengestelde en
botsende delen van de persoonlijkheid
Collectieve culturen
- mensen worden beloond wanneer ze in de groep passen en de sociale harmonie bevorderen
- Het zelf is slechts een deel van een groep
- Gedrag heeft een externe oorzaak
- Psychologische traditie: het bewustzijn dissociëren van sensaties en van herinneringen aan
wereldse ervaringen
Big five theorie
Vijf-factorentheorie een perspectief op karaktertrekken die aangeeft dat persoonlijkheid is
samengesteld uit vijf fundamentele persoonlijkheidsdimensies.
De vijf persoonlijkheidsdimensies zijn (OCEAN):
- openness to experience (Open-nieuwsgierigheid versus gesloten-ongeïnteresseerd)
- consientiousness ( betrouwbaar-georganiseerd versus onbetrouwbaar-chaotisch)
- extraversion (dominant-extravert versus ondergeschikt-introvert)
- agreeableness ( warm-vertrouwend versus koel-achterdochtig)
- neuroticism ( gelijkmatig-zelfverzekerd versus nerveus- temperamentvol)
, uitgangspunten Big five model
- structuur persoonlijkheid kan worden beschreven in termen van 5 factoren, die ieder bestaat
ui 6 specifieke facetten
- scores op deze factoren zijn stabiel in de tijd en zijn gerelateerd aan interne mechanismen
van de hersenen
- aanwezigheid van factoren bij een persoon reflecteren erfelijkheid en genetische basis
- de factoren hebben een relatie m.b.t. het gedrag van de persoon
HEXACO-model
Zesde persoonlijkheidskenmerk Honesty-Humility (eerlijkheid-integriteit). betrekking op mate
waarin personen oprecht, rechtvaardig en bescheiden zijn en hebzucht vermijden. Ookwel
opschepperigheid versus oprechtheid.
De factoren viendelijkheid en emotionele stabiliteit van de big five zijn verandert naar
verdraagzaamheid en emotionaliteit. Emotionaliteit wordt vooral gekenmerkt door kwetsbaarheid en
sentimentaliteit versus onbevreesheid en onafhankelijkheid. Verdraagzaamheid bevat
hardvochtigheid en prikkelbaarheid versus gelijkmoedigheid en de inhoud van zachtmoedigheid en
geduld.
Cattel en Eysenck
Raymond Cattel heeft de 5000 woorden die persoonlijkheid omschrijven ( uitgezocht door gorden
allport) teruggebracht naar 171 woorden. Hierna heeft hij een factoranalyse(= statistische techniek
waarmee onderzoekers relaties tussen, of clusters van, items op persoonlijkheidstests uitvoeren)
uitgevoerd. Hieruit kwamen 16 basistrekken/groepen
Eysenck factoranalyse op de 16 basistrekken uitgevoerd. Hieruit kwamen eerst twee factoren,
namelijk neurocitisme en extraversie, maar later is nog psychoticisme toegevoegd. Wordt ook wel
het PEN-model genoemd.
Persoonlijkheidstheorieën
Psychodynamische persoonlijkheidstheorie een groep theorieën waarvan Freud de grondlegger
was. deze theorieën richten onze aandacht op motivatie ( met namen op motieven vanuit het
onbewuste) en op de invloed van de vroege jeugd op onze geestelijke gezondheid. Ontstond toen er
vraag was naar een oplossing voor conversie, toen er geen biologische beredenering was.
Psychoanalyse Freuds persoonlijkheidstheorie en de methode die hij toepaste in de behandeling
van psychische stoornissen.
Onbewuste het deel van de geest waarvan een individu zich niet bewust is, maar waar zich
onderdrukte impulsen, drijfveren en conflicten bevinden die geen toegang hebben tot het bewuste.
Kon zich uiten via dromen of versprekingen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Fve. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
