Inleiding
Celafmetingen
Microscopische afmetingen (bv. zoogdieren: 7-40 µm)
Uitzonderlijke grootte te wijten aan opstapeling v reservestoffen
Grootte vd cel onafh vd afmetingen vh individu & afh v
Verhouding opp/volume (diffusiemogelijkheid)
Mate wrin de kern als controlecentrum de rest vd cel kan dirigeren
Hoe minder actief de cel (hoe lager het metabolisme), hoe groter
Celvorm
Wisselend of constant (vrije cellen vaste cellen)
Celbouw
Celmembraan
Cytoplasma met zijn ≠ celorganellen
Kern = nucleus
Hoofdstuk I: Het celmembraan
Structuur
Opl v georiënteerde lipiden en globulaire eiwitten (dikte: 7,5 nm)
Lipiden
Meerderheid: fosfolipiden (dubbele laag)
Polair-hydrofiel gedeelte (fosfaatgroep): gericht nr waterig milieu
Apolair-hydrofoob gedeelte (vetzuurketens): gericht nr midden v membr
Eiwitten
Vlgns mozaïekpatroon verdeeld (geen continue laag)
Integrale eiwitten: overspannen de membraan
Perifere proteïnen: komen enkel aan buiten- of binnenzijde voor
De glycocalyx (koolhydratenlaag)
= dunne filamenteuse laag die plasmamembr uitwendig bedekt
Bestaat uit vertakte filamenten aanwezig op eiwitten
Glycoproteïnen (= koolhydraat verbonden met eiwit)
Glycolipiden (= koolhydraat verbonden met vet)
Functies:
Bescherming plasmamembr
, Transmembranaire transport
Celadhesie & contactinhibitie
Herkenningsmechanisme
Speciale vormen van de celmembraan
Aan de extracellulaire ruimte: microvilii en cilia
Microvilii = regelmatig vingervormige uitstulpingen celmembr: vergroting contactopp
Cilia = trilharen = zeer gespecialiseerde & complexe structuren met gecoördineerde
beweeglijkheid en ingeplant op een basaal lichaampje
Dwarse doorsnede: 9 groepen v perifere fibrillen + 2 centrale fibrillen
Perifere fibrillen: 2 aaneengekitte microtubuli (duplet)
o Subfibril A: 13 eenheden zijarmen: ATP-ase activiteit (dyneïne)
o Subfibril B: 10 of 11 eenheden (deel wand gemeensch met subfibril A)
Centrale fibrillen
o Omgeven dr speciale gestructureerde mantel: met spaken verbonden
aan subfibril A (spaken verteerbaar dr trypsine)
o Basis vh cilium: basaal lichaampje = kinetosoom
Cilinder met 9 tripletten
Dwarse doorsnede: radstructuur (centrale as + 9 spaken)
Aan de intercellulaire ruimte: celjuncties, junctionele complexen
Zonula occludens (tight junction): als een gordel rond de cel
Zorgt vr afsluiting vd intercell spleet
Puntvormige contacten tss buitenbladen v celmembr
Vertoont zeer grote plasticiteit
Afh v functie hechting steviger of losser
Zonula adhaerens (intermediate junction): als een gordel rond de cel
Celmembr v 2 naast elkaar liggende cellen: strikt parallel met intercell spleet
gevuld met fijn filamenteus materiaal
Cytoplasmatische zijde: dikke laag v ineengevlochten microfilamenten
Functie: overbrengen v spanningen tss cellen ve weefsel
Nexus (gap junction): hydrofiele kanaaltjes ingebouwd in membr tss 2 cellen
Functie: communicatiebuis (passage v laag-moleculaire verbindingen)
o Verklaart lage elektrische weerstand
Transport door de celmembraan
Diffusie
Passieve diffusie op basis v concentratie en/of elektrische gradiënt
Permeabiliteit afh v grootte, lading & vetoplosbaarheid vd molecule
, De rol van transporteiwitten
Niet- of weinig permeabele stoffen geraken dr celmembr via gespecialiseerde
mechanismen/eiwitmoleculen
Verloop:
Binding substraat op permease (transporteiwit): permeasesubstraatcomplex
Vormverandering wrdr substr verschuift v centrum nr een 2e activiteitscentrum
Type 1: gefaciliteerd transport: passieve vorm (geen extra E v buitenaf nodig)
hoog laag
Type 2: actief transport: tgn de concentratiegradiënt in (laag hoog)
Cel moet E-eisend zijn (E vrijmaken)
≠ soorten transporteiwitten:
Uniports: transport vr 1 substantie
Symports: transport vr meerdere substanties in = richting
Antiports: uitwisseling v substanties tss intracell & extracell milieu
= transport vr meerdere substanties is tgngestelde richting
Endocytose en exocytose
Endocytose: celmembr invagineert & omsluit de op te nemen molecule
Fagocytose: grote partikels w opgenomen
Cel vormt uitsteeksels (pseudopodia) die materiaal omsluiten & vesikel
vormen (fagosoom)
Pinocytose: vloeistoffen of kleinere deeltjes w omsloten
o Macropinocytose: verloopt analoog met fagocytose
o Micropinocytose: vloeistof w opgenomen in minuscule invaginaties
o Vloeibare-fase-pinocytose: niet-selectief proces
Opgeloste stof samen met oplmiddel opgenomen
Stukje plasmamembr is morfologisch niet gespecialiseerd
Vesikel = smooth concourtes vesicle
o Absorptiepinocytose: selectief proces
Vesiculaire invaginaties gecoat met fijne “haartjes” & glycocalyx
Aard & concentratie afh vh # & de affiniteit vd bindingsplaatsen
Exocytose: materiaal gaat in vesikel nr rand v cel kan afvalproducten uitscheiden
Osmose
Cel is semipermeabel
Er is een ≠ in osmotische waarde
Hypertoon: osm waarde extracell milieu > intracell milieu (cel krimpt)
Isotoon: osm waarde extracell = milieu (geen vormveranderingen in de cel)
Hypotoon: osm waarde extracell milieu < intracell milieu (cel barst: hemolyse)
Membraanpotentiaal
Rustmembraanpotentiaal
Na+/K+-ATP-ase pompactiviteit (drijvende kracht): Na+ intracell < extracell (actief)
3 Na+-ionen nr extracell vocht (ECV) & 2 K+-ionen nr intracell vocht (ICV)
Aanleiding tot een potentiaalverschil: elektrogeen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper florencevanparys. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
