Samenvatting

Samenvatting Basisboek psychologie, ISBN: 9789046905784 Psychologie

0 keer verkocht

Vak
Psychologie

Instelling
Hogeschool Leiden (HSL)

Boek
Basisboek psychologie

Ik heb een 7,9 gekregen dankzij mijn samenvatting!

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 41 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Ja
Geupload op 19 januari 2021
Aantal pagina's 41
Geschreven in 2020/2021
Type Samenvatting

€6,79

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

PSYCHOLOGIE SAMENVATTING

Hoofdstuk 1.8
Het genotype is de verzameling erfelijke eigenschappen van een persoon die hij heeft ‘gekregen’ van zijn
biologische ouders. Het genotype is een manier van noteren. Het is over het algemeen niet zichtbaar aan een
persoon.
Het fenotype is het resultaat van interactie tussen het genotype en de omgeving. Voorbeelden van fenotypen
zijn lichamelijke kenmerken zoals lengte, gewicht, kleur van de ogen, maar ook psychische kenmerken zoals
intelligentie.

Aanleg=nature, opvoeding=nurture.
Onze genen beslaan slechts 2 procent van het gehele DNA. Van 98 procent is de werking nog niet goed bekend.
Dit overgrote deel wordt wel junk-DNA (genen die nog geen bekende functie hebben) genoemd.

Tegenwoordig weten we dat beide factoren, aanleg en omgeving (nature en nurture), een rol spelen bij het
ontstaan van gedrag en dat de een zelfs niets zonder de ander kan. We weten ook dat de invloed van
erfelijkheid of omgeving verschilt per kenmerk en niet gelijkelijk verdeeld is.

Van een gen-omgevingscorrelatie is sprake als bij wijze van spreken de genen die de omgeving ‘selecteren’ die
‘bij hen past’. Iemand met een genetische aanleg voor denksporten zal meer gericht zijn op bijvoorbeeld het
verkrijgen van schaaklessen. En het als het gebeurt zal hij laten merken dat hij het leuk vindt en het vaker wil
doen.

Er bestaan drie typen gen-omgevingscorrelaties die op verschillende leeftijden actief zijn:

• Het passieve gen-omgevingsverband is een verband dat plaatsvindt omdat biologische ouders, die
genetisch verwant zijn aan het kind, zonder er erg bij na te denken een opvoedingsomgeving aan het
kind bieden die bij zijn aanleg past.
• Evocatief gen-omgevingsverband. Evocatief betekent uitlokken. Het is een verband dat optreedt
omdat de genetisch gevormde eigenschappen van een kind bepaalde reacties bij andere mensen uit
hun omgeving uitlokken die deze eigenschappen versterken.
• Het actieve gen-omgevingsverband is een relatie die optreedt als kinderen al wat ouder zijn en bij
volwassenen. De persoon is dan in staat om zelf de omgeving te kiezen die bij zijn aanleg past.

Genen en omgeving zijn geen losstaande factoren maar beïnvloeden elkaar. Genen kunnen aan en uitgezet
worden. Zie ratjes experiment.

Gen-omgevingsinteractie= er is sprake van een gen-omgevingsinteractie als het effect van de genen veranderd
wordt door een bepaald soort omgeving en omgekeerd, als het effect van de omgeving afhankelijk is van een
bepaalde genetische opmaak. Het wordt ook wel aangeduid als G x O. De x wijst op het versterkende effect van
beide factoren.

De werking van iemands DNA is afhankelijk van een omgeving met bepaalde kenmerken. Aanhangers van deze
visie noemen dit erfelijk voorbereid gedrag.

Er is sprake van kangoeroeen bij huid-op-huidcontact tussen ouders en hun baby’s. Door het geregelde
intensieve contact leren ouder en kind elkaar beter kennen en bouwen ze een band op.

Hoofdstuk 2
Vroeger ‘black box’ wanneer ze over hersenen praatten
Hersengolven kunnen gemeten worden door elektrodes op de schedel te bevestigen.
Met een eeg (elektro-encefalografe) wordt de elektrische activiteit van de hersenen gemeten. De activiteit
wordt afgebeeld in hersengolven. Men vergelijkt normale activiteiten met abnormale activiteiten zoals bij
epilepsie.
Neuro-imaging is de verzamelnaam voor technieken waarmee direct of indirect de structuur of het
functioneren van het brein in beeld kan worden gebracht.

1

,MRI is een medische onderzoeksmethode waarbij met behulp van een grote en sterke magneet afbeeldingen
gemaakt worden van interne lichaamsstructuren zoals organen en hersenen.

Een andere methode is een PET-scan: daarbij wordt een licht radioactieve stof in het bloed aangebracht.

Eeneiige tweelingen: bestaat uit een eicel en een zaadcel. Twee-eiige tweelingen 2 zaadcellen en 2 eicellen.
Eeneiige tweelingen hebben exact dezelfde genetische aanleg.

Er is nog een andere methode waarmee niet de structuur maar de werking van het brein in beeld wordt
gebracht: de fMRI. Dit is een verbijzondering van de MRI en wordt gebruikt in modern hersenonderzoek. Het
functioneren van de hersenen wordt in een driedimensionale afbeelding of filmpje zichtbaar gemaakt.

Hoe het lichaam ontwikkelt en al zich al ontwikkeld heeft, is mede afhankelijk van iemands erfelijke aanleg, van
de omgeving waarin hij opgroeit en van de lichamelijke inspanning die hij verricht.
De uitspraak werk maakt sterk slaat op het principe dat lichaamsdelen of delen van hersenen die intensief en
vaak gebruikt worden- ook sterker en groter dan die lichaamsdelen of hersendelen waarbij dat niet gebeurt.
Hoe de hersenen zich ontwikkelen en specialiseren is afhankelijk van drie factoren:

• Erfelijke aanleg> de algemene structuur is vastgelegd in onze genen.
• Omgeving> welke taal een kind leert spreken is afhankelijk van de omgeving waarin hij opgroeit.
• Oefening> motivatie, oefening en volharding.

Drie weken na de bevruchting start de productie van zenuwcellen (90 miljard). Sommige zenuwcellen
specialiseren zich al tijdens de zwangerschap. Neurogenese slaat op het ontstaan van zenuwcellen. De
ontwikkeling van zenuwcellen vindt in een ontzettend hoog tempo al vroeg plaats tijdens de zwangerschap.
Er zijn twee processen die zowel de flexibiliteit van de hersenen als de mogelijkheid tot specialisatie van
hersencellen bepalen.
• De toename van het aantal verbindingen van een zenuwcel met andere zenuwcellen. De verbindingen
(synapsen) zijn er al bij de geboorte, maar worden vooral in de eerste jaren na de geboorte
ontwikkeld. Technisch heet dit proces synaptogenese.
• Het verminderen van het aantal synapsen. Dit proces wordt terugsnoeien (pruning) genoemd.
Verbindingen die veel gebruikt worden worden groter en sterker, maar dit gaat wel ten koste van de
minder gebruikte verbindingen. Pruning vindt plaats als het brein aan het specialiseren is.
Een groep zenuwcellen die samenwerken bij een bepaalde vaardigheid noemen we een neutraal netwerk:
groep zenuwcellen die onderling verbonden zijn en samenwerken bij een bepaalde vaardigheid. Zon netwerk
strekt zich meestal uit over verschillende hersengebieden.
--de netwerken in onze hersenen waarmee we handelingen en denken aansturen, worden sterker als we die
gebruiken. Pruning ontstaat vanaf 2 à 3 jaar. In de loop van ons leven wordt de helft van de synapsen ongeveer
weggesnoeid. De dikte van de hersenschors wordt beïnvloed door hoe vaak we een bepaald gedeelte
gebruiken.

Plasticiteit of kneedbaarheid van de hersenen slaat op de verandering in structuur en/of organisatie van de
hersenen als gevolg van ontwikkeling, opdoen van ervaringen, leren en oefenen. Ieder persoon op aarde heeft
een uniek brein. Onze breinen verschillen qua vorm, de kronkels in de hersenschors. Op het niveau van de
ontwikkelde netwerken of het niveau van de ‘individuele’ zenuwcellen zijn er grote individuele verschillen. De
verschillen tussen onze breinen worden veroorzaakt door de drie factoren die eerder zijn benoemd.

De uitspraak use it or lose it slaat op het verschijnsel dat vaardigheden en kennis actief
onderhouden moeten worden, omdat zij anders vervagen. Dit komt omdat de netwerkverbindingen die ten
grondslag liggen aan die vaardigheden en kennis verzwakken of geheel verdwijnen. Motivatie is wat iemand
tot bepaald gedrag drijft. Het oefenen van vaardigheden of het toe-eigenen van kennis is alleen zinvol als
iemand daartoe gemotiveerd is.

2

,Als iets op jonge leeftijd geleerd wordt, dan gaat het gemakkelijker dan dezelfde vaardigheid op oudere leeftijd
leren. Onderzoek heeft ook uitgewezen dat het aanleren van sommige vaardigheden alleen goed kan
plaatsvinden, als het gebeurt tijdens zogenaamde sensitieve perioden. Tijdens een sensitieve periode is een
specifiek deel of systeem van het brein extreem gevoelig voor invloeden vanuit de omgeving. Taalhersenen:
positieve invloed als er een menselijke taal wordt gesproken (niet tv etc.)
Gevoelige perioden in de ontwikkeling van het kind zijn er vooral tijdens de zwangerschap en de eerste
levensjaren. De gehele zwangerschap is een gevoelige periode voor de ontwikkeling van de hersenen. Op jonge
leeftijd (6 maanden) heeft de gehoorcortex voor elke klank een plekje. Vanaf ongeveer die 6 maanden begint
ook de sensitieve periode van taalverwerving. Alleen de klanken die het kindje hoort krijgen een definitieve
plaats in de gehoorcortex. De hersencellen en/of verbindingen tussen hersencellen die deze klanken
verwerken, worden sterk gemaakt door het pruningmechanisme. De hersencellen die niet geactiveerd worden
(niet gehoord) worden gekaapt door de hersencellen die wel door klanken uit de moedertaal geactiveerd
worden: niet gebruikte verbindingen sterven af. Tijdens de sensitieve periode van taalverwerving worden
vooral het produceren en herkennen van klanken, het op een juiste manier vervoegen en zinsopbouw
Tijdens de sensitieve periode van taalverwerving worden vooral het produceren en herkennen van klanken,
het op juiste manier vervoegen en op correcte wijze een zinsbouw maken geleerd. Woordjes leren kent geen
sensitieve periode.

Luie oog: door goed functionerende oog af te plakken gedwongen hersencellen en verbindingen tot
ontwikkeling gebracht. Plasticiteit neemt af als je ouder wordt, maar verdwijnt niet. Bij mensen me met een
depressie verkleinde hippocampus. Waarom weten we niet,

Volwassen neurogenese is het proces waarbij na de geboorte nieuwe zenuwcellen in de hersenen worden
aangemaakt. Dit proces is pas recentelijk ontdekt en van de functies weten we nog weinig. Waarschijnlijk
speelt het een rol bij geheugen- en leerprocessen. De hippocampus is een hersendeel aan de binnenzijde van
de slaapkwab (geluid en geheugen). In elke hersenhelft zit een hippocampus. De hippocampus is vooral actief
als mensen informatie opslaan in hun geheugen. Hij is ook belangrijk bij ruimtelijke oriëntatie, stemming en
het controleren van gedrag.

Puberhersenen kennen een enorme groeispurt, maar dan vooral in een specifiek deel: de frontaalkwab
(denken en voelen). Hier worden in het begin van de pubertijd nog veel nieuwe synapsen aangelegd en axonen
gemyeliniseerd (In de vorm van de zogenaamde mergschede of myelineschede bevindt zich een vetachtige
stof, myeline. Het omhult de uitloper van een zenuwcel of neuriet) een paar jaar later treedt de pruning op.
Door deze groeispurt is het gedrag van een puber vaak anders ten opzichte van kinderen en volwassenen. Ze
kennen gemiddeld gezien minder remmingen, zoeken vaker risico’s op en laten zich snel door vrienden
beïnvloeden.

Tijdens de zwangerschap veranderen de hersens van de vrouw in moederhersenen, dit vergemakkelijkt haar
om de aanstaande rol goed uit te voeren. Ook de hersenen van de man gaan veranderen als hij een vader
wordt, zodat we ook kunnen spreken van vaderhersenen. Vaardigheden die de jonge moeder werft, komen
ook bij de jonge vader voor. (jonge moeders kunnen het best de taken die te maken hebben met het verzorgen
van her kind) Veel nieuwe hersencellen ontstaan in de hippocampus bij de (jonge) vader. Dit helpt om nieuwe
vaardigheden en kennis die te maken hebben met zijn nieuwe rol beter te onthouden.

Bij een beroerte of CVA is de zuurstof toevoer naar de hersenen even verstoord. Het kan veroorzaakt worden
door een verstopping van een ader (infarct) of door een bloeding. (ongeluk in de bloedvaten van de hersenen)
Herseninfarct> blokkade van de ader waardoor bloedtoevoer belemmerd wordt. Hersenbloeding> knappen
van een ader waardoor bloed weglekt.

Constraint Induced (Movement) Therapy is een behandelvorm van de gevolgen van een beroerte. De
behandelvorm bestaat uit het fixeren van de niet-verlamde arm gecombineerd met training van de verlamde
arm. De training is intensief en kent een groot aantal herhalingen. – de hersenfuncties worden gestimuleerd
door de ledematen te stimuleren die door de getroffen hersenhelft worden aangestuurd. Zelfde principe luie
oog

3

, Hier volgen 6 voorbeelden van positieve omgevingsinvloeden. De meeste hebben te maken met een
gezonde leefstijl.
1. Use it or lose it> daag je hersenen uit en belast ze: use it or lose it.
2. Bewegen en sport> bij veel bewegen zijn de netwerken in de hersenen actief die de motoriek
aansturen. Deze netwerken hebben een overlap met de netwerken die de cognitieve prestaties
aansturen.
3. Een goede nachtrust> tijdens de slaap worden lichaamscellen hersteld, eventuele ziektekiemen
verwijderd en groeihormonen aangemaakt. Lijkt bescherming te bieden tegen ontstaan depressie
4. Gezonde voeding> 25 procent van energie halen we uit eten en drinken. Belangrijk goede toevoer
voedingsstoffen. Ongezond eten: meer kans depressie en kleinere hippocampus. de schijf van 5 is een
advies van het Nederlandse Voedingscentrum gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke
inzichten over gevarieerd en gezond eten. De actieve voedingsdriehoek is afkomstig van het Vlaams
Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie.
Omega 3-vetzuren vormen een groep van meervoudige onverzadigde vetzuren. Aan omega 3-
vetzuren worden positieve eigenschappen toegeschreven zoals het verminderen van hart- en
vaatziekten en het voorkomen van psychische stoornissen zoals depressies. Omega 3-vetzuren zitten
vooral in ‘koudwaterzeevis’ zoals haring, makreel en zalm.
5. Met denken de hersenen veranderen> aangetoond is dat met veel denken de hersenen veranderen.
Visualisatie is het creëren van een mentaal beeld over een gewenste situatie. Psychotherapie is een
verzamelnaam voor behandelmethoden van psychosociale problemen en psychische stoornissen door
psychotherapeuten. (grote concentratie bij visualisatie) Psychotherapie is een verzamelnaam voor
behandelmethoden van psychosociale problemen en psychische stoornissen door psychotherapeuten.
Meditatie: is een geestelijke of spirituele oefening waarbij vaak de aandacht op een bepaald
onderwerp wordt gericht en het de bedoeling is dat opkomende gedachten en gevoelens
geaccepteerd worden. Hierdoor kan de structuur en het functioneren van de hersenen veranderen.
6. Vriendschappen en sociale contacten> Dopamine is een neurotransmitter. Ze speelt een belangrijke
rol bij het ervaren van genot, verbondenheid, blijdschap en welzijn.

Negatieve omgevingsinvloeden op de ontwikkeling van het brein:
Negatieve invloeden tijdens de zwangerschap> Al voordat je geboren werd, werd de kwaliteit van jouw
hersenen beïnvloed door omgevingsfactoren. De mate waarin er stress wordt ervaren wordt tijdens de
zwangerschap kan ook een negatieve invloed hebben op de hersenontwikkeling van het ongeboren kind. Als
de moeder tijdens de zwangerschap stress (als reactie op externe prikkels en ook als reactie op gedachten)
ervaart, kan negatieve invloed hebben op hersenontwikkeling van het kind. Tijdens de zwangerschap wordt er
al het stresssysteem aangemaakt bij het kind.
Het foetaal alcoholsyndroom is een aangeboren aandoening die veroorzaakt wordt door te veel
alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Genezing van de aandoening is onmogelijk.

Aanhoudende stress na de geboorte en trauma’s> Aanhoudende stress bij mensen van welke leeftijd dan ook
is slecht voor het functioneren van de hersenen. Cortisol is een hormoon dat wordt aangemaakt in reactie op
stress. Als cortisol te hoog blijft en te langdurig aanwezig is, dan kan dat slecht zijn voor je gezondheid. De
amygdala is een hersengebied dat diep in de temporaalkwab ligt en dat van belang is bij het verwerken van
emoties. We hebben er in elke hersenhelft een. – stress: slechte invloed hippocampus, slechter geleerd en
onthouden. De hersenstricturen spelen een belangrijke rol bij reguleren emoties.

Armoede> armoede bij mensen leidt meestal tot veel spanning en stress. Minder synapsen en minder stevige
verbindingen bestaan tussen hersencellen. Leerprestaties zijn minder,

Alcohol- en middelengebruik door jezelf> ook op latere leeftijd alcohol drinken heeft negatieve gevolgen voor
je hersenen. Vooral pubers: beloningscentra in de hersenen is nu extra gevoelig voor effecten van
middelengebruik. Nu ontwikkelen ze snel belangrijke onderdelen van de hersenen zoals de frontaalkwab. Ook
al bij matig alcoholgebruik: belemmert aanmaak hersencellen maar ook overleven de verbindingen tussen
bestaande hersencellen minder goed. De plasticiteit wordt vermindert. Leren en onthouden kan belemmerd
worden. Cannabisgebruik vermindert kwaliteit tussen 2 hersenhelften en roken tijdens adolescentie een
langdurige negatieve invloed op aandachtsprocessen.

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.