College aantekeningen
Rechtsfilosofie I - College aantekeningen van hoorcolleges 1-7
Uitgebreide college aantekeningen van alle hoorcolleges 1-7 voor het vak Rechtsfilosofie.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Rechtsfilosofie hoorcolleges 2020WEEK01
Wat is rechtsfilosofie? Dat kan goed uitgelegd worden aan de hand van twee termen.
Rechtmatigheid twee elementen: op de eerste plaats natuurlijk het recht of de wet in de meest
brede zin van het woord, jurisprudentie etc., daarnaast de handeling (feitelijke handeling of
rechtshandeling). Rechtmatigheid en onrechtmatigheid hebben iets te maken met de afstelling
tussen handeling en recht.
Als de handeling overeenstemt met het recht (of wet), dan is de handeling rechtmatig. Als de
handeling niet afgestemd is op het recht, is de handeling onrechtmatig.
Rechtenstudie is een soort invuloefening.
Dan is er nog een andere term, die lijkt op rechtmatigheid en die wordt door studenten vaak door
elkaar gehaald met rechtmatigheid. Die term is rechtvaardigheid.
MAAR: rechtvaardigheid is niet hetzelfde als rechtmatigheid.
Voorbeeld: de wet verbiedt om hamburgers te eten. Dan gaat het hele rechtsapparaat natuurlijk
controleren of er ergens hamburgers verkocht worden, en die gaat misschien ook na of jij ooit ergens
een hamburger hebt gegeten. En als dat zo is, dan heb je onrechtmatig gehandeld. Dan heeft dat
misschien civielrechtelijke consequenties, misschien strafrechtelijke consequenties of
bestuursrechtelijke consequenties.
Als jurist ben je natuurlijk snel geneigd om dan te zeggen: hamburgers eten mag niet. Wij zijn immers
wetstoepassers/wetshandhavers.
Maar moet je jezelf niet afvragen of die wet wel rechtvaardig is? Tijdens de Tweede Wereldoorlog
zijn immers 6 miljoen mensen volgens volstrekt rechtmatige wijze vermoord. Dat was nu eenmaal de
wet; en de wet is de wet.
Wat er dan voor? Rechtmatigheid of rechtvaardigheid? Na WOII waren er heel vele juristen die
zeiden: ik ben niet verantwoordelijk; de wet is de wet. Toch zijn die mensen de gevangenis in gegaan,
en sommigen zijn zelfs opgehangen, want ze werden wel verantwoordelijk gehouden, en dat waren
ze natuurlijk ook voor een gedeelte.
Daarom moet een jurist zich altijd de vraag stellen: is het wel rechtvaardig wat we doen? En niet
alleen of iets rechtmatig is.
Maar wat is rechtvaardig eigenlijk? Wat de een rechtvaardig vindt, geldt niet voor de ander? Is dat
niet subjectief, of historisch bepaald, afhankelijk van tijd en plaats? als dat zo is, dan is die vraag
natuurlijk onzinnig.
Toch heeft iedereen ergens diep in zich wel een gevoel van wat rechtvaardig is.
In de komende zeven weken gaan we het hebben over wat rechtvaardig is, niet over wat rechtmatig
is.
Het Bestel
In dit boek probeert Plato aan te tonen dat rechtvaardigheid bestaat en dat het iets absoluuts is.
,BOEK 2: Argument 1 – vier stappen argument tegen de rechtvaardigheid
Stap 1 stel er is geen staat, en dus ook geen politie en justitie, dan ben je dus vrij goed in staat om
onrecht te doen zonder gepakt te worden. Hierdoor kun je makkelijker krijgen wat je hart begeert
(ten koste van anderen). Maar tegelijkertijd valt dan ook je bescherming tegen onrecht weg, dus je
wordt ook makkelijker het slachtoffer van onrecht.
Stap 2 als de mens sterk genoeg zou zijn om onrecht te doen, zonder het risico te lopen ook
onrecht te lijden, dan zou hij dat doen. Maar de mens is niet sterk genoeg. Hij weet dat hij in een
stateloze samenleving waarin hij makkelijk onrecht kan doen, ook heel makkelijk onrecht kan lijden.
Stap 3 het geluksgevoel dat je ontleent als mens aan het onrecht begaan/plegen, weegt niet op
tegen het ongeluksgevoel als gevolg van onrecht lijden.
Stap 4 laten we dan afspreken dat wij elkaar geen onrecht aandoen (dit is dus het minste kwaad,
rechtvaardigheid is dus het minste kwaad). De mens kiest er dus voor om rechtvaardig te zijn. Maar
uit deze stappen blijkt dat de mens helemaal niet rechtvaardig wil zijn.
WEEK02
De vraag van ‘Het Bestel’ is de vraag waar je als mens nu echt gelukkig van wordt. Als een
rechtschapen mens, of juist niet als een rechtschapen mens? Socrates wil het eerste bewijzen: dat je
onder alle omstandigheden ethisch en rechtschapen moet zijn.
Socrates moet hiervoor eerst twee preliminaire vragen beantwoorden:
1. Wat betekent het om een rechtschapen/rechtvaardig mens te zijn?
2. Wat betekent het om een onrechtschapen/onrechtvaardig mens te zijn?
Pas als we dat weten, kunnen we iets zeggen over wie gelukkiger is.
Socrates verbreedt deze vraag naar: ‘wat is een goed mens?’. En wat is een kwaad/slecht mens?
maar ook dat is nog te moeilijk.
We gaan die vraag behandelen door eerst te kijken naar wat een goede samenleving is. En natuurlijk
wat een slechte samenleving is. We gaan ons een goede samenleving voorstellen, en als we dat
hebben gedaan, dan moet daar ook ergens de rechtvaardigheid in te vinden zijn. Want een
samenleving kan niet goed zijn zonder rechtvaardig te zijn.
Als we de rechtvaardigheid gevonden hebben, kunnen we terug naar de mens want dan moeten we
daar ook ergens de rechtvaardigheid kunnen vinden.
Socrates legitimeert deze sprong door te zeggen: een samenleving is een mens in het groot. OF: een
mens is een samenleving in het klein.
Mensen geen samenleven omdat zij hun verlangens/begeertes dan beter kunnen verwezenlijken.
Door samen te leven, ontstaat specialisatie, en daardoor gaan kwantiteit en kwaliteit omhoog.
De mens is een begerig wezen. Is er verschil tussen de begeertes van de mens en de begeertes van
een dier? Laten we een tijger als voorbeeld nemen. Wat zijn de begeertes van een tijger? Slapen,
eten (rauw vlees), voortplanting. Dat was het wel.
Hoe zit het met de begeertes van een mens? Waar begint het? En sterker nog, waar eindigt het?
Onze begeertes zijn eindeloos. En dat is typisch voor de mens. De mens is bij uitstek het begerige
wezen. Als een begeerte bevredigd is, dan hebben zich alweer vijf nieuwe begeertes aangediend. Dat
betekent dat de samenleving groot moet zijn, omdat we eindeloze begeertes hebben die bevredigd
, moeten worden. Er moest dus ook eindeloos gespecialiseerd worden. Tevens doet zich een situatie
voor in mensensamenlevingen die maar in zeer beperkte mate voorkomt in dierensamenlevingen, en
dat is schaarste.
Schaarste is de keerzijde van begeerte. Waar nul begeertes zijn, is ook geen schaarste. Als je weinig
begeertes hebt, is er ook maar weinig schaarste.
Schaarste veroorzaakt conflict/ruzie/oorlog. Je krijgt conflict tussen allemaal mensen, en ook conflict
tussen samenlevingen (oorlog). In een toestand van conflict en oorlog kun je niet goed je begeertes
bevredigen (het is gevaarlijk, je gaat vroeg dood, etc.). Vandaar dat ze nog een nieuwe specialisatie
van arbeidsdeling toevoegen. Er wordt een beroepsgroep gemaakt die gespecialiseerd is in
conflictbeheersing/oorlog voeren. Plato noemt ze de wachters. politie en op internationaal niveau
soldaten/het leger. Die zijn gespecialiseerd in het handhaven van de orde (intern en extern).
Wat zijn die wachters nu precies voor een soort figuren? rechters, advocaten, Openbaar
Ministerie, politiek, ambtenaren, wetgever, etc. politieke, militaire en bestuurlijke elite. Elite
bestaat uit maximaal 1% van de bevolking, dat zijn de mensen die feitelijk de dienst uitmaken
feitelijke machthebbers (ook in een democratie).
Die elite speelt een centrale rol, want die bepalen wat er gebeurt. Als die het goed doen, gaat het
goed in de samenleving, en omgekeerd. Dat is ook de reden dat het grootste deel van Het Bestel over
die elite gaat.
Socratische stelling: als er geen elite is die de orde, vrede en veiligheid handhaaft, krijg je direct
anarchie en chaos.
Die elite is dus heel belangrijk, maar tegelijkertijd ook het allergrootste maatschappelijke probleem.
Waarom? Die elite bestaat uit mensen, en mensen hebben begeertes. We zeggen tegen de elite:
jullie moeten de vrede en veiligheid handhaven, en daarvoor geven we jullie enorme pistolen (een
soort onzichtbaarheidsmantel). Die pistolen kunnen misbruikt worden het elite probleem.
Hoe lossen we het elite probleem op?
Er zijn eigenlijk maar twee oplossingen bedacht voor het elite probleem.
De eerste oplossing: controlesysteem. Bijvoorbeeld verkiezingen. Maar die kunnen wel
gemanipuleerd worden, of afgeschaft worden. Het is dus een incomplete oplossing.
En dan denken we dat als we al die controlesystemen hebben, we kunnen gaan slapen.
Maar nee, want het zijn mensen, en die zitten ook wel eens te slapen. Of worden omgekocht, want
mensen hebben begeertes allemaal externe controle.
Wie zal de bewakers bewaken?
Wat echt zou werken is innerlijke controle, iets in henzelf waardoor ze hun macht niet zouden
misbruiken geweten.
Mensen die al dertig of veertig zijn, verander je niet meer.
Je moet dus beginnen met kinderen bij de opvoeding, morele opvoeding opvoeding van de
wachters in spe. Langs welke weg gaan we dat doel bereiken?
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper IrisBakker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen