Deze samenvatting bevat hoofdstuk 2,3,6,7,8,9,11,12 van
Norden,S Iedereen kan leren schrijven. Schrijfplezier en
schrijfvaardigheid in het basisonderwijs. Bussum: Coutinh
+ Voetstuk Pabo + Extra informatie uit lesse
Boek hoofdstuk 2 functioneel schrijven: werken met genres en tekstsoorten
2.1 schrijven en schoolse taalvaardigheid
- lengte eis niet vaak gesteld —> kinderen niet ontmoedigen
- Schrijven = meest bewuste vorm vorm van actief taalgebruik
- Als je schrijft meer bewust van de relatie tussen vorm en inhoud dan taal van iemand die
praat of leest
- schrijftaal komt in de buurt van wat vaak schooltaal of academische taal wordt genoemd
- Verhalende genres komen het meeste voor op de basisschool
- Schrijfonderwijs geschikt om schoolse taalvaardigheid te helpen ontwikkelen
- Door vaak teksten te schrijven vergroten kinderen hun kennis van zinstructuren en van
complexe taalfuncties, zoals redeneren en argumenteren
2.2 meer zicht op verschillen tussen teksten
- van 4 tot 12 jaar —> van een meer vertellende, chronologische manier van schrijven naar een
meer analytische, gestructureerde manier
- Een tekst is onderdeel van een groter, sociaal geheel
- Vaak heeft men in onderwijs hoofdzakelijk aandacht voor de kleinste elementen: zinsopbouw en
spelling
- Er wordt ook wel eens gedacht dat elke tekst dezelfde structuur heeft; inleiding-kern-slot
- Kinderen leren impliciet dat dit voor elke tekst de belangrijkste criteria zijn
- Veel belangrijker voor een goede schrijfvaardigheid is leren wat de verschillen zijn tussen
teksten door in te zien hoe elke tekst een context, doel, onderwerp, lezers en een daarbij
horende vorm en toon heeft.
2.3 meer systematiek: de drie hoofdgenres
3 tussendoelen voor de bovenbouw
1. LL schrijven allerlei soorten teksten, waaronder verhalende, informatieve, directieve,
beschouwende en argumentatieve teksten
2. LL herkennen en gebruiken enkele kenmerken van verhalende, informatieve, directieve,
beschouwende en argumentatieve teksten
3. LL stellen het schrijfdoel en het lezerspubliek vast
- teksten zijn niets anders dan vormen die passen bij die doelen en lezers
- Verhalende genres = chronologie gebeurtenissen = vertellen hoe iets gebeurde
- Feitelijke informerende genres = informeren om overzichtelijkheid van feiten = uitleggen hoe iets
in elkaar zit
- Informerende genres = argumentatie en persoonlijke reacties = zeggen wat je van iets vind
2.4 schrijfvaardigheid en genrekennis van groep 1 tot en met 8
Wat doe je als je een tekst schrijft:
- nadenken over onderwerp
- Zinnen formuleren
- Juiste woorden zoeken
- Duidelijke opbouw van tekst bepalen
- Teruglezen wat je geschreven hebt
- Nagaan wat het doel van je tekst is
- Opnieuw nadenken over de inhoud
n
o
, Tekstgenres schrijven in groep 1 t/m 3
- basisfuncties taal: opschrijven wat je hardop zegt
- Sekssoorten zijn nog niet aan de orde
- Vertellen en schrijven dicht bij elkaar —> over eigen ervaringen
- Eerst vertellen - dan tekenen - dan schrijft de juf het op - teruglezen kijken of het klopt
- Kinderteksten —> taaltekeningen
- metacognitie: vermogen om in het algemeen over taalgebruik na te denken
Tekstgenres schrijven in groep 4
- veel en met plezier schrijven over eigen ervaringen
- Teveel nadruk op vormseisen voor teksten (lengte, opbouw, spelling en interpunctie) kan
schrijfplezier tegenwerken en zelfvertrouwen ondermijnen
- Positief over teksten praten, bespreken wat je wilt met een tekst en samen nadenken over
goede formuleringen werkt wel goed in deze fase
- Praat over doel van teksten als kinderen al meer schrijfervaring hebben opgedaan
- Tekenen kan schrijven ondersteunen
Tekstgenres schrijven in groep 5 en 6
- explicieter maken van vormaspecten van teksten
- Verschillende teksten globaal en structuurkenmerken bekijken
- Leren schrijven als lezer = voorstellen hoe een lezer hun tekst zal begrijpen, klopt dit met doel
tekst
- Gezamenlijk bespreken van teksten belangrijkste didactische strategie
Tekstgenres schrijven in groep 7 en 8
- bouwen op stevig fundament: hebben ervaringen geschreven, veel teksten van elkaar gelezen,
besproken en helpen veranderen
- Bij begrijpend lezen verschillende tekstsoorten gelezen en bij zaakvakken meer informatieve
teksten
- Ze begrijpen dat er verschillende teksten bestaan; verschillende functies, bedoelingen,
structuren en tonen
- Gaan werken met benoemen van genrekenmerken
- Paragraaf en inhoudsindeling belangrijk punt
2.5 tien basisgenres voor de basisschool
- gebruik van invulformulieren helpt leid niet zomaar tot beter schrijven
Verhalende genres: vertelling - verhaal
Feitelijke genres: verslag - beschrijving - procedure - verklaring - oproep/verzoek
Waarderende genres: beschouwing - betoog - respons
Hoe werk je met deze genres?
- je let eerst op doel genre
- Structuur van teksten in dit genre, verdeelt in stadia
- Toon van tekst, gaat om keuzes voor woorden en stijlen van schrijven, passend bij vakgebied,
het onderwerp en lezers
- Als je schrij essen gaat ontwerpen gebaseerd op genres, bedenk dan altijd ho je de eigen
ervaringen van kinderen erbij kunt betrekken
2.6 schrijven bij zaakvakken
- kiezen onderwerp
- Onderwerpen uit ervaringswereld van kinderen
- Thema’s en zaakvakonderwerpen waarmee je in je groep bezig bent
- taal is het voornaamste medium waarmee zaakvakkennis wordt overgedragen, hoezeer
( lm)beelden in deze tijd ook op de voorgrond staan
- Eerst taalgericht vakonderwijs op woordenschat, begrijpend lezen en interactie nu ook op
schrijven meer aandacht
- Zaakvakdocenten leren
fi
fl
