Week 1: geen werkgroep
WG Week 2: Formeel IPR Deel I: Brussel I bis-Verordening: hoofdlijnen en
bevoegdheidsgronden
Stappenplan IPR casus
1. Welke IPR-vraag?
- Internationale bevoegdheid van de rechter werkgroep 1 en 2
- Toepasselijke recht werkgroep 4
- Erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse beslissingen werkgroep 3
- Internationale rechtshulp
2. Welke regeling is van toepassing?
- Regelingen
- Toepassingsgebied: materieel, formeel en temporeel
- Eventueel samenloop
3. Toepassing van die regeling
- Zoektocht binnen de toepasselijke regeling
- Welke regels van die toepasselijke regeling zijn van toepassing en waar leidt dit toe?
Volgorde bevoegdheidsgronden
Art. 24: Is er een exclusieve bevoegdheid?
Art. 25: Is er een forumkeuze gemaakt?
Art. 10-23: Is er een speciale fora toepasbaar?
Art. 4: Hoofdregel: forum rei: woonplaats gedaagde
Art. 7-9: Alternatieve bevoegdheidsregels
Art. 26: Is de bevoegdheid op tijd betwist? Stilzwijgende forumkeuze
Geen bevoegdheidsgrond? Rechter is dan onbevoegd
Litispidentie
Wat als meerdere rechters in verschillende lidstaten tegelijk worden aangezocht? Dat kan, want
bevoegdheidsgronden zeggen soms dat er meerdere rechters bevoegd zijn (alternatieve fora). VB: Nederlandse
verkoper, Franse koper. Geschil over uitleg koopovereenkomst. Verkoper begint procedure bij Franse rechter, koper
bij de Nederlandse rechter. Dit kan leiden tot tegenstrijdige vonnissen en dat willen we niet. Art. 29 Brussel I bis:
de rechter die als eerste is aangezocht, gaat verder met de zaak. De later aangezochte rechter moet de zaak
aanhouden. Als de eerst aangezochte rechter zich onbevoegd verklaart, gaat zaak naar de tweede rechter. Als de
eerste aangezochte rechter bevoegd is, verklaart tweede rechter zich onbevoegd.
2 uitzonderingen op deze litispidentieregel:
- Exclusieve bevoegdheden. Art. 24: als hier sprake van is, mag deze rechter doorgaan met procedure
- Forumkeuze. VB: Forumkeuze voor Nederlandse rechter, maar Italiaanse rechter wordt aangezocht. Dit kan gunstig
zijn omdat zo de zaak vertraagd wordt: Italian Torpedo-tactiek: onwenselijk. Art. 31 Brussel I bis: uitzondering voor
forumkeuzes: als er sprake is van een forumkeuze en een partij gaat alsnog ergens anders procederen, dan moet de
rechter van de forumkeuze over zijn bevoegdheid eerst oordelen, ongeacht waar het eerder aanhangig is gemaakt.
Andere rechters moeten de zaak dan aanhouden (omgekeerde litispidentieregel).
EVEX II (Lugano-Verdrag)
Parallel verdrag naast Brussel I bis. Brussel I bis geldt tussen alle lidstaten, EVEX II geldt tussen EU-lidstaten en
IJsland, Noorwegen, Zwitserland.
Art. 73 lid 1 Brussel I bis: laat EVEX II onverlet en art. 64 EVEX II: laat Brussel I bis onverlet, MAAR lid 2: EVEX II
heeft voorrang indien:
- de verweerder woonplaats heeft in IJsland/Noorwegen/Zwitserland
- als de exclusieve bevoegdheden (art. 22) of forumkeuze (art. 23) verwijzen naar de rechter van IJsland, Noorwegen
of Zwitserland.
,Haags Forumkeuzeverdrag FHV
Van een intergouvernementele organisatie: Haagse conferentie: houdt zich bezig met de unificatie van het IPR. HFV
is in werking getreden op 1 oktober 2015 (voor de EU) en regelt bevoegdheid, erkenning en tenuitvoerlegging in
relatie met forumkeuzes. Verschil met Brussel I bis: HFV geen Europese regeling, maar ook voor andere landen.
Verdragsstaten: alle EU-lidstaten, Mexico, Montenegro, Singapore. Tot nu toe geldt het HFV alleen als er een
connectie is met Mexico, Singapore of Montenegro. Wordt dus niet heel vaak toegepast. In de toekomst zal dit
verdrag belangrijker worden: veel andere landen willen het in de toekomst gaan ratificeren (Oekraïne, Rusland,
China, VS, VK na de transitieperiode).
Materieel toepassingsgebied: alleen als 1 rechter bij uitsluiting bevoegd wordt verklaard, uitzonderingen in art. 2:
Formeel toepassingsgebied: internationaliteit + rechter aangewezen van een HFV-staat
Temporeel toepassingsgebied: art. 16: exclusieve forumkeuze gemaakt nadat het verdrag voor de staat waarvan
het gerecht is aangewezen in werking is getreden (na 1 oktober 2015 voor EU-lidstaten).
Er kan een samenloop zijn tussen het HFV en art. 25 Brussel I bis, namelijk wanneer een rechter is gekozen van een
EU-lidstaat: alle EU-lidstaten zijn partij bij het HFV, maar een forumkeuze voor een EU-lidstaat valt ook onder art. 25
Brussel I bis. Art. 71 Brussel I bis: bijzondere verdragen laat dit verdrag onverlet (zoals HFV), maar HFV geeft een
specifiekere samenloopregeling: art. 26: blijkt precies wanneer het HFV wel en niet van toepassing is. Lid 6:
Regionale Organisatie voor Economische Integratie die partij is bij HFV = alleen de EU. Dit verdrag geeft de regels van
Brussel I bis dus voorrang als geen van de partijen verblijfplaats hebben in een staat die partij is bij het HFV die geen
EU-lidstaat is.
- Als alle partijen in een EU-lidstaat zijn gevestigd: Brussel I bis sowieso voorrang
- Als één partij buiten de EU is gevestigd, maar niet in een HFV-staat: Brussel I bis gaat voor
Makkelijker gezegd:
HFV wordt sowieso toegepast:
- indien een rechter is gekozen van Mexico/Singapore/Montenegro (dan is art. 25 Brussel I bis niet van toepassing).
- Indien een rechter van een EU-lidstaat is gekozen + minimaal 1 partij verblijfplaats heeft in
Mexico/Singapore/Montenegro (art. 26 lid 6 HFV)
En er moet natuurlijk voldaan zijn aan materieel en temporeel toepassingsgebied.
Toepassing HFV:
- Art. 3: Vereisten voor geldig forumkeuzebeding
- Art. 5: Gekozen rechter verklaart zich bevoegd
- Art. 6 Niet-gekozen gerecht schorst procedure of verklaart vordering niet-ontvankelijk
,1.1. Huisje aan de Cote d’ Azur
De in Luxemburg woonachtige Gilles huurt in het najaar van 2019 van de in Den Haag woonachtige Sally voor een
periode van 4 weken een vakantiewoning voor 6 personen aan de Cote d’Azur. Bij aankomst wordt Gilles een woning
toegewezen die slechts 3 personen blijkt te kunnen herbergen. Gilles wil in februari 2020 een vordering tot
schadevergoeding wegens schending van de huurovereenkomst instellen tegen Sally.
a. Is de rechtbank in Den Haag internationaal bevoegd om van de vordering kennis te nemen?
1. Welke IPR-vraag?
Bevoegdheidsvraag
2. Welke regeling?
Brussel I bis
Materieel toepassingsgebied
Art. 1: Burgerlijke en handelszaak, geen uitzondering uit lid 2 van toepassing
Formeel toepassingsgebied
- Internationaal geval
- Art. 4 hoofdregel, maar uitzonderingen:
- Art. 24: Exclusieve bevoegdheid? Ja, lid 1: bij huur en verhuur van een onroerend goed in een EU-lidstaat is de
rechter van de lidstaat waar het onroerend goed zich bevindt van toepassing: afwijkend formeel toepassingsgebied.
Hiermee is de verordening formeel van toepassing (toepassen van art. 24 komt later).
Temporeel toepassingsgebied
Art. 66: hij valt hierbinnen, want de verordening is ingesteld bij de rechter op of na 10 januari 2015.
De vordering is formeel, materieel en temporeel van toepassing: Brussel I bis van toepassing. Er is geen andere
regeling waaraan we moeten toetsen, dus dan komen we bij stap 3.
3. Toepassing regeling
Welke rechter is bevoegd op grond van de verordening?
- Art. 24 lid 1: Rechter van plaats waar onroerend goed is gelegen is bevoegd: Franse rechter. Maar omdat het gaat
om de verhuur van ten hoogste zes opeenvolgende maanden, zijn evenwel bevoegd de gerechten waar de
verweerder woonplaats heeft, mits de huurder of pachter een natuurlijk persoon is en de eigenaar en de huurder
woonplaats in dezelfde lidstaat hebben. Gilles en Sally hebben geen woonplaats in dezelfde lidstaat. Hierdoor zal de
Nederlandse rechter niet bevoegd zijn en is uitsluitend de Franse rechter bevoegd kennis te nemen van de
vordering. De rechter Den Haag is dus niet bevoegd.
b. Stel dat in de huurovereenkomst een clausule is opgenomen waarin de rechter Den Haag exclusief bevoegd is
verklaard om van eventuele geschillen kennis te nemen. Wat is nu het antwoord op vraag a?
Artikel 25 lid 4: Exclusieve bevoegdheid gaat boven de forumkeuze. Forumkeuze heeft geen rechtsgevolg omdat zij
strijdig is met artikel 24. Dus nog steeds is de Franse rechter bij uitsluiting bevoegd.
, c. Hoe zou uw antwoord op vraag a luiden als de vakantiewoning in kwestie is gelegen in Geneve (Zwitserland)?
Dit ziet op de situatie dat het onroerend goed zich in een derde land bevindt. Komt Brussel I bis dan in aanmerking?
Zwitserland is geen EU-lidstaat, maar we hebben wel een verweerder in een EU-lidstaat, dus rechter toch bevoegd
op grond van art. 4? Ja, maar er is ook een andere regeling is hier van toepassing: Verdrag van Lugano:
Materieel toepassingsgebied:
Art. 1: burgerlijke en handelszaken, uitzondering in lid 2: nvt.
Formeel toepassingsgebied:
Art. 2: Hoofdregel: verweerder woonplaats in Lugano-staat (o.a. Zwitserland). Ook hier gelden uitzonderingen:
exclusieve bevoegdheden (art. 22) en forumkeuze (art. 23).
Art. 22 lid 1 in casu van toepassing: onroerend goed in een Lugano-staat: aan voldaan.
Temporeel toepassingsgebied:
Art. 63: vordering ingesteld op of na 1 januari 2010
Conclusie: ook het Verdrag van Lugano is van toepassing: samenloop met Brussel I bis en Lugano. Dit lossen we op
met art. 73 lid1 Brussel I bis: deze verordening laat Lugano onverlet. Art. 64 lid 1: dit verdrag laat Brussel I onverlet.
Lid 2: MAAR Lugano heeft onder andere voorrang indien art. 22 of 23 een Luganostaat bevoegdheid geven
(exclusieve bevoegdheden en forumkeuze). Art. 22 is hier van toepassing, dus Lugano heeft voorrang. Omdat art. 22
lid 1 verwijst naar een Zwitserse rechter, heeft Lugano voorrang. Dit blijkt uit art. 64 lid 2 Lugano. Zwitserse rechter
is bevoegd.
1.2. Virtual Reality
De vennootschap Haruki Company, gevestigd in Kyoto (Japan), gaat op 15 oktober 2017 een
samenwerkingsovereenkomst aan met bedrijf Realgear BV, dat zijn statutaire zetel in Amsterdam heeft en zijn
hoofdkantoor in LA (VS), om voor gezamenlijke rekening Virtual Reality hardware te ontwikkelen. De schriftelijke
samenwerkingsovereenkomst bevat een clausule die bepaalt dat eventuele geschillen tussen partijen uitsluitend aan
de rechter in Amsterdam kunnen worden voorgelegd. In november 2019 ontdekt Haruki dat Realgear van plan is de
nieuwe technologie, in strijd met een uitdrukkelijke bepaling in de samenwerkingsovereenkomst, ter beschikking te
stellen aan een Texaans bedrijf, Telsa Inc. Haruki wenst dit te voorkomen en overweegt om in een procedure voor de
rechtbank Amsterdam Realgear te laten verbieden de te ontwikkelen technologie aan Telsa en andere bedrijven te
openbaren.
a. Is de rechtbank Amsterdam bevoegd om van de vordering van Haruki kennis te nemen?
Is er samenloop? Voor beide regelingen het stappenplan aflopen:
1. Welke IPR-vraag?
Bevoegdheidsvraag
2. Welke regeling is van toepassing?
Brussel I bis?
Materieel
Art. 1: Burgerlijke of handelszaak, geen uitzondering uit lid 2
Formeel
- Internationaal geval
- Hoofdregel art. 4, maar uitzonderingen:
- Art. 25? Ja, forumkeuze geeft alternatief toepassingsgebied:
Gekozen rechter in EU-lidstaat: Ja, rechter van Nederland is aangewezen.
Temporeel
Art. 66: Vordering moet zijn ingesteld na 10 januari 2015: aan voldaan.
Conclusie: Brussel I bis is van toepassing.
