HOORCOLLEGE AANTEKENINGEN
RECHTSPERSONEN EN
PERSONENVENNOOTSCHAPPEN
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN 2020-2021
,Hoorcollege maandag 9 november: Kenmerken van personenvennootschappen
Tweedeling: rechtspersonen en personenvennootschappen
• Boek 2 BW-rechtspersonen: NV, BV, Vereniging, Coöperatie, Stichting en OWM; hebben
rechtspersoonlijkheid.
• Personenvennootschappen hebben naar huidig recht geen over rechtspersoonlijkheid;
maatschap, VOF en CV. Recht is sinds 1838 niet meer veranderd.
• Vgl. HR 15 maart 2013, JOR 2013, 133 (Roham): personenvennootschappen hebben naar
huidig recht geen rechtspersoonlijkheid; zijn geen rechtspersoon.
• Ontbreken rechtspersoonlijkheid heeft o.a. gevolgen voor toe- en uittreding van
vennoten en herstructurering (fusie en omzetting). Bij rechtspersoon bevinden de
goederen zich bij de rechtspersoon zelf, als aandeelhouder uittreedt, moet hij de
aandelen overdragen aan de rechtspersoon. Bij personenvennootschappen bevinden de
goederen zich niet bij de rechtspersoon, want er is geen rechtspersoon. De goederen zijn
aan de vennoten geleverd, als een vennoot uittreedt, moeten zijn goederen worden
overgedragen aan een toetredende vennoot. Zo lang dat niet is gebeurd, maakt
uittredende vennoot nog deel uit van de gemeenschap van goederen.
- Personenvennootschap kan zich juridisch niet omzetten in BV. Eerst moet
personenvennootschap worden ontbonden en vereffend en moet er nieuwe BV/NV
worden opgericht; feitelijke omzetting.
Inleiding
• Bijzondere overeenkomst van personenvennootschap; samenwerkingsvorm in beroep en
bedrijf; het is dus een overeenkomst.
• Drie varianten: maatschap, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap
• Personenvennootschappen voorzien in een grote behoefte
• Regeling in BW 7A en WvK uit 1838
• Wetsontwerpen 28 746 en 31 065 (nieuwe regeling in titel 7.13) zijn in 2011 ingetrokken;
wettelijke regeling is niet meer bij de tijd, bijv. dat als een van de vennoten uittreedt, dan
wordt de hele personenvennootschap ontbonden, dat is onwenselijk. De bepaling is van
regelend recht, dus moet je andere afspraak maken; voortzettingsbeding. Wettelijke
regeling voldoet niet meer.
Voorstel werkgroep personenvennootschappen
• Juni 2016: Werkgroep Personenvennootschappen lanceert eerste versie voorstel nieuwe
regeling met toelichting (particulier initiatief; ‘commissie Van Olffen’)
• 26 september 2016: werkgroep biedt eindversie aan aan minister Van der Steur
• 9 december 2016: Nota Voortgang modernisering ondernemingsrecht: voortbouwen op
voorstel werkgroep
• 21 februari 2019: Voorontwerp modernisering personenvennootschappen in consultatie
Noviteit Voorontwerp personenvennootschappen
• Noviteit: samenwerkingsverband dat kwalificeert als personenvennootschap (art. 800) is
van rechtswege een Boek 7-rechtspersoon; niet geregeld in Boek 2.
• Regeling in Boek 7 BW omdat PV primair wordt gezien als een overeenkomst, en
overeenkomsten staan in Boek 7 BW. Voor Boek 2 is een notaris nodig; 1 uitzondering is
informele vereniging.
,• Rechtspersoonlijkheid zal toe- en uittreding van vennoten en andere vormen van
herstructurering van de PV vereenvoudigen; maakt het mogelijk dat een
personenvennootschap zich kan omzetten in een BV/NV.
Verouderde en versnipperde regeling personenvennootschappen
– art. 1655-1688 Boek 7A BW (maatschap); moeder van de personenvennootschappen,
deze regels gelden ook voor VOF en CV, tenzij bijzondere regels van VOF of CV hiervan
afwijken, want bijzondere regels gaan voor algemene regels. Dus bij VOF en CV kijken
naar regels van maatschap en specifieke regels voor VOF en CV en als dat met elkaar in
tegenspraak is, gaan de specifieke regels van de VOF en CV voor.
– art. 15-34 WvK (VOF)
– art. 19-21 WvK (CV)
– art. 189-194 Boek 3 BW (gemeenschap); bij personenvennootschap moet iedereen wat
inbrengen, als vennoten gezamenlijk verkrijgen of wordt ingebracht ontstaat er
gemeenschap van goederen. Art. 3:189 BW: bepalingen gelden zodra in ieder geval
personenvennootschap wordt ontbonden. Als niet ontbonden; naar analogie toepassen.
– Opdrachtregeling Titel 7 Boek 7 BW; beroepsbeoefenaren in maatschap werken vaak in
overeenkomst van opdracht, bijv. notaris om registergoed over te dragen. In
opdrachtregeling; art. 7:404 en 7:407 BW; bijzondere aansprakelijkheidsregelingen die
relevant zijn voor beroepsbeoefenaren.
– Jurisprudentie!!! Wetgever verschuilt zich momenteel, maar de rechter kan zich niet
verschuilen. Personenvennootschap is geen rechtspersoon, heeft geen eigen vermogen,
maar wel afgescheiden vermogen. Afgescheiden vermogen = zaakscrediteuren kunnen
zich verhalen, privécrediteuren van vennoten kunnen dat niet; voorrangsregeling voor
zaakscrediteuren, en dat staat nergens in de wet.
- Toetreding personenvennootschap; kan je dan aansprakelijk worden gesteld voor alles
wat in het verleden is gebeurd in de personenvennootschap; zaakscrediteuren kunnen
nieuwe toetreder aansprakelijk stellen voor wat er voor zijn toetreding (in het verleden)
is gebeurd. Dus je moet als toetreder goed onderzoeken wat er in verleden is gebeurd;
Carlande-arrest.
Personenvennootschappen voorzien in grote behoefte
Volgens KvK per 1-9-2016:
• 172.184 VOF’s
• 10.188 CV’s
• 35.280 openbare maatschappen alsmede stille maatschappen die onderneming
exploiteren (art. 5 sub a Hregw 2007 en Beleidsregel Minister EZ, Stcrt. 2011, 8401);
onder gemeenschappelijke naam naar buiten treden.
• ??? stille maatschappen die geen onderneming exploiteren
Inschrijving handelsregister
• Niet constitutief voor ontstaan en bestaan van personenvennootschap
Je hebt ook geen notariële akte nodig voor aangaan personenvennootschap.
• Echter niet voldoen aan verplichting tot inschrijving PV in handelsregister kan leiden tot:
- Strafrechtelijke sanctie: art. 47 Hregw 2007 jo art. 1 sub 4 WED;
geldboete/taakstraf/hechtenis.
, - Civielrechtelijke sanctie bij VOF en CV: art. 29 WvK; als je niet bent ingeschreven als
VOF of CV in handelsregister dan word je ten aanzien van derden aangemerkt als
algemeen, voor alle zaken en niemand is uitgesloten van bevoegdheid om CV of VOF te
vertegenwoordigen (ook al heb je intern anders afgesproken). Als je intern hebt
afgesproken dat 2 vennoten vertegenwoordigingsbevoegd zijn, maar dit niet hebt
ingeschreven, dan kan ook 1 vennoot handelingen verrichten. Beperking in
vertegenwoordigingsbevoegdheid blijkt niet uit handelsregister, dus niemand is
uitgesloten van vertegenwoordiging. Je kan dan derde niks tegenwerpen.
Kenmerken PV
• Kroonjuweel: fiscale transparantie; PV heeft 2 vennoten; A en B, stippellijn betekent
transparantie. PV maakt winst, daarover hoeft PV zelf geen belasting te betalen.
Belasting halen we op A en B als winst wordt toebedeeld. Stel A is natuurlijk persoon,
betaalt hij IB, stel B is rechtspersoon; betaalt hij Vpb. Bij PV wordt niet geheven.
- Stel A natuurlijk persoon, dan kan A als ondernemer gebruik maken van
ondernemersfaciliteiten.
- Stel A is naast vennoot in PV ook iets anders doet, bijv. eenmanszaak. Stel eenmanszaak
draait verlies, PV maakt winst. Winstdeel gaat naar A. Dan is het zo dat A verlies en winst
kan salderen, verlies van winst aftrekken, zodat hij over lager bedrag belasting moet
betalen, er ontstaan dan geen winst- en verlieseilanden. Dus voor A aantrekkelijk om te
kiezen voor PV.
• Wij hebben rechtsvormvrijheid, geen rechtsvormdwang.
• PV is doorkijkentiteit: niet bel.plichtig voor Vpb/IB
• Individuele vennoten dienen af te rekenen met fiscus
• Vormvrijheid: mondelinge ovk volstaat; je hoeft niet naar de notaris.
• Inrichtingsvrijheid; onderlinge relatie kun je zelf vormgeven.
• Geen verplichting openbaarmaking jaarrekening (uitzondering 2:360 lid 2 BW)
• Geen verplichting tot openbaarmaking vennootschapscontract
• Prijskaartje: persoonlijke aansprakelijkheid vennoten jegens venn.crediteuren
• Maatschap: in beginsel gelijke delen, tenzij… (7A:1680 BW)
• VOF/CV: hoofd. aanspr. (art. 18 en 19 WvK)
Voorontwerp; PV is rechtspersoon, maar naast rechtspersoon zijn nog steeds de
achterliggende personen (vennoten) ook persoonlijk aansprakelijk. Geen onderscheid meer
wat betreft CV, VOF, maatschap, alle vennoten in beginsel hoofdelijk aansprakelijk, niet
meer aansprakelijk voor gelijke delen.
Begrip personenvennootschap
