Samenvatting van de grijze vakken in Gardner hoofdstuk 8, 9 en 11. LET OP: het is dus niet een samenvatting van heel het hoofdstuk, enkel de gekleurde vakken.
8 – Late Oudheid
Vroege christelijke heiligen en hun attributen
Het Christendom onderscheidt zich door de verering van heiligen. Dit gebeurt vanaf de 2 e eeuw. De
meeste heiligen waren martelaren. Het heilig verklaren was een informeel proces. Aan het eind van
de 12e eeuw werd besloten dat alleen het pausdom heiligen kon aanwijzen. Een voorstadium van de
heilig verklaring is de zaligverklaring. Je herkent heiligen aan een halo/aureool.
Familie van Jesus en Maria
- Anne en Joachim waren de ouders van Maria. Engelen vertelde dat Anne zou bevallen. Het paar
vierde dit bij de Gouden Poort van Jeruzalem.
o Deze ontmoeting wordt vaak afgebeeld
- Elizabeth een nicht van Anne. Ze was oud en onvruchtbaar maar Gabriël vertelde haar man dat
ze zou bevallen van een zoon: Johannes (de doper). 6 maanden later zou de annunciatie
plaatsvinden
o Jezus, Johannes (als baby) en de moeders worden vaak samen afgebeeld.
- Joseph afstammeling van Koning David. Trouwde de veel jongere Maria nadat een engel had
verteld dat ze kuis was en het kind de zoon van God was.
o Afgebeeld als timmerman, pleegvader en beschermer van Jezus in zijn kindertijd.
o Attributen: timmerwerktuigen en een bloeiende staf.
- Johannes de doper 1e martelaar. Promootte dopen als middel om Joden van hun zonden te
reinigen ter voorbereiding op de komst van de Messias. Doopte Jezus in de Jordaan en de duif
van de Heilige Geest daalde neer > identificeerde dat Jezus het Lam van God was.
o Afgebeeld als bebaarde heremiet die een jonge jezus doopt
o Attribuut: lam
Apostelen
Gedurende zijn leven riep Jezus 12 mannen bijeen:
Andreas, Bartholomeus, Filippus, Jakobus (zoon van Alfeüs), Jakobus de Meerdere (zoon van
Zebedeüs), Johannes (zoon van Zebedeüs), Judas Taddeüs, Mattheüs (ook wel Levi genoemd) Judas
Iskariot (werd vervangen door Mattias), Petrus, Thomas.
4 die veel voorkomen in de kunstgeschiedenis:
- Petrus: visser, de rots waarop jezus zijn kerk zou stichten. Hij kreeg de sleutel van de hemel. 1 e
paus. Ondersteboven gekruisigd (niet zoals jezus). Hij was bij de transfiguratie.
o Attribuut: sleutels
- Johannes (evangelist): visser, de jongste. Samen met Petrus en Jakobus getuige van de
transfiguratie en van het wonder 5 broden en 2 vissen. Zat naast jezus bij laatste avondmaal en
evangelist.
o Attribuut: adelaar
- Mattheus: evangelist. Belastinginner
o Afgebeeld als een zittend schrijvend figuur met een mantel (schrijft evangelie)
o Attribuut: gevleugelde man
- Jakobus de Meerdere: broer van Johannes. Met Petrus en Johannus in de binnenste kring van
Jezus. Getuige van transfiguratie. Graf bij Santiago de Compostella.
o Kenmerk: Sint-Jacobusschelp
Vroege heiligen
Heiligen die stierven voordat de christenvervolgingen werden opgeheven:
1
, Grijze informatie vakken Gardner
- Paulus Zijn brieven vormen het fundament van de christelijke theologie. Heeft Jezus niet
ontmoet.
o Afgebeeld met een boekrol. Verschijnt vaak met Petrus in de flank Christus. Kan een
zwaard vasthouden van zijn martelaarschap.
- Marcus evangelist en discipel van Paulus
o Embleem: Leeuw.
- Lucas heidense arts en evangelist. Werd patroonheilige van artsen en artiesten.
o Attribuut: os.
- Maria Magdalena aanwezig bij de kruisiging. Ontdekte de lege tombe en gaf de boodschap door.
o Attribuut: haar lange haar.
- Laurentius van Rome een van de 7 diakenen. Werd geroosterd op een gril.
o Afgebeeld met een rooster
- Joris van Cappadocië soldaat. Redde een stad en prinses door een draak te doden.
o Afgebeeld in militaire kledij op een paard vaak strijdend tegen de draak.
- Theodore van Amasea soldaat. Hij werd levend verbrand in een oven.
- Antonius van Egypte stichter van het kloosterleven. Werd kluizenaar om aan vervolging te
ontsnappen.
o Afgebeeld als oude man met lange baard. In zijn hand een T-vormige staf. Het T-kruis
staat symbool van de Alexandrische christenen.
Joodse onderwerpen in Christelijke kunst
Joodse Hebreeuwse boeken: Oude Testament Christelijke boeken: Nieuwe Testament.
Oude Testament is een prefiguratie van het Nieuwe Testament Typologie (bijbeluitleg waarin
gebeurtenissen en personen uit het OT, worden gezien als voorafschaduwingen van het leven van
Jezus).
o Christus zelf creëerde dit door zijn 3 dagen in het graf (voor zijn opstaan) te vergelijken
met Jona die 3 dagen in de buik van de walvis zat.
3 Joodse Bijbelverhalen die vaak worden afgebeeld in christelijke kunst:
- Adam en Eva
o ‘Erfzonde’: Eva at de verboden vrucht en werd met Adam uit het paradijs gezet. Het
leidde tot Christus’ offer aan het kruis om de mensheid te redden.
Christus de nieuwe Adam, en Maria Eva?
- Offer van Isaac
o Abraham moest van God zijn zoon offeren om te bewijzen dat hij gelovig was. Vlak voor
het offer stuurde God een Engel om een ram in Isaacs plaats te zetten.
Prefiguratie van het offer van Gods enige zoon, Jezus?
- Jona
o Jona was ongehoorzaam aan God. God veroorzaakte een storm op zee en Jona werd
overboord gegooid. Hij belandde in de buik van in vis. God beantwoorde zijn gebeden en
de vis spuwde hem uit.
Jona zat 3 dagen vast. Christus lag 3 dagen in zijn tombe.
Het leven van Jezus in de kunst
De belangrijkste bronnen zijn de 4 evangeliën van het Nieuwe Testament door Mattheus, Marcus,
Lucas en Johannes. De christelijke iconografie bezat in de ME haast een monopolie in de kunst.
Incarnatie en kindertijd
- Annunciatie aan Maria aardsengel Gabriël verteld Maria dat zij Gods zoon, Jezus, zal baren.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eges123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
