Samenvatting van het boek Basisboek recht in de zorg- en welzijnssector . Zeer uitgebreid en alles staat erin! Voor de toets geestelijke gezondheidszorg / juridische kaders.
H14.1: Samenlevingsvormen:
huwelijk, geregistreerd
Hoofdstuk 14: de volwassene partnerschap en samenwonen
14.1 volwassene (meerderjarig) en samenlevingsvormen)
3 typen samenlevingsvormen (te vinden in het Burgerlijk Wetboek):
1. Huwelijk
2. Geregistreerd partnerschap
3. Het samenwonen (dus zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap)
1. Huwelijk
In de wet staan de vereisten om een huwelijk aan te gaan:
- Minimale leeftijd is 18 jaar
- Partners moeten uit vrije wil handelen (uithuwelijken is dus verboden in NL)
- Huwelijkspartners mogen niet in nauw bloedverband met elkaar staan (biologisch of
juridisch. Bijv. in de rechte lijn, of broer en zus. (geldt ook voor adoptie, maar hier kan
uitzondering gemaakt worden door Ministerie van Justitie en Veiligheid.)
o Huwelijk mag ook niet tussen 3e of 4e graad bloedverwantschap
((achter)neven en nichten). Tenzij: beëdigde verklaring van vrije toestemming
tot het huwelijk.
- Polygamie is in NL niet toegestaan: je moet dus ongehuwd zijn en niet als partner
geregistreerd staan.
- Bij onder curatele staan: soms toestemming nodig van curator (die voor jou beslist)
- Bij schijnhuwelijken kan het OM het huwelijk nietig verklaren (bijv. wanneer ze
trouwen om iemand aan verblijfsvergunning te helpen)
Rechtsgevolgen van het huwelijk:
- Elkaars achternaam gebruiken naar wens.
- Ouders hebben over kinderen die tijdens hun huwelijk geboren worden het ouderlijk
gezag. (bij huwelijk gelijk geslacht, niet automatisch)
- Verplicht om elkaar getrouwheid, hulp en bijstand te verschaffen
- Een arbeidsovereenkomst sluiten is verboden (dit is niet gelijkwaardig)p
- Een schenking tussen echtgenoten is niet mogelijk, tenzij onder huwelijkse
voorwaarden
- Een echtgenoot heeft toestemming van de ander nodig voor bepaalde
rechtshandelingen, namelijk:
o Koop op afbetaling: koop wordt direct geleverd, maar in termijnen betaald.
o Rechtshandelingen betreffende de echtelijke woning (en de inboedel) die door
de echtgenoten samen of door een van hen wordt bewoond (hypotheek,
verhuur, etc)
o Het doen van buitensporige giften;
o Borgstelling en aansprakelijkheidsstelling (anders dan in het kader van
bedrijfs- of beroepsuitoefening)
1 van de laatste 3 toch zonder toestemming van echtgenoot verricht:
handeling kan binnen 1 jaar ongedaan worden gedaan.
Ander rechtsgevolg: vanaf 1-1-2018 beperkte gemeenschap van goederen. Tot 1-1-2018:
bij niets regelen automatisch algehele gemeenschap van goederen: schuld en bezit werden
gemeenschappelijk. Alternatief was huwelijkse voorwaarden (dit is nog steeds belangrijk in
sommige gevallen)
Beperkte gemeenschap van goederen: alle schulden en bezitten die de echtgenoten
voor het huwelijk privé hadden blijven buiten de gemeenschap, net als schenkingen
en erfenissen. Wil je toch in algehele gemeenschap van goederen trouwen? Dit moet
je vastleggen in de huwelijkse voorwaarden. Huwelijkse voorwaarden regelen de
vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk.
1
, 2. Geregistreerd partnerschap
Bestaat sinds 1998. Bovenal erkenning voor 2 mensen van hetzelfde geslacht.
Geregistreerde partnerschappen kunnen worden omgezet in een huwelijk en andersom.
Gevolgen en voorwaarden van registratie zijn hetzelfde als van huwelijk.
Registratie komt tot stand bij akte van registratie, en dus geen ja-woord.
- Vanaf 1 april 2014: ook automatisch juridisch ouderschap (ook bij V/V met
onbekende zaaddonor).
Beëindigen van registratie kan zonder rechterlijke tussenkomst. In de
beëindigingsovereenkomst kunnen ook afspraken worden opgenomen. Deze akte moet
dan door beide partners en door minstens één advocaat of notaris getekend worden en
binnen 3 maand na het sluiten ingeschreven worden in de registers van de burgerlijke stand.
Pas door de inschrijving eindigt het geregistreerde partnerschap.
3. Samenwonen (buiten huwelijk of geregistreerd partnerschap)
Criterium is gezamenlijke huishouding, niet ‘liefde’. Ongehuwde of ongeregistreerde
samenwonenden hebben geen dwingendrechtelijke regels, maar ze doen er goed aan een
aantal zaken in het samenlevingscontract te regelen. Ook het maken van een testament
zal wenselijk zijn (partners erven namelijk niet, maar wel via contract mogelijk). Ook hebben
partners namelijk geen onderhoudsplicht, ook niet na een relatie (wel is dit weer via een
contract te regelen).
Gevolgen van samenwonen zijn er wel voor bepaalde wetten. Voor bijv. recht op bijstand en
een aantal subsidieregelingen. De partner van de vrouw wordt pas vader als hij het kind
erkent.
Geen wettelijke onderhoudsplicht dus na het beëindigen ook niet.
Gemeenschappelijke woning: wie is de eigenaar? Diegene blijft het ook.
Einde van het huwelijk: echtscheidingen
Goede scheidingsadvocaten zijn aangesloten bij de Vereniging van Familierecht Advocaten
Scheidingsmediators (vFAS).
De wet gaat er sinds 2009 vanuit dat voortgezet ouderschap bij scheiding de norm is. Dit
betekent dat in elk (gezamenlijk) verzoek tot echtscheiding een ouderschapsplan moet
worden opgenomen. Hierin worden afspraken gemaakt over:
- Kosten van verzorging en opvoeding van minderjarige kinderen
- De wijze waarop de ouders elkaar informatie verschaffen en raadplegen
- Verdeling zorg en opvoedingstaken
- Omgangsregeling
2 dingen die in de wet zijn opgenomen: verplichting tot omgang en
verplichting van de ouder om band met andere ouder te bevorderen.
Scheiden veroorzaakt vaak veel pijn en leed. De gerechtelijke scheidingsprocedure kent veel
nadelen en daarom is er sinds begin jaren 80 een alternatieve aanpak:
echtscheidingsbemiddeling (mediation en conciliation). Dit is een duurzame oplossing met
enigszins behoud van respect voor de andere partner. Inmiddels werken er in NL een paar
100 scheidingsbemiddelaars.
Voorwaarde om te scheiden: het huwelijk moet ‘duurzaam ontwricht’ zijn.
Scheidingsprocedure: Er zijn 2 procedures mogelijk:
1. Gemeenschappelijk verzoekschrift (gezamenlijk): ze zijn het over alles eens. In het
verzoekschrift of in de convenant (regeling) die bij het verzoekschrift wordt
toegevoegd worden de volgende punten vastgelegd:
o Hoofdverblijfplaats van het kind
o Hoeveel kinderalimentatie en ontvangt een van de ouders partneralimentatie?
o Welke ouder mag in het huis blijven wonen?
o Hoe worden de inboedel en de huwelijksgemeenschap verdeeld?
2
, o Hoe worden zorg- en opvoedtaken verdeeld?
o Ouderschapsplan
o Omgang met en de informatie en raadpleging over het kind
Lukt het ze niet om op één lijn te komen: verzoekschrift bij de
rechtbank door één van de ouders.
Voorlopige voorzieningen: bij indienen verzoekschrift, kan verzoek hierop worden gedaan
(“tijdelijke orde maatregelen of noodmaatregelen”). De rechter kan besluit nemen over:
- Toewijzen woning
- Beschikbaar stellen goederen
- Vaststelling bedrag voor levensonderhoud
- Toevertrouwing van de kinderen
De beslissing van de voorlopige voorzieningen kan van groot belang zijn voor wat de rechter
in de definitieve echtscheidingsbeschikking bepaalt.
Tegen de beslissing van de voorlopige voorzieningen is geen appel (beroep) bij het
gerechtshof mogelijk.
Partijen kunnen hun verzoek toelichten en verweer voeren. De procedure verloopt vrijwel
geheel schriftelijk. Pas als men het niet eens is hoeven ze naar de rechtbank te komen. De
rechter neemt de beslissing en bepaalt de gevolgen.
Het gemeenschappelijk verzoek waarin staat dat ze willen scheiden en hoe ze de gevolgen
willen regelen, wordt opgemaakt door een advocaat.
Het verzoekschrift wordt door een advocaat ingediend bij de griffie van de familiesector van
de rechtbank. Als iemand het niet eens is verweerschrift. De meeste echtscheidingen
worden behandeld door de enkelvoudige kamer van de rechtbank. Mensen kunnen in hoger
beroep gaan bij het gerechtshof binnen 3 maanden. Als daarvan wordt afgezien kan de akte
van berusting getekend worden, het is dan onherroepelijk. Binnen 6 maand na het
onherroepelijk worden van de echtscheidingsbeschikking moet deze ingetekend worden in
het register van de burgerlijke stand. Pas na de inschrijving is men gescheiden.
Als partijen het samen eens zijn over de gevolgen van de echtscheiding, kunnen ze een en
ander vastleggen in een echtscheidingsovereenkomst, ook wel
echtscheidingsconvenant. Deze overeenkomst kan in de echtscheidingsbeschikking
worden opgenomen. Partijen kunnen niet alles regelen. Ze kunnen wel voorstellen doen aan
de rechter. Elk echtscheidingsconvenant moet een ouderschapsplan bevatten (bij
minderjarige kinderen).
Alimentatie
Dit is voor het levensonderhoud van de partner die niet voldoende inkomsten heeft.
Scheiden kost beide partijen, maar ook de staat vaak geld.
Partners kunnen hier overeenkomsten in sluiten. Ook kunnen ze afspreken elkaar geen
alimentatie schuldig te zijn: dit is een nihilbeding. Ook kunnen ze afspraken maken over de
duur bijvoorbeeld. (over kinderalimentatie wordt geen belasting betaald). De
alimentatieovereenkomst die gemaakt wordt is bindend (in sommige gevallen kan de
rechter nog iets veranderen dit doet hij door redelijkheid (verstand) en billijkheid (wat zegt
het hart). Als men er zelf niet uitkomt, bepaalt de rechter de hoogte en duur van de
alimentatie.
Hierbij gelden 2 uitgangspunten: de draagkracht van de betaler en de behoefte van
de ontvanger.
Tremanormen zijn richtlijnen voor het vaststellen van de alimentatie. De hoogte van de
alimentatie wordt berekend door het netto-inkomen en daar alle kosten voor
levensonderhoud af te halen. De alimentatie is dan 70% van dit bedrag. Tenzij de
alimentatieplichtige een nieuw gezin heeft, dan is 50% van dat bedrag voor alimentatie
beschikbaar.
3
, Als draagkracht onvoldoende is om aan meerdere personen te betalen gaat de
kinderalimentatie altijd voor.
Tenzij anders is bepaald stijgt de alimentatie elk jaar met 2%. Dit is de indexering van de
alimentatie.
Duur alimentatie
De alimentatieplicht vervalt bij een nieuw huwelijk of een nieuw geregistreerd partnerschap
of wanneer men is gaan samenleven met een ander als waren zij gehuwd of als hadden zij
hun partnerschap laten registreren. Sameleven zonder huwelijk of geregistreerd
partnerschap heet ook wel concubinaat. Door de rechter moest worden beslist wat
hieronder viel.
Kinderen: tot 21 jaar of tot het kind financieel zelfstandig is.
Voor alimentatie die is vastgesteld met ingang vanaf 1 juli 1994, beperkt de wet de
alimentatieplicht tot 12 jaar. Bij een kinderloos huwelijk dat niet langer dan 5 jaar geduurd
heeft, geldt een kortere termijn. Per 1 januari 2020 is bepaald dat de partneralimentatie de
helft van de duur van het huwelijk is met een max van 5 jaar met daarbij 2 uitzonderingen:
- Langdurige huwelijken: max 10 jaar indien voldoen aan de voorwaarden
- Huwelijken met jonge kinderen (max 12 jaar).
Alimentatie die voor 1 juli 1994 is vastgesteld, valt niet onder de wet limitering van
alimentatie na scheiding. Voor deze gevallen blijft de oude wet gelden. De alimentatie
eindigt in dat geval niet automatisch na verloop van 12 jaar wanneer er geen termijn door de
ex-partners of rechter is vastgesteld.
Gezag over de kinderen
Sinds 1998 is het uitgangspunt: gezamenlijk gezag van de ouders na scheiding.
- Indien in belang kind, kan de rechter op verzoek van één of beide ouders beslissen
het gezag aan één van de ouders toe te wijzen.
- Ontzegging van de omgang is slechts in ernstige situaties. De rechtbank moet
kinderen vanaf 12 jaar in de gelegenheid stellen gehoord te worden.
- De “niet-verzorgende ouder” beslist dus mee over het kind.
Omgangsrecht: het kind heeft recht op omgang met zijn ouders en met degene die in
nauwe persoonlijke betrekking tot hem staan. De niet met het gezag belaste ouder heeft het
recht op en de verplichting tot omgang met zijn kind.
In de meeste gevallen maken de ouders zelf afspraken rondom de
omgangsregeling.
De rechter ontzegt het recht op omgang slechts, indien;
a. Omgang ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling
van het kind, of
b. De ouder of degene die in een nauwe persoonlijke betrekking staat tot het kind
kennelijk ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang, of
c. Het kind dat 12 jaar of ouder is, bij zijn verhoor van ernstige bezwaren tegen omgang
met zijn ouder of met degene met wie hij in een nauwe persoonlijke betrekking heeft
doen blijken of
d. Omgang anderszins in strijd is met zwaarwegende belangen van het kind.
Als de ouder die het gezag uitoefent de bezoekregeling niet nakomt, kan de
omgangsgerechtigde nakoming van de regeling vragen. Dit lijkt in de praktijk niet best te
werken.
Het recht op informatie en consultatie houdt in dat de met het gezag belaste ouder de
andere ouder belangrijke informatie moet verschaffen over het kind.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ltenheggeler. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
