WEEK 1 ONDERNEMINGSRECHT
- Contractuele vennootschappen
- Vertegenwoordiging
Het ondernemingsrecht omvat de regels met betrekking tot de ondernemingsvormen alsmede de regels die de onderneming
als zodanig betreffen.
Onderneming en ondernemingsvorm
In het ondernemingsrecht staat de onderneming centraal. Het begrip onderneming wordt in het recht in verschillende
betekenissen gehanteerd.
Artikel 8 onder b Handelsregisterwet geeft aan: ‘Bij algemene maatregel van bestuur: kan nader worden bepaald wanneer
sprake is van een onderneming’.
Volgens het Handelsregisterbesluit 2008 (Hrb.) is sprake van een onderneming indien een voldoende zelfstandig optredende
organisatorische eenheid van een of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng van arbeid of middelen, ten
behoeve van derden diensten of goederen worden geleverd of werken tot stand worden gebracht met het oogmerk daarmee
materieel voordeel te behalen (art.2 lid 1)
Om te beoordelen of aan deze definitie is voldaan Artikel 2 lid 2 Handelsregisterbesluit.
In de Wet op ondernemingsraden (WOR) wordt daarentegen als definitie van de onderneming gegeven: ‘elk in de maatschappij
als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband waarin krachtens arbeidsovereenkomst of krachtens
publiekrechtelijke aanstelling arbeid wordt verricht’ (art. 1).
In het algemeen kunnen we stellen dat: ‘een onderneming een activiteit is waarbij kapitaal en arbeid worden gecombineerd
om goederen en/of diensten voort te brengen en aan te beiden op een markt, zulks voor eigen risico’
Het verschil tussen artikel 8 onder b Handelsregisterwet jo. Artikel 2 lid 1 Handelsregisterbesluit heet te maken met winst.
Waarom worden deze verschillende definities gehanteerd?
Doel van het handelsregister
- Artikel 2 jo. 25 Handelsregisterwet
- Gegevens over de onderneming, artikel 9 e.v. Handelsregisterwet
Inhoud van het handelsregister
- Artikel 5 jo. 6 jo. 18 Handelsregisterwet
, - Ondernemingen
- Rechtspersonen, artikel 2:3 BW
Risico
Kenmerkend voor deze combinatie van kapitaal en arbeid is dat het risico wordt genomen of de voortbrengselen daarvan
(producten of diensten) winstgevend kunnen worden afgezet. Hierbij is een onderscheid tussen profit- en non-
profitorganisaties (niet op winst gericht, maar ook zeker niet op verlies). Het begrip onderneming en bedrijf wordt veelal door
elkaar gebruikt. Hooguit zou men kunnen zeggen dat ‘bedrijf’ het ruime begrip is en onder te verdelen valt in ‘ondernemingen’
en ‘overige bedrijven’. Het kenmerkende van ondernemen is dat de rechthebbende op die onderneming het risico zelf draagt.
Voor zover een non-profitorganisatie zelf het risico loopt, is zij dan toch als onderneming te beschouwen.
Het ondernemingsrecht kent 3 hoofdthema's
Interne structuur onderneming (organisatie/inrichting)
Vertegenwoordiging (wie mogen transacties afsluiten?)
Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid
Waar te vinden?
- Het rechtspersonenrecht Boek 2 BW
- Het recht betreffende de contractuele vennootschappen Boek 7A BW, titel 9, Wetboek van Koophandel (WvK); titel 3
- De handelsregisterwet 2007 (Hrw.) en Handelsregisterbesluit 2008 (Hrb.)
- De Handelsnaamwet
- De Faillisementswet
- De Wet op de ondernemingsraden WOR
- Het SER-besluit Fusiegedragsregels 2015
Ondernemingsvorm
Een onderneming wordt juridisch in een bepaalde vorm uitgeoefend: de ondernemingsvorm (= de jas van de onderneming).
De meest voorkomende ondernemingsvorm is de vennootschap. Daaronder worden verstaan:
- De contractuele vennootschappen,
- De maatschap,
- De vennootschap onder firma (vof),
- De commanditaire vennootschap (cv),
- En de naamloze (nv) en de besloten vennootschap (bv).
Er is sprake van keuzevrijheid voor de ondernemer, hij zal zich wel laten leiden door de verschillende gevolgen die de
ondernemingsvormen met zich meebrengen voor de rechtspositie van de bij de onderneming betrokken personen.
Fiscale overwegingen
, Aansprakelijkheidsoverwegingen
Juridische inrichting
Etc.
Begrip vennootschap
De vennootschap is een samenwerkingsovereenkomst tussen vennoten om een onderneming in stand te houden. We
onderscheiden hierbij:
- De overeenkomst tussen vennoten, zijnde de overeenkomst van vennootschap;
- De onderneming, zijnde de combinatie van kapitaal en arbeid die als vennootschap wordt aangediend.
De overeenkomst van vennootschap vindt haar oorsprong in de overeenkomst van maatschap, een benoemde overeenkomst
geregeld in boek 7 (artikel 7A:1655 e.v. BW). De maatschap, vof en cv zijn overeenkomsten waarbij twee of meer
rechtssubjecten zich verbinden tot inbreng van vermogensbestanddelen of arbeid met de bedoeling daardoor samen
vermogensrechtelijk voordeel te behalen. Deze worden in het spraakgebruik ook wel aangeduid als personenvennootschappen
of contractuele vennootschappen.
Rechtspersoonlijkheid
Het begrip rechtspersoonlijkheid is een uitvinding van het recht, waarbij een van een natuurlijke (of andere rechts) persoon
afgescheiden vermogen met een eigen doel zelfstandig drager is van rechten en verplichtingen Zie artikel 2:5 BW.
Vermogensrechtelijk gelijk aan een natuurlijke persoon, deze gelijkheid is er alleen maar wat het vermogensrecht betreft, en
dan nog niet altijd. Het verrichten van (rechts)handelingen kan de rechtspersoon alleen maar door middel van natuurlijke
personen. Rechtspersonen zijn niet tastbaar. Overeenkomsten voor rechtspersonen worden door natuurlijke personen
gesloten.
Rechtspersoonlijkheid en aansprakelijkheid
Rechtspersoonlijkheid moet los gezien worden van aansprakelijkheid van de rechthebbenden (leden, aandeelhouders) op de
rechtspersoon. In beginsel is alleen het vermogen van de rechtspersoon aansprakelijk voor (rechts)handelingen verricht in het
kader van de onderneming. Rechtspersoonlijkheid hoeft dus niet in te houden dat alleen de rechtspersoon zelf aansprakelijk is
voor de door hem verrichte handelingen.
Vennootschap en rechtspersoon
Niet alle vennootschappen zijn rechtspersonen en niet alle rechtspersonen zijn vennootschappen. Overeenkomsten moeten
minimaal worden aangegaan en voortgezet door minimaal twee personen. Dit is in ieder geval voor contractuele
vennootschappen. Voor de nv en bv die een zelfstandig juridisch bestaan zijn gaan leiden en niet gebaseerd zijn op een
overeenkomst, is het niet noodzakelijk dat zij worden opgericht en voortgezet door ten minste twee personen (het kan
natuurlijk wel).
Eenmanszaak en contractuele vennootschappen
, Hierin gaat het om ondernemingen die GEEN rechtspersoonlijkheid bevatten. Hierbij wordt er een onderscheid gemaakt door
eenmanszaak, de maatschap, de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap te scheiden.
Eenmanszaak
De eenmanszaak is een onderneming die door een natuurlijke persoon in stand wordt gehouden, hiervoor bestaat geen
wettelijke regeling. De natuurlijke persoon is zelf eigenaar van de productiemiddelen van de onderneming en op hem rusten
de vermogensrechtelijke verplichtingen die hij in het kader van de onderneming is aangegaan.
- Met het gehele vermogen aansprakelijk, zowel privé als ondernemingsvermogen.
- Ingeschreven worden krachtens Artikel 5 jo. 18 Hrw. En artikel 11 jo. 16 Hrb.
- Geen zelfstandige juridische betekenis Niet overdragen aan een ander
- Verkoopt de eigenaar de eenmanszaak? Dan heeft de koop alleen betrekking op de activa, dit betekend dat de
goederen moeten worden overgedragen volgen artikel 3:80 e.v. BW. De passiva daarentegen kan alleen worden
overgedragen met medewerking van de rechthebbenden. Artikel 6:155/159 BW jo. Hoofdstuk 2 sub paragraaf 2.6.7 en
verder.
Maatschap
Benoemde overeenkomst, geregeld in artikel 7A:1655 e.v. de maatschap is een verbintenisscheppende overeenkomst waarop
onder andere artikel 6:213 e.v. van toepassing zijn. De rechtsbetrekking tussen de vennoten worden mede beheerst door
redelijkheid en billijkheid. De overeenkomst kan vormvrij worden aangegaan, ook mondeling (niet verstandig).
Kenmerken van de maatschap
De definitie van de maatschap is zeer algemeen; in het maatschappelijk verkeer wordt de maatschap in hoofzaak toegepast bij
associaties van beoefenaren van vrije beroepen (advocaten, accountants etc.). Neemt een associatie als bedrijf deel aan het
maatschappelijk verkeer, dan wordt veelal gekozen voor de vof of cv.
Beroep en bedrijf
Beroepen zoals advocaat, notaris, accountant, architect, fiscalist, organisatieadviseur
enz. zijn vrije beroepen: omdat in dit beroep men zelfstandig het beroep uitoefent en dus niet in loondienst is. Ook mensen die
binnen een bedrijf een beroep kunnen uitoefenen vallen onder beroep directeur, lasser, loodgieter. Bedrijf: Vof en cv zijn
maatschappen tot uitoefening van EEN BEDRIJF en zijn daarmee gekwalificeerde vormen van maatschap wat voor
maatschap geldt, geldt ook voor vc of vof tenzij de wet anders bepaalt (art. 16 e.v. WvK).
Soorten maatschappen
We kennen twee soorten maatschappen:
