Gedragsbeïnvloeding
H1, H2, H3, H4, H6, H7
Hoofdstuk 1 Denken in termen van nurture (en leerprocessen)
“Daar kan ik niks aan doen, dat zit in mijn genen”.
“Alles wat ik heb meegemaakt maakt me tot de persoon die ik nu ben”.
Nature vs. Nuture debat : Als je je afvraagt in hoeverre bepaalde eigenschappen, zoals
temperament of intelligentie, aangeboren of aangeleerd zijn.
Nature = Genen/genetisch bepaald. Op deze eigenschappen heb je weinig invloed.
Nurture = Opvoeding/leerprocessen. Deze eigenschappen kan je verder ontwikkelen of weer
aangeleerd worden.
Mensbeeld
Een mensbeeld = bevat ideeën over hoe je denkt dat mensen in elkaar zitten. Dit beeld heeft
consequenties voor de mate waarin je bijvoorbeeld gelooft dat gedrag beïnvloedbaar is. Het kan
hierin verschillen over gedachte over aangeboren of aangeleerd mensbeeld. Het kan invloed hebben
op de daden die je op basis hiervan beslist te nemen (heeft het nut of niet te veranderen?)
Genetisch gedetermineerd vs. Genetische predispositie
Gedetermineerd = De mensen zijn door hun genetisch materiaal en genen bepalend voor tot uiting
komen van eigenschappen. De omgeving kan hier GEEN of in beperkte mate invloed op hebben.
Predispositie = De mensen hebben door hun genetisch materiaal en aanleg invloed. Dit betekent
niet dat diegene ook daadwerkelijk hierdoor wordt beïnvloed. De omgeving heeft hier WEL invloed
op.
Mensbeeld heeft invloed op gedrag, maar ook invloed op de vraag in hoeverre je denkt dat het
gedrag van andere beïnvloedbaar is.
Bij een Nature positieve eigenschap, zal je de situatie eerder toeschrijven aan de omstandigheden. Of
je nou mensen/situatie beïnvloed op basis van nature, nurture of aan (specifieke) omstandigheden,
kan een werking hebben op de inschatting van de beïnvloedbaarheid van gedrag. Met andere
woorden de visie bepaald in hoeverre jij jezelf of anderen beïnvloed/beoordeeld. Situatie opties:
- (Aangeleerd) Gedrag
- Genetisch bepaald
(- Specifieke omstandigheden)
In welke mate wordt gedrag door genen of door opvoeding bepaald?
* Het eigen gedrag
* Het geloof in de beïnvloedbaarheid van het gedrag van anderen
* De manier waarop het gedrag van anderen geïnterpreteerd en beoordeeld wordt
Impliciete theorieën : Incremental vs. Entity theories
Incremental theory = Een geloof dat het IQ te ontwikkelen is.
Entity theory = Een geloof dat het IQ aangeboren is. Het staat vast en is NIET te
ontwikkelen.
Als één van de twee eigenschappen hebt, betekent dit dat het invloed heeft op hoe je tegenover
testen van die eigenschappen zal staan, hoe je het resultaat ervaart en interpreteert. Voor een
gedragsbeïnvloeder is dit belangrijk om te beseffen. (bereid voor op kandidaten en informatie)
Impliciete theorieën = Dit zijn onuitgesproken en onbewuste theorieën.
, Incremental theory Entity theory
Eerder meedoen voor Geeft aan hoe hoog intelligentie is
veranderingen/verhogingen
IQ valt te trainen, het is een score “op dat IQ staat vast, resultaat van je intelligentie. Deze is
moment” en dit valt verder te ontwikkelen NIET verder trainbaar.
Ontspannen manier Gespannen manier
Teleurstellende score betekent nog goed Teleurstellende score geeft aan dat je intelligentie
oefenen minder goed bent als gedacht
Doet meer testen om te kijken of IQ toeneemt Neemt afstand van de testen
Reactie is productiever (optimisme wat leidt tot Meer stress en minder productief
grotere kans van succes) Minder stress
Tabel 1.1 Incremental theory vs. Entity theory
In hoeverre zijn eigenschappen en gedrag beïnvloedbaar?
Gedragsbeïnvloeders zijn niet geïnteresseerd in antwoord of eigenschappen aangeleerd of
aangeboren zijn, maar in hoeverre dit invloed kan hebben. In hoeverre succesvol en in hoeverre
nuttig? Hoofdthema’s die in dit opzicht belangrijk zijn over inschatting: (naast eigen mensbeeld en
eigen gedachten vanuit bepaalde kenmerken)
1. Lichamelijke kenmerken & prestaties
Onder normale omstandigheden heb je weinig invloed op dergelijke lichamelijke kenmerken. Een
groot deel is door je genen besloten. De meeste aspecten zijn lastig of niet te beïnvloeden (gezicht
symmetrie). Sommige aspecten kan je ondanks dat ze voor een groot deel genetisch bepaald zijn, wel
degelijk ontwikkelen, dat is aan jezelf (sporten/spieren/lichaamsgewicht). Verschil in gewicht is van
genetische basis, maar wordt verschillend geïnterpreteerd. Hoewel iemand aanleg kan hebben om
overgewicht te krijgen, hoeft dit niet daadwerkelijk te gebeuren. Het gedrag bepaalt uiteindelijk.
2. Persoonlijkheid
Mensen tonen een aangeboren verschil in temperament.
Verschillen in temperament = Stabiele kenmerken, vroeg optredende individuele verschillen in
emotionaliteit, energie, aandacht en volharding, reactiviteit en vriendelijkheid.
Temperament heeft een genetisch component, maar wordt niet volledig hierdoor bepaald. Ook de
specifieke omgevingsvariabelen spelen een rol.
In welke mate Stabiliteit persoonlijkheidskenmerken:
- Neurotisch (In tegenstelling tot emotioneel stabiel)
- Extravert (In tegenstelling tot introvert)
- Psychotisch
De invloed die genen hebben op eigenschappen Big five : extraversie, neuroticisme, toegeeflijkheid,
consciëntieusheid en openheid
Het veranderen van iemands persoonlijkheid is niet haalbaar. Er wordt gekeken naar concrete en
beter hanteerbare hulpvragen om te identificeren/strategie te bedenken. In plaats van veranderen,
om leren gaan met negatieve consequenties. Je richt je dus op gedrag in concrete situaties. Het valt
dus af te raden om als beïnvloeder je te richten op iemands persoonlijkheid. “HET BEÏNVLOEDEN VAN
GEDRAG STAAT CENTRAAL”.
3. Cognitieve capaciteiten & prestaties (deliberate practice theory)
IQ is aangeboren, maar staat niet vast. Je intelligentie moet ontwikkeld worden. Mogelijkheden in
opvoeding en onderwijs. Hersenen zijn trainbaar (Toeneembare ervaringen). De factor is oefening.
