Overzicht psychotherapie Hoorcolleges
H1 (LET OP: namen belangrijk voor tentamen)
Wat is psychotherapie
Onderscheid tussen psychotherapie (=activiteit) en psychotherapeut (=beroep)
oftewel: veel professionals beoefenen psychotherapie, maar niet allen zjin
psychotherapeut.
Theorie of therapie moet op zoveel mogelijk evidentie gebaseerd zijn.
Psychotherapie = een vorm van hulpverlening die, via het methodisch toepassen van
psychologische middelen door gekwalificeerde personen, beoogt mensen te helpen hun
gezondheid te verbeteren. omvat dus alle vormen van psychotherapie, zoals
psychodynamisch, client-centered, systemisch, gezins, cognitief-gedragsmatig etc. (dus
ook cognitieve gedragstherapie, nooit psychotherapeutische behandeling (want therapie
is al een duur woord voor behandeling, in het Grieks ander woord voor dienaar/iemand
dienen), altijd psychotherapeutische interventie!!)
Relatie in psychotherapie
- Asymmetrie: hulpvrager – hulpverlener (ongelijkwaardige relatie)
- De therapeutische relatie is een middel (werkalliantie) (client-centered
therapeuten zien het als een doel)
- Het contact is van tijdelijke aard
- Soms minder nadruk op relatie: E-health (en meer discussie over rol van
therapeutische relatie)
Verschillende partijen
- Therapeutische context: therapeutische relatie; formele aspecten (duur,
frequentie, setting)
- Behandelovereenkomst (zie ook WGBO): wederzijdse inspanningsverbintenis
- Financiële aspecten van de relatie: wie betaalt en hoeveel?
(ziektekostenverzekeraars, AWBZ)
Kenmerken van psychotherapie
- Professionele hulpverlening (relatie)
- Methodisch handelen (procedure)
- Wetenschappelijke achtergrond (verklaring)
Effectief als:
- Therapeut en cliënt verschillen in opvattingen over het ‘thema’
- Therapeut is geloofwaardig
- Cliënt is sterk betrokken bij het ‘thema’
Soorten psychotherapie
Verschillen tussen psychotherapieën
- Therapeutisch doel
Klachtgericht vs. Persoonsgericht
Klachtenreductie vs. Betere levenskwaliteit
- Therapeutische werkwijze
Ervaren (emotioneel)
, Begrijpen, inzicht hebben (cognitief)
Oefenen (gedragsmatig)
- Therapeutische stijl
Op de dimensie: meegaand – sturend
Traditionele hoofdvormen van psychotherapie
1. Psychoanalytische therapieën
2. Experiëntiële therapieën
3. Systematische therapieën
4. Cognitieve gedragstherapieën (gaan over grotere structuren, schema-therapie)
eerste drie komen in deze cursus aan bod
steeds meer integratie en overlap
Gestalttherapie sessie (filmpje) doel: herstel van contact tussen de cliënt en de
omgeving in het hier-en-nu (hoe voel je je nu, hoe denk je hier nu over) ligt een
therapeutische theorie op de achtergrond
Structurele gezinstherapie sessie (filmpje) doel: herstel van een duidelijke
(hiërarchische) gezinsstructuur
Historische context van psychotherapie
Eind 19e eeuw Victoriaans tijdperk/ Psychoanalyse
stoommachine
Jaren ‘30 Opkomst Gedragstherapie
natuurwetenschappen
Jaren ’50 Na de 2e wereldoorlog Humanistische therapie
Jaren ‘60 Rakettechnologie/cybernetica Systeemtherapie
Jaren ‘80 Personal computers Cognitieve therapie
Jaren ’90 Economische situatie Evidence based
practice/managed care
De rol van wetenschappelijk onderzoek
- is onderdeel van veel definities van psychotherapie
- informeert de praktijk over de geaccumuleerde kennis omtrent
De effectiviteit van behandelingen
De werkzame ingrediënten van behandelingen
Psychopathologische mechanismen en stoornissen
- Zie bv. overzichtsartikelen over de effectiviteit van verschillende
behandelvormen bij specifieke stoornissen: Driessen et al. Depressie & Verheul &
Herbrink persoonlijkheidsstroonissen
,Maar vindt iedereen die rol wel zo belangrijk?
- sommige therapievormen ontstaan in de praktijk, anderen in laboratorium
- Sommige therapeuten zien hun werk als kunst, anderen zien het als kunde
- Sommige therapeuten beschouwen zichzelf als instrument, anderen leggen de
nadruk op technieken
Science-to-practice gap: enkele observaties
- toepassing van wetenschappelijke kennis in de praktijk loopt vele jaren achter bij
de beschikbare kennis
- wetenschappelijke kennis is niet of onvoldoende beschikbaar voor
behandelingen die toegepast worden in de praktijk
- De praktijk is te gevoelig voor hypes
- De wetenschap is te traag in (of niet gericht op) het onderzoeken van
praktijkvraagstukken
- Vanuit de praktijk komt men onvoldoende met onderzoekbare vragen
Onderzoek naar psychotherapie
- onderzoek naar een specifieke behandelvorm wordt meestal gedaan door
onderzoekers die in die behandeling geloven (allegiance)
- Leidt tot confirmatiebias en cognitieve dissonantie reductie (‘kijk eens hoe goed
wij bezig zijn’) let op de tegenspraak/accentverschillen tussen boek en
artikelen
- Direct vergelijkend onderzoek van de effectiviteit van behandelingen vanuit
verschillende referentiekaders komt heel weinig voor
Researcher allegiance= a researcher’s belief in the superiority of a treatment (and) the
superior validity of the theory of change that is associated with the treatment” RA ‘a
very strong determinant of outcome in clinical trials’
- Uit een meta-meta-analyse (Munder et. al. 2013) bleek dat RA gemiddeld 7% van
het therapie-effect verklaart
- RA sterker (dragioti et al. 2015)
Als treatment integrity niet wordt gemeten
Als onderzoeker ook de ontwerper van de behandeling is
Remedies
- Vergelijkende studies gezamenlijk uitvoeren door onderzoekers met
verschillende allegiances
- Therapeuten moeten alle behandelingen in de onderzoekscondities kunnen
uitvoeren
Wie beoefent psychotherapie
Historisch overzicht
Begin 20e eeuw Psychotherapeuten zijn psychiaters die psychoanalyse bedrijven
1966 Psychologen lid van Nederlandse vereniging voor Psychotherapie
(NVP)
1980 Commissie Verhagen (psychotherapie als beroep)
1986 Besluit registratie Psychotherapeuten
1993 Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG)
1998 Besluit Psychotherapeut; Besluit gezondheidszorgpsycholoog
, 2001 Minister wil register psychotherapeut sluiten
2004 Minister komt op besluit terug
2005 Herstart opleiding tot psychotherapeut
2006 Start opleiding tot klinisch psycholoog
2008 Erkenning klinisch neuropsycholoog als specialisme
Psychotherapie en de wet BIG
- Artikel 3: basisberoepen
Gezondheidszorgpsycholoog
Psychotherapeut
(en verder: arts, apotheker, tandarts, fysiotherapeut, verloskundige,
verpleekundige)
- Artikel 14: specialistische beroepen
Klinisch Psycholoog
Klinisch Neuropsycholoog
De overheid (ministerie van VWS) beheert het BIG registers. Tuchtrecht en
titelbescherming zijn van toepassing.
Psychotherapie door wie
In principe, maar niet altijd in de realiteit
- Psychotherapie bij enkelvoudige problematiek door: gezondheidszorgpsycholoog
- Psychotherapie bij complexe problematiek door: Psychotherapeut & Klinisch
psycholoog
Gezondheidszorgpsycholoog = beheerst een aantal psychologische interventies en
psychotherapeutische deeltechnieken die veelal programmatisch en klachtgericht zijn.
Psychotherapeut= een expert in het toepassen van wetenschappelijk gefundeerde
psychotherapeutische methoden, vooral bij complexe problematiek (zoals
persoonlijkheidsstoornissen). De psychotherapeut is tevens expert in de
indicatiestelling voor psychotherapeutische behandelmethoden.
Klinisch (neuro) psycholoog (specialisme v/d gezondheidszorg psycholoog) = opgeleid
in de psychotherapie op een niveau gelijkwaardig aan de psychotherapeut en heeft
daarnaast specialistische expertise op het gebied van complexe diagnostiek,
wetenschappelijk onderzoek, zorgvernieuwing en management.
BIG en SPV
Naast het BIG-register zijn er private registers
- Specialistische Psychotherapie Verenigingen (SPV-en)
Beroepsverenigingen gebaseerd op een specifiek referentiekader, zoals onder andere:
NVPA (Nederlandse Vereniging voor Psychoanalyse)
NVRG (Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie)
VPeP (Vereniging Persoonsgerichte experiëntiële Psychotherapie)
VGCT (Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve therapieën)
GGZ als onderdeel van de gezondheidszorg
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper EmmaHoeksema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
