1 Wat is lezen en spellen?
2 Wat is rekenen?
3 Dyslexie
4 Dyscalculie
5 Diagnostisch proces
6 Diagnostiek technisch lezen
7 Diagnostiek spelling
8 Diagnostiek rekenen
, Normale ontwikkeling lezen, spellen, rekenen
1 Wat is lezen en spellen?
1.1 Inleiding
Er zijn verschillende vormen van lezen
- Technisch lezen: verklanken van geschreven materiaal, kraken van de code
- Begrijpend lezen: achterhalen van de betekenis van geschreven materiaal
- Studerend lezen: de betekenis van geschreven materiaal opslaan om later te reproduceren
- Belevend lezen: inleven in personages, genieten en ontspannen bij het lezen van boeken
Wat is spellen?
- De manier waarop je een woord moet schrijven
- De schrijfwijze van een woord
- De vorm waarin woorden geschreven worden
- De orthografie van een woord
- Het weergeven van auditieve codes in correct visuele codes
- Het is NIET de schijfmotoriek
In Vlaanderen is de schooltaal om te lezen en spellen Nederlands. Inzicht in de orthografie van het
Nederlands is noodzakelijk.
1.2 Orthografisch systeem van het Nederlands
Er bestaan verschillende schriftsystemen
- Nederlands kent het alfabetisch systeem
- Taal wordt weergegeven door afzonderlijke spraakklanken te noteren
Correspondentie tussen fonemen (mondeling) en grafemen (schriftelijk)
- Zeer consistent/eenduidig
o Één foneem correspondeert met één grafeem en omgekeerd
➔Transparante talen of talen met een oppervlakkige orthografische transparantie
o Bv. Italiaans, Fins, Spaans
- Niet consistent/eenduidig
o De één-op-één-relatie tussen klanken en tekens is niet eenduidig
➔Talen met een diepe orthografie
o Bv. Frans, Engels
Foneem ➔ Grafeem Grafeem ➔ Foneem
Één-op- één-relatie Één-op-één-relatie
- oe - ui - f
- a - eu - ee
Tegenvoorbeeld (1 F, meerdere G) Tegenvoorbeeld (1 G, meerdere F)
- au/ou - c
- ei/ij - o
- k/c
Het Nederlands is een semi-transparante taal
Het lezen (grafeem ➔ foneem) is transparanter dan het spellen (foneem ➔ grafeem)
3
, 1.2.1 Vier principes van de Nederlandse orthografie
De Nederlandse orthografie (= spellingssysteem) is gebaseerd op vier principes
1) Fonologisch principe
- Basisprincipe!
- Je schrijft wat je hoort, je leest wat er staat = klankzuivere woorden
o We spreken dan over de elementaire lees- en spellingshandeling
- Klank-teken-koppeling/foneem-grafeem-koppeling (= één-op-één)
- Probleem: 40 fonemen en 26 letters
o Oplossing: digrafen = twee letters vormen samen een nieuw grafeem
▪ Homogene digrafen: aa – ee – oo – uu
▪ Heterogene disgrafen: oe – eu – ie – ui – au – ng – ch
- Het uitgangspunt bij spelling is spraak
o Beïnvloedende factoren
▪ Dialect
▪ Allofonen (verschillende manieren van uitspraak) negeren
▪ Co-articulatie (invloed van aangrenzende klanken/woorden): het fonemisch
bewustzijn moet voldoende ontwikkeld zijn om continue spraak op te delen
2) Morfologisch principe
- Wanneer de opbouw/de vorm van een woord de spelling bepaald
- Morfeem = de kleinste eenheid van taal met een zelfstandige betekenis en/of grammaticale
functie
- Twee soorten morfemen
o Vrije morfemen: komen zelfstandig als woord voor, bv. ‘huis’ in ‘tuinhuis’
o Gebonden morfemen: kunnen niet afzonderlijk voorkomen, bv. ‘ver’ in ‘verhuis’
- Omvat vier morfologische procedures
o Vorming van samenstellingen, bv. Land + kaart
o Vorming van afleidingen, bv. Ziel+ig/land+ing
o Verbuigingen van woorden, bv. Landen/landje
o Vervoegingen van werkwoorden, bv. Hij slaapt/gedacht
- Twee morfologische deelprincipes voor spelling
o Gelijkvormigheid: morfemen zoveel mogelijk op dezelfde manier schrijven
▪ Bv. Niet ‘goet’ maar ‘goed’ want ‘goede’
▪ Bv. Niet ‘fijftig’ maar ‘vijftig’ want ‘vijf’
o Analogie of overeenkomst: woorden die gelijkaardig gevormd/opgebouwd worden,
worden ook op deze wijze weergegeven
▪ Bv. ‘grootte’ want ‘hoogte’
▪ Bv. ‘stationsstraat’ want ‘stationsplein’
➔Bij beide principes geldt: je bekomt de correcte spelling door woorden te vergelijken
3) Etymologisch principe
- Historisch gegroeide schrijfwijze
- Schrijfwijze is bepaald door herkomst
- Soorten woorden
o Inheemse woorden (bv. vroeger een uitspraakverschil bij ei/ij)
o Leenwoorden
▪ Overgenomen uit een andere taal
▪ Niet aangepast aan het Nederlands (bv. carriére)
• Bastaardwoorden = woorden uit een andere taal waarbij de spelling de
regels van het Nederlands overgenomen heeft (bv. etiket)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller feebourgeois. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.47. You're not tied to anything after your purchase.
